Przejdź na stronę główną FoodFakty LinkedIn
Newsletter FoodFakty Newsletter
Profesjonalne informacje z branży żywności.
Bądź na bieżąco w prosty sposób.

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych podanych w formularzu rejestracyjnym przez firmę Prokonsument Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie przy ul. Serwituty 25 będącą właścicielem portalu FoodFakty.pl w celach marketingowych i promocyjnych, w szczególności powiadomienia o nowych publikacjach, biuletynach i wydarzeniach dotyczących usług oferowanych przez portal jak również kontrahentów portalu; realizacji obowiązków związanych z wymogami w zakresie niezależności, zarządzania ryzykiem i jakością;Podanie adresu e-mail oznacza zgodę na otrzymywanie drogą elektroniczną na wskazany adres informacji handlowej w rozumieniu art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2002 roku o świadczeniu usług drogą elektroniczną od Prokonsument Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, 02-233, ul Serwituty 25, NIP 5260201821, który jest wydawcą portalu FoodFakty.pl.

Administratorem podanych danych osobowych jest Prokonsument Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie na ul. Serwituty 25 . Dane osobowe przechowywane są przez okres 3 lat. Przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści oraz poprawiania swoich danych osobowych. Ma Pani/Pan prawo w dowolnym momencie odwołać (wycofać) wyrażone zgody. Odwołanie (wycofanie) zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed tym faktem. Ma Pan/Pani prawo wniesienia skargi do właściwego organu nadzorczego w zakresie ochrony danych osobowych gdy uzna Pani/Pan, iż przetwarzanie danych osobowych Pani/Pana dotyczących narusza przepisy ogólnego Rozporządzenia o ochronie danych osobowych z dnia 27 kwietnia 2016 r. Podane przez Pana/Panią dane osobowe są warunkiem zrealizowania świadczenia. Więcej informacji zawarte w:

Przypomnij hasło Jeśli nie masz konta, Utwórz je
Napisz
Śledź nas na

Rejestracja - czytelnik

Przypomnij hasło

Facebook X LinkedIn

Badanie dioksyn w żywności i paszach w zasięgu ręki

Kategoria: Bezpieczeństwo Żywności

Czym są dioksyny?

Termin „dioksyny” jest powszechnie używany zarówno do polichlorowanych dibenzo-para-dioksyn (PCDD) jak i polichlorowanych dibenzofuranów (PCDF). Skróty PCDD i PCDF pochodzą od angielskich nazw - PolyChlorinated DibenzoparaDioxins i PolyChlorinated DibenzoFurans. Stanowią grupę kongenerów (związków chemicznych o podobnej strukturze chemicznej), różniących się położeniem oraz ilością atomów chloru w cząsteczce. W zależności od liczby atomów chloru i ich pozycji w pierścieniach istnieje 75 tzw. kongenerów PCDD i aż 135 kongenerów PCDF. Jednak tylko 17 z nich wykazuje bardzo silne właściwości toksyczne w odniesieniu do ludzi i zwierząt. Strukturę chemiczną przedstawiono na rysunku 1 i 2.

Rysunek 1. Struktura chemiczna polichlorowanych dibenzo-para-dioksyn.

Rysunek 2. Struktura chemiczna polichlorowanych dibenzofuranów.

Dioksyny nigdy nie były produkowane na skalę przemysłową i nie mają zastosowania technologicznego. Powstają jako produkty uboczne podczas procesów związanych ze spalaniem - zarówno w trakcie procesów przemysłowych, jak i w gospodarstwach domowych podczas spalania odpadów. Mogą również powstawać w środowisku w efekcie procesów naturalnych (erupcje wulkanów, pożary lasów). Dioksyny należą do grupy trwałych zanieczyszczeń organicznych, mogą być przenoszone na duże odległości i mają tendencję do kumulowania się w tkance tłuszczowej.

Jak wykazały badania naukowe [2], podobny mechanizm oddziaływania na żywe organizmy wykazują także niektóre związki z grupy polichlorowanych bifenyli (PCB - PolyChlorinated Biphenyls), dlatego też kilkanaście kongenerów z tej grupy związków zostało zakwalifikowanych jako dioksynopodobne (określane akronimem DL-PCB - struktura chemiczna przedstawiona na rysunku 3).

Rysunek 3. Struktura chemiczna polichlorowanych bifenyli.

W przeciwieństwie do dioksyn, PCB miały szerokie zastosowanie w układach otwartych i zamkniętych, generalnie w postaci złożonych mieszanin technicznych, zanim zostały zakazane w UE w latach 80-tych.

Historia dioksyn

Historycznie pierwsze wypadki związane ze skażeniem dioksynami miały miejsce we wczesnych latach 50-tych XX wieku (awaria w zakładach BASF i Boehriner), a w roku 1957 odkryto toksyczny izomer 2,3,7,8-TCDD [3]. 10 lipca 1976 r. w zakładach chemicznych ICMESA w Seveso doszło do awarii przemysłowej, która przeobraziła się w katastrofę ekologiczną. Skutki jakie spowodowała awaria były  bezpośrednim impulsem do opracowania i przyjęcia w 1982 r. przez Wspólnotę Europejską, Dyrektywy 82/501/EWG. Jako konsumenci w roku 1999 mieliśmy do czynienia z paszową aferą belgijską (wykrycie w belgijskich kurczakach wysokiego stężenia dioksyn), zaś w roku 2008 - z kryzysem irlandzkim (wykrycie dioksyn w wieprzowinie).

Przepisy prawne

Najwyższe dopuszczalne poziomy (NDP) w żywności zostały określone w rozporządzeniu Komisji (WE) Nr 1881/2006 (ze zmianami), natomiast dla pasz w dyrektywie 2002/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (ze zmianami). Z uwagi na zróżnicowaną toksyczność poszczególnych kongenerów wymagania określono nie dla pojedynczych związków, ale jako tzw. równoważnik toksyczny (TEQ), tj. sumę zawartości badanych substancji pomnożonych przez współczynnik toksyczności (Tabela 1). W obu rozporządzeniach można zatem znaleźć wymagania dla sumy dioksyn (WHO-PCDD/F-TEQ) oraz dla sumy dioksyn i polichlorowanych bifenyli o właściwościach podobnych do dioksyn (WHO‑PCDD/F-PCB-TEQ). Określone zostały też wymagania dla sumy polichlorowanych bifenyli o właściwościach niepodobnych do dioksyn PCB28, PCB52, PCB101, PCB138, PCB153 i PCB180 (ICES-6). Warto zwrócić uwagę, że NDP obliczone jest według koncepcji granicy oznaczalności (tzw. upper-bound), która zakłada, że jako stężenie wszystkich niewykrytych kongenerów do obliczeń przyjmuje się wartości ich granic oznaczalności.

Tabela 1. Wartości współczynników toksyczności [1].

Kongener

Wartość TEF

Kongener

Wartość TEF

Dibenzo-p-dioksyny (PCDD)

Dioksynopodobne PCB

2,3,7,8-TCDD

1

non-orto PCB

1,2,3,7,8-PeCDD

1

PCB77

0,0001

1,2,3,4,7,8-HxCDD

0,1

PCB81

0,0003

1,2,3,6,7,8-HxCDD

0,1

PCB126

0,1

1,2,3,7,8,9-HxCDD

0,1

PCB169

0,03

1,2,3,4,6,7,8-HpCDD

0,01

mono-orto PCB

OCDD

0,0003

PCB105

0,00003

Polichlorowane dibenzofurany (PCDF)

PCB114

0,00003

2,3,7,8-TCDF

0,1

PCB118

0,00003

1,2,3,7,8-PeCDF

0,03

PCB123

0,00003

2,3,4,7,8-PeCDF

0,3

PCB156

0,00003

1,2,3,4,7,8-HxCDF

0,1

PCB 157

0,00003

1,2,3,6,7,8-HxCDF

0,1

PCB167

0,00003

1,2,3,7,8,9-HxCDF

0,1

PCB189

0,00003

2,3,4,6,7,8-HxCDF

0,1

 

 

1,2,3,4,6,7,8-HpCDF

0,01

 

 

1,2,3,4,7,8,9-HpCDF

0,01

 

 

OCDF

0,0003

 

 

użyte skróty: T = tetra (cztero); Pe = penta (pięcio); Hx = hexa (sześcio); Hp = hepta (siedmio); O = octa (ośmio);

CDD = chlorodibenzodioksyna; CDF = chlorodibenzofuran; CB = chlorobifenyl.


Szczegółowe wymagania dotyczące metod pobierania próbek i analizy do celów kontroli poziomów PCDD/F i DL-PCB w środkach spożywczych określono w rozporządzeniu Komisji (UE) 2017/644, natomiast w odniesieniu do pasz w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 152/2009 (ze zmianami). W obu dokumentach podano m.in. przepisy dotyczące stosowania metod przesiewowych, potwierdzających i bioanalitycznych oznaczania dioksyn, interpretacji wyników analitycznych oraz wymagania dotyczące oceny zgodności partii lub podpartii z ustawodawstwem. W sprawozdaniu z badań wymagane jest podanie poziomów poszczególnych kongenerów PCDD/F i dioksynopodobnych PCB, przy czym należy podać wartości TEQ zgodnie z metodą zerową, metodą granicy oznaczalności i metodą połowy granicy oznaczalności, aby zawrzeć maksymalną ilość informacji i umożliwić tym samym dokonanie interpretacji wyników zgodnie z konkretnymi wymaganiami.

Pierwsze komercyjne laboratorium w Polsce

Pod koniec 2020 roku w laboratorium J.S. Hamilton Poland zakończono kilkumiesięczny proces walidacji metody oznaczania dioksyn w żywności i paszach zwieńczony uzyskaniem akredytacji PCA. Zakresem akredytacji zostały objęte produkty żywnościowe, rolne  oraz pasze.

Automatyczna ekstrakcja

Automatyczne oczyszczanie

Automatyczne zatężanie

Chromatografia gazowa sprzężona z wysokorozdzielczą spektrometrią mas (HRGC/HRMS)

Rysunek 4. Zestaw do oznaczania dioksyn w żywności i paszach.

Wdrożona metoda spełnia wszystkie wymagania metody potwierdzającej, dostarczającej pełne lub uzupełniające informacje, pozwalające na jednoznaczną identyfikację i ilościowe oznaczenie PCDD/F i dioksynopodobnych PCB na najwyższym dopuszczalnym poziomie. Wykorzystywana jest w tym celu chromatografia gazowa z wysokorozdzielczą spektrometrią mas.

Według danych literaturowych ponad 90% masy dioksyn występujących w tkance ludzkiej pochodzi od zanieczyszczonej nimi żywności. Zawartość dioksyn w środkach spożywczych pochodzenia zwierzęcego jest zazwyczaj wyższa, niż w środkach spożywczych pochodzenia roślinnego. Z tego względu trzeba odpowiednio zaplanować monitorowanie poziomu dioksyn w zarówno w surowcach jak i produkcie finalnym.

 

Wybierz temat: Badania żywności Bezpieczeństwo żywności

Autor:Hanna Wachowska
Hanna Wachowska
Dyrektor Naczelny Laboratorium w J.S. Hamilton Poland Sp. z o.o.
Udostępnij
Facebook
Twitter/X
LinkedIn
e-mail
Whatsapp
Link

Artykuł opublikowany dzięki firmie:

W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies, które będą zamieszczane w Państwa urządzeniu (komputerze, laptopie, smartfonie). W każdym momencie mogą Państwo dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki internetowej i wyłączyć opcję zapisu plików cookies. Ze szczegółowymi informacjami dotyczącymi cookies na tej stronie można się zapoznać tutaj.