W grudniu 2020 r. Komisja Europejska (KE) zaprezentowała dokument stanowiący WSTĘPNĄ OCENĘ REGULACJI (WSR), który obejmuje zakres, terminy i cele zmian Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności[1].

ZAKRES PLANOWANYCH ZMIAN WRAZ Z UZASADNIENIEM

Aktualne prace są konsekwencją przyjęcia przez KE 20 maja 2020 r. „Strategii od pola do stołu na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywności” oraz mają ułatwić wybór zdrowej i zrównoważonej diety. Strategia „od pola do stołu” zapowiada, że ​​Komisja podejmie szereg działań. Poniżej znajduje się ich prezentacja wraz z bardzo ogólnym uzasadnieniem.

1. Zharmonizowane obowiązkowe oznaczanie wartości odżywczej (WO) z przodu opakowania.

Uzasadnienie: Konsumenci nie zawsze rozumieją deklaracje wartości odżywczej i nie zawsze znajdują zwięzłe i proste informacje, co utrudnia dokonywanie prawidłowych wyborów żywieniowych. Różnorodność systemów typu „front of pack” obecnych na rynku UE prowadzi do nierówności w dostępie konsumentów do informacji i może skutkować fragmentacją rynku wewnętrznego, kosztami dla przedsiębiorstw prowadzących działalność transgraniczną, a także dezorientacją konsumentów i brakiem zaufania. Z tych powodów uzasadnione jest przyjęcie wspólnego dla UE rozwiązania.

2. Ustalenie „profili składników odżywczych” ograniczających promowanie (poprzez oświadczenia żywieniowe i zdrowotne) żywności o wysokiej zawartości tłuszczów, cukrów i / lub soli.

Uzasadnienie: Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne mogą kamuflować ogólny profil żywieniowy środków spożywczych, co może wprowadzać w błąd konsumentów próbujących dokonywać zdrowych wyborów. Obecnie brakuje bezpośrednich ograniczeń prawnych uniemożliwiających stosowanie oświadczeń w odniesieniu do produktów o niekorzystnym profilu składników takich jak tłuszcze nasycone, cukry lub sól. Profile składników odżywczych bazują na progach, czyli na poziomach zawartości składników odżywczych (takich jak tłuszcze, cukry i / lub sól), powyżej których stosowanie oświadczeń jest ograniczone lub wykluczone. Celem stosowania tego kryterium jest zapobiegnie kreowania pozytywnego przekazu zdrowotnego żywności, która ma „niezdrowy” profil. Ponieważ profile składników odżywczych wciąż nie zostały przyjęte, konsumenci są narażeni na tego rodzaju nieuczciwe praktyki.

3. Rozważenie propozycji rozszerzenia obowiązkowych oznaczeń pochodzenia lub pochodzenia na niektóre produkty

Uzasadnienie: Chociaż oznaczanie pochodzenia jest już obowiązkowe w przypadku niektórych kategorii żywności, konsumenci w coraz większym stopniu żądają informacji o pochodzeniu żywności i rozszerzenia obowiązkowego oznaczenia pochodzenia na inne kategorie żywności. Wobec braku przepisów UE siedem państw członkowskich uchwaliło tymczasowo przepisy krajowe wymagające obowiązkowego oznaczania pochodzenia w przypadku określonych kategorii żywności. Obecne przepisy unijne nie zawsze pozwalają zainteresowanym konsumentom zidentyfikować pochodzenie żywności a krajowe przepisy w tym zakresie powodują nierówny dostęp konsumentów do informacji w całej UE i powodują fragmentację jednolitego rynku.

4. Przegląd przepisów UE dotyczących oznaczania daty („należy spożyć do” i „najlepiej spożyć przed”).

Uzasadnienie: Konsumenci często źle rozumieją oznaczenia daty. Przyczynia się to do tego, że Europejczycy marnują 20% żywności rocznie. W badaniu KE dotyczącym oznaczania daty stwierdzono, że do 10% tej marnowanej żywności wyprodukowanej w UE można powiązać z oznaczaniem daty i rozumieniem jej przez konsumentów.

5. Planowane jest także uwzględnienie kwestii wynikających z rozwoju w obszarze informacji cyfrowej.

JAK ZMIENIĄ SIĘ PRZEPISY?

 Na tym etapie prac nie zaproponowano jeszcze konkretnych zapisów, ale przedstawione zostały opcje dla każdego zagadnienia, które będą dalej analizowane.

• WO na froncie i profile:

Słuszne wydaje się rozważanie opracowania wspólnego modelu dla znakowania WO na froncie i profili.

• COOL – nowe kategorie

Na podstawie dostępnych danych zidentyfikowano kategorie żywności, których pochodzeniem konsumenci są szczególnie zainteresowani: mleko i mleko jako składnik, mięso jako składnik, mięso królicze i dziczyzna, ryż, pszenica durum stosowana w makaronie, ziemniaki i pomidory stosowane w niektórych przetworach pomidorowych.

Wpływ rozszerzenia obowiązkowego oznaczania pochodzenia na ww. kategorie żywność będzie oceniany indywidualnie w oparciu o specyfikę sektora. Będą tu analizowane opcje deklaracji pochodzenia na poziomie UE / spoza UE, poziom krajowy lub poziom regionalny. W przypadku mleka będzie rozważana konieczność uwzględnienia różnych etapów produkcji tj. miejsce dojenia, pakowania, przetwarzania.

• Data na opakowaniu – zasadnicze zmiany

Rozważanych jest kilka opcji zmian przepisów, których celem ma być ograniczenie marnowania żywności ze względu na niewłaściwe zrozumienie informacji: „najlepiej spożyć przed (końcem)”. Brane jest pod uwagę rozszerzenie Załącznika X gdzie wymienione są kategorie żywności, dla których podanie daty nie jest wymagane. Rozszerzenie miałoby dotyczyć żywności o długim okresie przydatności do spożycia, takiej jak makaron, ryż, kawa, herbata. Inna potencjalna możliwość to wykluczenie informacji „najlepiej spożyć przed” i pozostawienie tylko jednej informacji odnoszącej się do daty wynikającej z bezpieczeństwa środka spożywczego. Kolejna opcja to prezentacja a mianowicie układ, format, kolor, dodatkowe sformułowania (np. „Najlepiej spożyć przed, często dobre po”).

TERMINY ZMIAN

KE planuje przyjąć ocenę skutków regulacji w 2021 r., po zakończeniu konsultacji, a następnie przedstawić propozycję zmiany rozporządzenia 1169/2011 w IV kwartale 2022 r. Zmiana rozporządzenia 1169/2011 w omawianym zakresie będzie wymagała procedowania również w Parlamencie Europejskim.

ZNACZENIE DLA FIRM

Planowane zmiany mają być przyjęte poprzez nowelizację rozporządzenia 1169/2011. Zgodnie z art. 3 ust. 3 tego aktu prawnego: W przypadku, gdy prawo dotyczące informacji na temat żywności wprowadza nowe wymogi, przyznaje się okres przejściowy po wejściu w życie nowych wymogów, z wyjątkiem należycie uzasadnionych przypadków. W okresie przejściowym środki spożywcze oznaczone etykietami niezgodnymi z nowymi wymogami mogą być wprowadzane na rynek, a zapasy takich środków spożywczych, które zostały wprowadzone na rynek przed zakończeniem okresu przejściowego, mogą być sprzedawane aż do ich wyczerpania.

Należy przyjąć zatem, że projekt zmiany rozporządzenia 1169/2011 będzie uwzględniał stosowny okres przejściowy umożliwiający dostosowanie opakowań do nowych wymagań. 

Warto śledzić prace instytucji UE nad projektem, aby w odpowiednim czasie rozpocząć przygotowania opakowań do zmian i pozyskiwanie odpowiednich informacji w specyfikacjach, które będą potrzebne np. w deklaracji pochodzenia nowych kategorii środków spożywczych.

Koniecznie trzeba podkreślić, że Wstępna Ocena Skutków ma charakter wyłącznie informacyjny. Nie przesądza ona o ostatecznej decyzji Komisji, czy inicjatywa będzie kontynuowana ani co do jej ostatecznej treści. Wszystkie elementy inicjatywy opisane we wstępnej ocenie skutków, w tym jej harmonogram, mogą ulec zmianie.

O pracach nad zmianą Rozporządzenia 1169/20111 będziemy na bieżąco Państwa informować na www.igifc.pl, podczas szkoleń, w publikowanych przez Doradców artykułach merytorycznych i na naszych profilach w mediach społecznościowych.

[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz. U. UE. L. z 2011 r. Nr 304, str. 18 z późn. zm.).