Znakowanie żywność: Czy etykieta może sugerować, że żywność ekologiczna ma właściwości prozdrowotne?

Jedynym legalnym sposobem poinformowania konsumentów o tym, że spożycie danego środka spożywczego ma korzystany wpływ na zdrowie jest stosowanie oświadczeń zgodnie z Rozporządzeniem nr 1924/2006. Wyjątek dotyczy żywności specjalnego przeznaczenia medycznego i naturalnych wód mineralnych.

Co do zasady (i w dużym skrócie) można korzystać z dozwolonych oświadczeń znajdujących się w unijnym rejestrze prowadzonym przez Komisję Europejską. Dodatkowo, do zakończenia prac nad oświadczeniami funkcjonalnymi można po spełnieniu określonych warunków stosować niektóre treści odnośnie których prace nie zostały jeszcze zakończone (treści znajdujące się na tzw. liście pending). Jeśli natomiast wśród oświadczeń możliwych do stosowania w oznakowaniu, reklamie i prezentacji żywności nie ma takiego, które nas interesuje pozostaje opcja złożenia wniosku o autoryzację oświadczenia. Tę opcję wybrała Politechnika Cypryjska i złożyła wniosek o autoryzację oświadczenia zdrowotnego.

Oświadczenie może dotyczyć kategorii żywności, danej żywności lub jej składników. Natomiast podstawą oświadczenia jest związek przyczynowo - skutkowy pomiędzy spożyciem danej żywności (lub kategorii lub jej składnika) a efektem dla zdrowia.

Omawiany wniosek z Cypru dotyczy żywności ekologicznej a deklarowany efekt dla zdrowia to przyczynianie się do ochrony komórek i cząsteczek (lipidy i DNA) przed uszkodzeniami oksydacyjnymi. Deklarowane korzystne działanie dla zdrowia według wnioskodawcy wynika z faktu, że żywność ekologiczna (uzyskana metodami ekologicznymi) ma niższe poziomy pozostałości pestycydów niż żywność konwencjonalna.

Według założeń wnioskodawcy korzystny efekt dla zdrowia dotyczy małych dzieci. W konsekwencji wniosek o uzyskanie zezwolenia na stosowanie oświadczenia dotyczy oświadczenia z   art. 14 ust. 1. b.  Rozporządzenia nr 194/2006 (oświadczenie odnoszące się do rozwoju i zdrowia dzieci). Ten fakt ma duże znaczenie, ponieważ, w przypadku żywności dla dzieci uregulowanej Rozporządzeniem nr 609/2013 poziomy pozostałości pestycydów są ściśle określone.

7 kwietnia br. zakończyła się walidacja wniosku i rozpoczął proces oceny ryzyka prowadzony przez EFSA. Opinia tego Urzędu, która ma kluczowe znaczenie dla powodzenia całej procedury, powinna być przedstawiona najpóźniej 7 września br. Zatem za niecałe pół roku dowiemy się, czy na podstawie przedstawionych danych istnieje związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy spożyciem żywności pochodzącej z upraw ekologicznych przeznaczonej dla małych dzieci a ochroną komórek przed stresem oksydacyjnym.

Na dalszym etapie procedury KE przedstawia projekt aktu prawnego (zezwalający na stosowanie oświadczenia lub odrzucający je), który jest przedmiotem dyskusji i głosowania.

Wnioskodawca ma możliwość wycofania wniosku do mementu przyjęcia opinii EFSA.

ZNACZENIE DLA FIRM

Jeśli oświadczenie uzyska autoryzację i będzie mogło być stosowane to można sobie wyobrazić lawinę nowej komunikacji marketingowej, która pojawi się w odniesieniu do żywności dla dzieci wyprodukowanej metodami ekologicznym. Ogromnie ważne będą tutaj warunki stosowania oświadczenia. np. jaka część produktu musi być pochodzenia ekologicznego, żeby produkt mógł być opatrzony oświadczeniem. Na tym etapie wydaje się to być dużym wyzwaniem, wiele elementów musi być wzięte pod uwagę, aby stosowanie takiego oświadczenia nie wprowadzało w błąd.

Wniosek nie jest procedowany zgodnie z procedurą określoną w art. 13.5 Rozporządzenia nr 1924/2006 co oznacza, że dane naukowe uzasadniające oświadczenie nie są zastrzeżone i w przypadku zezwolenia na stosowanie oświadczenie będzie mogło być stosowane przez wszystkie podmioty w UE, o ile zostaną spełnione warunki jego stosowania oraz wymagania ogólne.

Jest jeszcze jedna ważna kwestia o dużym znaczenia dla wielu podmiotów. Warto pamiętać, że sugerowanie, że żywność ekologiczna korzystnie wpływa na zdrowie stanowi oświadczenie zdrowotne (w tym może być to oświadczenie nieswosite, niespecyficzne). W praktyce takie sugestie muszą być zgodne z Rozporządzeniem nr 1924/2006. Dotychczasowe prace nad wnioskiem i sam fakt, że został on złożony do EFSA w ramach procedury autoryzacji oświadczeń stanowią potwierdzenie powyższego. Przyjęcie kompletnego wniosku do EFSA poprzedza weryfikacja formalna na poziomie krajowym i weryfikacja wstępna w EFSA.

Stosowanie oświadczeń niezgodnie z przepisami podlega karze, o której jest mowa w art. 103.1.1) ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia.

Referencje:

• Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności (Dz. U. UE. L. z 2006 r. Nr 404, str. 9 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 2021 z późn. zm.)
• https://open.efsa.europa.eu/questions/EFSA-Q-2021-00055 
   

Słowa kluczowe: zdrowa żywność, ijhars, organic, oświadczenia, food law, znakowanie