Nowe zasady deklaracji daty: „Najlepsza jakość przed”? Wskaźniki temperatury? Nowe rozwiązania technologiczne przeciwko marnowaniu.

WPROWADZENIE
Zmniejszenie marnowania żywności jest jednym z kluczowych celów, nad którymi pracuje Komisja Europejska w ramach obecnych unijnych strategii. Jednym z narzędzi służących temu celowi jest zmiana sposobu deklaracji trwałości żywności, która ma być zrealizowana poprzez rewizję rozporządzenia 1169/2011 w sprawie informacji dla konsumentów[1] (pośród innych zaplanowanych zmian, takich jak znakowanie wartością odżywczą na froncie opakowań czy rozszerzenie obowiązkowej deklaracji kraju pochodzenia).

„Najlepiej spożyć przed …” – czy mogę spożyć „po”?

O kwestii konieczności zmian w zakresie deklarowania trwałości żywności mówi się od dawna, ponieważ z badań wynika, że wielu konsumentów nie wie, jak właściwie rozumieć określenia „najlepiej spożyć przed/najlepiej spożyć przed końcem”. Produkty nimi opatrzone są często wyrzucane do kosza, jeśli podana po nich data upłynie. Tymczasem zgodnie z definicją z rozporządzenia 1169/2011:

„data minimalnej trwałości środka spożywczego” oznacza datę, do której dany środek spożywczy zachowuje swoje szczególne właściwości pod warunkiem jego właściwego przechowywania.

Z definicji tej nie wynika, że produkt po upływie daty minimalnej trwałości przestaje nadawać się do spożycia (tak jak to jest w przypadku produktów opatrzonych terminem przydatności do spożycia, tj. „należy spożyć do”) i może jednocześnie stanowić zagrożenie dla zdrowia. Często okazuje się, że taki produkt jeszcze przez jakiś czas zachowuje w pełni swoje cechy organoleptyczne i można go bezpiecznie zjeść. Aby ocenić jego przydatność do spożycia należy zatem sprawdzić wygląd, smak i zapach.

Jak zostaną zmienione informacje na etykietach?
Rozwiązań możliwych do przyjęcia jest kilka. KE aktualnie rozważa następujące sformułowania poprzedzające datę:

• Najlepsza jakość przed (data)
• Najlepiej spożyć przez (data) Zwykle/Często dobre po
• Najlepiej spożyć przez (data). Potem obejrzyj, powąchaj, spróbuj

Rozważane są także różne rozwiązane graficzne, jako dodatek do określeń słownych.

Ciekawym pomysłem jest stosowanie TTI, czyli wskaźników czasu i temperatury (Time and Temperature Indicators), które umożliwiają ocenę rzeczywistej jakości i trwałości produktu poprzez monitorowanie temperatury. Takie wskaźniki zawierające wrażliwe na temperaturę substancje mogą być częścią opakowania, które – z perspektywy przepisów prawa żywnościowego – stanowi tzw. opakowanie inteligentne. Opakowania aktywne i inteligentne mają swoją prawną definicję zawartą w przepisach dotyczących materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością:

• „aktywne materiały i wyroby do kontaktu z żywnością” oznaczają materiały i wyroby, których zadaniem jest przedłużenie okresu przydatności do sprzedaży lub też zachowanie lub poprawa stanu opakowanej żywności. Z uwagi na ich naturę przewidziano w nich obecność składników, które mogą uwalniać substancje do opakowanej żywności lub jej otoczenia, lub też je absorbować.
• „inteligentne materiały i wyroby do kontaktu z żywnością” oznaczają materiały i wyroby, które monitorują stan opakowanej żywności lub jej otoczenia.
  Stanowią one szczególną kategorię ww. materiałów i wyrobów, obwarowaną szczegółowymi wymogami prawnymi.

ZNACZENIE DLA FIRM
Twórcy rozwiązań opartych o TTI prezentują je na poziomie unijnym mając nadzieję, że staną się one konkurencyjne dla obecnego znakowania w zakresie trwałości, jak też innych analizowanych opcji. Na tym etapie Komisja przygląda się różnym rozwiązaniom i należy mieć nadzieję, że zaproponuje takie, które będzie zarówno skuteczne z perspektywy redukcji marnowania żywności, przyjazne dla konsumentów, ale i nieobciążające nadmiernie podmiotów branży spożywczej.

Obecny szacowany termin publikacji zmiany rozporządzenia 1169/2011 to pierwsza połowa 2023 r.

[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz. U. UE. L. z 2011 r. Nr 304, str. 18 z późn. zm.).

Słowa kluczowe: #bestbefore #foodlabelling #foodsafety #igifoodlaw #foodlaw