Już nie tylko dążenie do zmniejszania wpływu na środowisko, ale też zapewnienie sobie surowca z recyklingu odpowiedniej jakości będzie celem producentów opakowań w ciągu najbliższych 12 miesięcy.

Trendy rynkowe i technologiczne w branży przeanalizował prof. Artur Bartkowiak, członek zarządu Stowarzyszenia Natureef, dyrektor Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie (CBiMO ZUT). Przeglądem analiz rynkowych, własnych obserwacji i doświadczeń podzielił się z uczestnikami styczniowego webinaru stowarzyszenia. Z zebranych danych europejskich producentów wynika, że popyt na opakowania będzie rosnąć (dla opakowań elastycznych wzrost wynieść ma prawie 5 proc. w skali roku). Dominacja przemysłu spożywczego jako odbiorcy będzie niekwestionowana, ale wzrośnie rola sektora farmaceutycznego i chemii gospodarczej. Z uwagi na dość rozdrobioną strukturę producentów i niską marżę w branży przetwórstwa papieru, można spodziewać się konsolidacji rynku. Jedną z głównych sił napędowych rozwoju sektora opakowań będzie e-commerce, a ograniczeniem w rozwoju nowoczesnych rozwiązań - wysoki koszt surowców do produkcji opakowań przy braku infrastruktury do recyklingu (to ona umożliwia przetwarzanie zużytych opakowań na ponowny surowiec).

Rosnąć będzie zainteresowanie opakowaniami ekologicznymi, ale stanowić będą one w dalszym ciągu najwyżej 3-4 proc. całej produkcji. Aspekt wpływu na środowisko pozostanie ważny dla całego rynku, m.in. w kontekście redukcji śladu węglowego. Będzie on realizowany przez redukcję grubości materiałów, zmniejszenie rozmiarów opakowań i prostsze ich projekty.

- Powinna wzrastać rola lokalnej współpracy producentów i firm opakowaniowych, która pozwala na transport na mniejszych dystansach, co zmniejsza ślad środowiskowy - apeluje prof. Artur Bartkowiak.

Megatrendy

Dyrektor CBiMO ZUT wymienia trzy megatrendy, które będą dostrzegalne w 2025 roku. Pierwszy to modyfikacje materiałów opakowaniowych z wykorzystaniem substancji pochodzących z procesów biorafinacji, szczególnie stosowanych jako cienkowarstwowe powłoki modyfikujące. Dzięki temu więcej opakowań (np. papierowych pokrytymi takimi warstwami) o coraz lepszych właściwościach, nadawać się będzie do recyklingu. Drugi megatrend to uwzględnianie przez producentów tego, jak opakowania będą zbierane i przetwarzane, gdy staną się odpadami. Dzięki temu będą w stanie zmienić się w wysokiej jakości surowiec niezbędny do produkcji nowych opakowań. Producenci już na etapie projektowania opakowania będą musieli uwzględniać jego selektywną zbiórkę i dalsze przetwarzanie. Pomoże to w pozyskiwaniu większych ilości dobrej jakości surowców z recyklingu. Trzecim trendem jest zielona transformacja: z jednej strony w postaci coraz większego wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych podczas produkcji opakowań, a z drugiej przejawiająca się stosowaniem, surowców innych niż pochodzących z przetwórstwa surowców, które nie są bioodnawialne. Będą jej towarzyszyć zarówno odpowiednie certyfikaty, jak i raportowanie ESG.

Sztuczna inteligencja w branży opakowaniowej

- AI będzie stosowana na początku jako narzędzie przyspieszające pracę m.in. w obsłudze klientów. Jej wykorzystanie będzie rosło, a liczba pracowników w przeliczeniu na ilość produkowanych opakowań będzie cały czas spadała. Ale będzie to jedynie narzędzie w rękach ludzi i nie zastąpi ich w rozwijaniu nowych rozwiązań technicznych czy technologicznych – ocenia prof. Artur Bartkowiak.

Chat GPT pytany o trendy w branży opakowaniowej wymienia nowe, ale znane i niszowe tendencje w branży takie jak opakowania jadalne lub interaktywne.

- Warto je znać, obserwując np. startupy oferujące takie innowacyjne rozwiązania, których jest coraz więcej na rynku. Ale to tylko przegląd istniejących rozwiązań, a nie wskazanie innowacyjnego trendu, a tym bardziej rozwiązań gwarantujących sukces. Aby się do niego zbliżyć firma musi wykreować swoją unikalność i miejsce na rynku – komentuje dyrektor CBiMO ZUT.

Co nowego na rynku?

Zgodnie z rozporządzeniem PPWR, branża skupi się na poliolefinach takich jak polipropylen i polietylen oraz na PET.

- Wbrew wielu informacjom PVC będzie miał swoje miejsce szczególnie w aplikacjach technicznych – mówi prof. Artur Bartkowiak.

Jeśli chodzi o rodzaje opakowań, rozwijać się będzie m.in.  produkcja różnego rodzaju torebek z tworzyw z odpowiednim zamknięciami. Dzięki zastosowaniu cienkich warstw barierowych papierowe kubki i opakowania będą faktycznie „papierowe”, czyli zdatne do recyklingu w strumieniu odpadów z papieru. Coraz częściej stosowaną nowością są opakowania z materiałów pochodzenia roślinnego. Producenci mogą w nie pakować roślinne produkty spożywcze, tworząc spójne, pasujące do siebie połączenia, na przykład takie jak roślinne jogurty w kubkach z biodegradowalnych materiałów pochodzenia celulozowego. Rozwiązania te będą droższe niż tradycyjne, ale jeżeli znajdą klientów w fazie testowej, trafią na rynek w szerszej skali.

Rozwija się trend polegający na przetwarzaniu przez producentów żywności produktów ubocznych na materiały opakowaniowy z wykorzystaniem biorafinacji. W ten sposób powstają nowe surowce do produkcji alternatywnych surowców opakowaniowych do tych wykorzystywanych obecnie głownie z przerobu ropy naftowej takich jako PEF zamiast PETu, czy PLA i PHA zamiast PE i PP. 

W branży mięsnej w ocenie prof. Artura Bartkowiaka pojawiać się będą monomateriałowe rozwiązania PP, PE i PET, które są cienkie, ale zachowują pożądane właściwości barierowe. Producenci opakowań reagować będą też na nowe produkty z dużą ilością przypraw i substancji prozdrowotnych, które coraz częściej dodaje się do produktów mięsnych, dostosowując do nich odpowiednio opakowania. W przypadku szybko psujących się produktów „mokrych” ważną kwestią będzie to, aby ich opakowania nadawały się do recyklingu i ponownego wykorzystania w sektorze opakowań do żywności. Celem będzie więc zabezpieczenie ich przed kontaminacją, przez użycie powłok zabezpieczających przed migracją i adhezją produktów spożywczych.

Polskie firmy i światowa wiedza

W 2025 roku Polska będzie w dalszym ciągu jednym z europejskich liderów w produkcji opakowań z tworzyw sztucznych.

- Pozycję tę osiągnęliśmy dzięki ogromnemu postępowi polskich firm pod względem rozwiązań technologicznych. Teraz zastanowić się trzeba, jak je wykorzystać w odniesieniu do dostępnych materiałów i wymagań prawnych – mówi prof. Artur Bartkowiak.

Z szacunków stowarzyszenia Natureef wynika, że polskie firmy w realizacji planów biznesowych coraz częściej wykorzystywać będą najnowszą światową wiedzę zdobywaną podczas uczestnictwa w wydarzeniach i międzynarodowych projektach, które inicjuje lub współtworzy Stowarzyszenie Natureef. W 2025 roku kalendarz wydarzeń Natureef obejmuje kilkadziesiąt webinarów i spotkań grup roboczych specjalizujących się m.in. w technologii i prawie, które prezentują wiedzą w oparciu o konkretne przypadki biznesowe. Natureef wspiera i współpracuje z najważniejszymi europejskimi organizacjami branżowymi, dzięki czemu ma dostęp do najnowszej wiedzy. Są wśród nich Recyclass, CEFLEX i Europejskie Partnerstwo Opakowań do Żywności. Ta ostatnia organizacja jest „klastrem klastrów” skupiającym 22 jednostki z Europy. W latach 2025-2026 przewodniczącą europejskiego partnerstwa będzie Jaśmina Solecka, prezes Natureef.

Konkretne cele pomogą przedsiębiorcom osiągnąć projekty takie jak SME Beyond pomagający firmom wejść na rynki zagraniczne. Do października trwa projekt Value4Pack szukający w całej Europie rozwiązań wpisujących się w wymagania PPWR. Funkcjonują projekty ScreenFood (poświęcony długookresowemu badaniu szkodliwości wybranych substancji w opakowaniach) i S3 Food Packaging Partnership (wspierający współpracę firm w całym łańcuchu wartości branży opakowaniowej). W lutym Natureef złoży projekt Euroclaster, pozwalający na pozyskanie finansowania na małe projekty demonstracyjne, które ułatwią rozwijanie nowych rozwiązań opakowaniowych. W tym samym okresie zainaugurowany zostanie projekt Before, który koncentruje się na tworzeniu opakowań monomateriałowych.