44 innowacje w dziedzinie żywności w 9 klastrach wg FAO, których rozwój oczekiwany jest w ciągu najbliższych 25 lat

Systemy rolno-spożywcze na całym świecie przechodzą głębokie przemiany, które są napędzane zarówno nowymi osiągnięciami technologicznymi i odkryciami naukowymi, jak i pilną potrzebą przejścia na bardziej zrównoważone i odporne modele produkcji żywności. W odpowiedzi na te zmiany pojawiają się nowe źródła żywności i systemy produkcji (NFPS – New Food Sources and Production Systems), które mogą znacząco zmienić krajobraz żywnościowy w perspektywie od 5 do 25 lat.

Nowe źródła żywności i systemy produkcji – kluczowe trendy według FAO

W ramach programu foresightowego dotyczącego bezpieczeństwa żywności, Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) przeprowadziła wieloetapowe badanie foresightowe, które miało na celu zidentyfikowanie potencjalnych implikacji bezpieczeństwa żywności w kontekście rosnącej przestrzeni nowych źródeł żywności i systemów produkcji W wyniku konsultacji ekspertów i zastosowania metody Delphi oraz mapowania myśli, FAO wyróżniło 44 innowacje pogrupowane w 9 klastrach, które mają się rozwijać w ciągu najbliższych 25 lat.

Dziewięć klastrów innowacji nowych źródeł żywności i systemów produkcji:

1. Wykorzystanie produktów ubocznych i odpadów rolno-spożywczych / gospodarka o obiegu zamkniętym.

2. Nowe technologie produkcji.

3. Nowe źródła żywności i składniki spożywcze.

4. Cyfryzacja i technologie oparte na danych.

5. Bezpieczeństwo żywności i kontrola jakości.

6. Inżynieria genetyczna, edycja genów i biologia syntetyczna.

7. Spersonalizowane żywienie, nutraceutyki i żywność jako lekarstwo.

8. Opakowania żywności.

9. Inne pojawiające się trendy.

Te innowacje obejmują m.in. produkty takie jak białka roślinne, algi, meduzy, owady, białka mikrobiologiczne, a także technologie produkcji żywności oparte na hodowli komórkowej, fermentacji precyzyjnej, wertykalnym rolnictwie i drukowaniu 3D żywności.

Szanse i wyzwania

Badanie FAO podkreśliło zarówno ogromne możliwości, jak i wyzwania związane z rozwojem nowych źródeł żywności i systemów produkcji. Nowe produkty i technologie mogą przyczynić się do zwiększenia zrównoważenia i odporności systemów żywnościowych, ale jednocześnie stwarzają wyzwania dotyczące bezpieczeństwa żywności, które muszą być odpowiednio zarządzane.

W szczególności:

Bezpieczeństwo żywności – choć wiele zagrożeń związanych z nowymi produktami jest podobnych do tych znanych z tradycyjnych źródeł, niektóre zagrożenia są unikalne, wynikające z nowych składników, surowców i procesów produkcji. To wymaga dostosowanych ocen ryzyka i aktualizacji ram regulacyjnych.

Regulacje i harmonizacja – wiele krajów nadal nie ma odpowiednich przepisów prawnych dotyczących nowych źródeł żywności i systemów produkcji, a brak jednolitych definicji i terminologii utrudnia międzynarodową współpracę i handel.

Społeczne i ekonomiczne aspekty – zmiany w preferencjach konsumenckich, kwestie akceptacji społecznej oraz wpływ na rynki i gospodarki lokalne muszą być uwzględnione w procesie wdrażania innowacji.

Wyzwania środowiskowe i polityczne – zmiany klimatyczne, ograniczenia zasobów naturalnych, niestabilność geopolityczna oraz wpływ nowych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, wymagają elastycznych i odpornych systemów żywnościowych.

Rekomendowane działania dla bezpiecznego rozwoju nowych źródeł żywności i systemów produkcji

• FAO wskazuje na konieczność proaktywnego przygotowania przez organy ds. bezpieczeństwa żywności oraz wszystkich interesariuszy. Kluczowe działania obejmują:
• Poprawę komunikacji na temat bezpieczeństwa nowych źródeł żywności i systemów produkcji, aby zwiększyć świadomość i zaufanie społeczne.
• Wspieranie postępu technicznego w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa żywności, w tym rozwój nowych metod oceny ryzyka i kontroli jakości.
• Optymalizację dostosowanych ocen bezpieczeństwa żywności, uwzględniających specyfikę nowych produktów i technologii.
• Zachęcanie do współpracy między organami regulacyjnymi, przemysłem spożywczym, naukowcami i konsumentami, aby skutecznie zarządzać ryzykiem i promować innowacje.
• Harmonizację wymogów regulacyjnych i norm bezpieczeństwa żywności na poziomie międzynarodowym, co ułatwi handel i standaryzację.

Perspektywy i dalsze kroki

FAO podkreśla, że ciągły monitoring i ocena pojawiających się problemów związanych z nowymi źródłami żywności i systemami produkcji będą niezbędne, aby nadążyć za szybkim rozwojem branży. Planowane są dalsze analizy, w tym szczegółowe przeglądy aspektów bezpieczeństwa i wartości odżywczych wybranych innowacji. FAO rekomenduje także opracowanie szczegółowych map drogowych, które określą role poszczególnych aktorów systemu żywnościowego i wyznaczą kamienie milowe dla bezpiecznej integracji innowacji na poziomie lokalnym i globalnym.

W obliczu rosnących wyzwań, takich jak zmieniające się wzorce konsumpcji, ekstremalne zjawiska pogodowe, ograniczenia zasobów oraz wpływ sztucznej inteligencji i niestabilności geopolitycznej, sektor rolno-spożywczy musi budować odporność i elastyczność, wykorzystując potencjał innowacyjnych rozwiązań.

Podsumowując, raport FAO wskazuje, że przyszłość systemów rolno-spożywczych będzie kształtowana przez dynamiczny rozwój nowych źródeł żywności i technologii produkcji, które mogą przyczynić się do bardziej zrównoważonych i odpornych systemów żywnościowych. Jednak ich bezpieczne wdrożenie wymaga skoordynowanych działań, odpowiednich regulacji oraz ciągłego monitoringu i oceny ryzyka, aby chronić zdrowie publiczne i zapewnić zaufanie konsumentów.

Aby jeszcze lepiej zobrazować trendy FAO przygotowało infografikę

Źródło: https://www.fao.org/food-safety/news/news-details/en/c/1736833/​