Międzynarodowe ognisko jednofazowej Salmonella Typhimurium związane z produktami czekoladowymi. Kluczowa rola sekwencjonowania genomowego i wnioski dla branży spożywczej

W 2022 roku światowy przemysł spożywczy stanął w obliczu poważnego kryzysu – wybuchu międzynarodowego ogniska jednofazowej Salmonella Typhimurium ST34, związanego z popularnymi produktami czekoladowymi dla dzieci. Jednofazowy S. Typhimurium zazwyczaj wykazuje oporność na wiele antybiotyków (ampicylinę, streptomycynę, sulfonamidy i tetracyklinę). Dochodzenie epidemiologiczne, mikrobiologiczne oraz analiza genomowa wykazały, że źródłem zakażeń był jeden z belgijskich zakładów produkcyjnych renomowanego producenta słodyczy. To zdarzenie, opisane szczegółowo w lutowym numerze BMC Infectious Diseases (2025), stanowi istotne studium przypadku dla sektora spożywczego, pokazując zarówno słabości w zarządzaniu ryzykiem, jak i potencjał zaawansowanych narzędzi diagnostycznych w zapobieganiu rozprzestrzenianiu się chorób przenoszonych drogą pokarmową.

Wczesne sygnały zakażeń pojawiły się w Wielkiej Brytanii, gdzie dzięki wykorzystaniu sekwencjonowania całogenomowego (WGS) wykryto nietypowy wzorzec jednofazowej Salmonella Typhimurium ST34. Próbki kliniczne wykazywały wysokie podobieństwo genetyczne, co sugerowało wspólne źródło. Wkrótce potwierdzono kolejne przypadki w Irlandii, Francji, Niemczech, krajach nordyckich, a ostatecznie w 17 krajach Europy, Ameryki Północnej i Bliskiego Wschodu. Do czerwca 2022 roku potwierdzono 456 przypadków. Zdecydowaną większość stanowili pacjenci poniżej 10. roku życia, z przewagą dziewczynek. Ponad 40% przypadków wymagało hospitalizacji.

Epidemiolodzy zidentyfikowali wspólny mianownik – spożycie jajek czekoladowych znanej marki A, przeznaczonych głównie dla dzieci. Aż 80% pacjentów zadeklarowało ich spożycie przed wystąpieniem objawów. Analizy przypadków potwierdziły istotny związek pomiędzy konsumpcją tych produktów a zakażeniami. Dochodzenie wykazało, że wszystkie produkty pochodziły z jednego zakładu produkcyjnego w Belgii. Już w grudniu 2021 roku w trakcie rutynowych badań środowiskowych wykryto obecność Salmonella spp. w zakładzie – m.in. w próbkach masła kakaowego i z powierzchni produkcyjnych. Co istotne, szczepy te były genetycznie tożsame ze szczepami znalezionymi u pacjentów. W odpowiedzi na wykrycie ogniska, 8 kwietnia 2022 roku tymczasowo cofnięto pozwolenie na działalność belgijskiego zakładu, a producent dobrowolnie rozpoczął globalne wycofanie produktów marki A. Liczba nowych zakażeń szybko spadła, co potwierdziło skuteczność działań zaradczych. Sprawna współpraca między ECDC, EFSA, WHO, organami krajowymi i producentem była kluczowa dla szybkiego opanowania sytuacji. Wspólne działania obejmowały dzielenie się wynikami WGS, danymi epidemiologicznymi, kontrolami produkcyjnymi oraz wspólną komunikację z opinią publiczną.

Podsumowanie i wnioski na przyszłość

Z punktu widzenia przemysłu spożywczego, przypadek ten uwidacznia kilka kluczowych wniosków. Po pierwsze, WGS powinno być rutynowym narzędziem wykorzystywanym nie tylko przez instytucje nadzorujące, ale również w laboratoriach zakładów produkcyjnych. Po drugie, nawet jeśli zakład wykryje patogen w toku wewnętrznej kontroli jakości, działania następcze muszą być jednoznaczne, szybkie i skuteczne. Samo wykrycie bez odpowiedniej reakcji może nie zapobiec rozprzestrzenieniu się zakażeń. Dodatkowo, kluczowa jest transparentność i terminowa komunikacja z organami nadzoru. Przekazywanie informacji o wykryciu Salmonella spp. oraz współpraca w ramach całego łańcucha dostaw to podstawy skutecznego zarządzania kryzysowego. W tym przypadku duże znaczenie miała też specyfika produktu – czekolada ma niską aktywność wodną, co sprzyja przeżywalności Salmonella, a jej odbiorcami były dzieci, czyli grupa szczególnie wrażliwa. Ognisko jednofazowej Salmonella Typhimurium ST34 z 2022 roku to ważna lekcja dla całego sektora spożywczego. Pokazuje, że zaawansowane narzędzia diagnostyczne, skuteczne procedury reagowania i otwarta współpraca mogą znacząco zmniejszyć skalę zagrożenia. Przypadek ten powinien skłonić wszystkie zakłady, szczególnie produkujące żywność dla dzieci, do przeglądu swoich systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności.

Źródło:

Laisnez, V., Vusirikala, A., Nielsen, C.S. et al. Key role of whole genome sequencing in resolving an international outbreak of monophasic Salmonella Typhimurium linked to chocolate products. BMC Infect Dis 25, 242 (2025). https://doi.org/10.1186/s12879-025-10629-8​