Green claims – jak stosować treści o produkcie i opakowaniu przyjaznym dla środowiska?

WPROWADZENIE

Europejscy konsumenci są – jak wskazuje BEUC[1] – skłonni do zmiany nawyków, w tym żywieniowych, w celu wspierania ochrony środowiska naturalnego. Oznacza to m.in., że stanowią dużą grupę podatną na tzw. green claims lub enviromental claims, czyli hasła wskazujące na to, że dany produkt oraz jego opakowanie są przyjazne dla naszej planety. Obecna rzeczywistość wymusza na firmach branży spożywczej podejmowanie szeregu działań mających na celu zmniejszenie negatywnego wpływu produkowanej żywności na środowisko naturalne. Są one konieczne także z uwagi na aktualną strategię Komisji Europejskiej (KE) i planowane kroki natury legislacyjnej jednocześnie w kilku obszarach, w tym w zakresie znakowania żywności i oznakowania opakowań.

GREEN CLAIMS vs. GREENWASHING

Wśród popularnych haseł pojawiają się np. takie komunikaty:

• Opakowanie w 100% naturalne; eko-opakowanie
• Niski ślad węglowy
• Przyjazny dla środowiska/eco frendly
• Kompostowalny; zrównoważony
• W 100% nadaje się do recyklingu
• Opakowanie o zmniejszonej zawartości plastiku.

Należy podkreślić, że tego rodzaju komunikacja powinna spełniać szereg warunków by była uznana za zgodną z przepisami. Jakimi przepisami? Otóż przekazywanie informacji fałszywych lub mylących może być uznane za praktykę wprowadzającą w błąd, która jest zakazana na mocy dyrektywy 2005/29[2] w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych. Według KE, jeśli ww. hasła nie są zgodne z prawdą lub też nie da się ich zweryfikować, stanowią tzw. greenwashing.

Popularność green claims, ale też częste nadużycia w ich stosowaniu przyczyniły się do powstania różnego rodzaju wytycznych i przewodników, z których warto korzystać przy tworzeniu komunikacji „środowiskowej”.

Cenne są z pewnością wskazówki KE, która podkreśla w szczególności dwa zasadnicze wymogi dla takich przekazów:

• należy je formułować konkretnie, jednoznacznie i wyczerpująco,
• należy posiadać rzetelne dowody naukowe na ich poparcie.

Ostatnio swoje wytyczne przedstawił brytyjski CMA (Competition and Markets Authority), dodając do powyższych wymogów także następujące:

• Nie wolno pomijać ani ukrywać istotnych informacji/cech, które mogłyby wpłynąć na decyzję konsumentów,
• Porównania powinny być uczciwe i mieć znaczenie dla konsumentów (należy ich dokonywać w ramach danej kategorii),
• Należy uwzględnić cały cykl życia produktu i jego sumaryczny wpływ na środowisko.

Przykładem komunikatu greenwashing może być:

• wyraźne podkreślanie na etykiecie produktu (słownie, graficznie), że jego opakowanie wykonano z mniejszej ilości plastiku niż poprzednie wersje, jeśli ilość tworzywa zmniejszono zaledwie o kilka procent
• wskazywanie na kompostowalność opakowania bez dokładnych instrukcji, w jaki sposób tego dokonać i czy jest to w ogóle możliwe na danym rynku, na który wprowadzany jest produkt.
   

ZNACZENIE DLA FIRM

Oczywistym skutkiem korzystnych zmian w produktach i ich opakowaniach jest chęć pochwalenia się nimi przed konsumentami.

Czy informacja o wpływie na środowisko środka spożywczego jako całości, tj. sposobu jego produkcji, w tym cech opakowania mieści się w definicji informacji na temat żywności? „Informacje na temat żywności” oznaczają informacje dotyczące danego środka spożywczego udostępniane konsumentowi finalnemu za pośrednictwem etykiety, innych materiałów towarzyszących lub innych środków, w tym nowoczesnych narzędzi technologicznych lub przekazu ustnego. Informacje te mają realny wpływ na podejmowanie decyzji zakupowych, a ich znaczenie na pewno będzie się zwiększało.

Poza wyjątkami określonymi w przepisach, treści dotyczące wpływu środka spożywczego i jego opakowania na środowisko są informacjami dobrowolnymi. Nie mogą one naruszać art. 36 ust. 2 Rozporządzenia 1169/2011[3], tj. w szczególności nie mogą być m.in. niejednoznaczne i dezorientować konsumentów. Green claims nie mogą też naruszać przepisów ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, która wdraża ww. dyrektywę 2005/29[4], obejmującą swoim zakresem m.in. praktyki handlowe wprowadzające w błąd.

[1] Bureau Européen des Unions de Consommateurs – Europejskie Stowarzyszenie Konsumentów
[2] Dyrektywa 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotycząca nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniająca dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady („Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych”) (Dz. U. UE. L. z 2005 r. Nr 149, str. 22 z późn. zm.).
[3] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz. U. UE. L. z 2011 r. Nr 304, str. 18 z późn. zm.).
[4] Dyrektywa 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotycząca nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniająca dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady („Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych”) (Dz. U. UE. L. z 2005 r. Nr 149, str. 22 z późn. zm.).

Słowa kluczowe: #foodlaw, green claims, environmental claims, greenwashing, nieuczciwe praktyki handlowe, recykling, zrównoważony