Bakterie oporne na kluczowe środki przeciwdrobnoustrojowe nadal powszechnie występują u ludzi i zwierząt – raport EFSA

Najnowsze dane z nadzoru ujawniają, że oporność na powszechnie stosowane środki przeciwdrobnoustrojowe — takie jak ampicylina, tetracykliny i sulfonamidy — pozostaje stale wysoka zarówno u ludzi, jak i u zwierząt w przypadku kluczowych patogenów, w tym Salmonelli i Campylobacter. Oporność E. coli jest również często obserwowana u zwierząt, chociaż oporność Salmonelli u kur niosek jest niska. Są to główne ustalenia raportu wydanego dzisiaj przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) i Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC).

Zdaniem Carlosa Das Nevesa, głównego naukowca EFSA i Piotra Kramarza, głównego naukowca ECDC: Kompleksowe podejście One-Health jest niezbędne do zwalczania AMR. Solidne systemy nadzoru, ostrożne stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych i współpraca międzysektorowa są kluczowe dla złagodzenia ryzyka stwarzanego przez bakterie oporne na antybiotyki, które mogą rozprzestrzeniać się między zwierzętami i ludźmi.

Wysoka oporność na cyprofloksacynę, niezwykle ważny fluorochinolonowy środek przeciwdrobnoustrojowy w leczeniu zakażeń Salmonellą i Campylobacter , jest coraz większym problemem. Odkryto, że oporność na cyprofloksacynę wzrasta u Salmonella Enteritidis i Campylobacter jejuni u ludzi w ponad połowie krajów europejskich, które przesłały dane. Wysokie do ekstremalnie wysokich proporcji oporności na cyprofloksacynę zaobserwowano u Campylobacter u zwierząt produkujących żywność, a w szczególności u Salmonelli i E. coli u drobiu. Te tendencje są szczególnie niepokojące, ponieważ lista szkodliwych bakterii Światowej Organizacji Zdrowia z 2024 r. klasyfikuje oporne na fluorochinolony niedurowe Salmonella ( serotypy Salmonelli , które nie powodują duru brzusznego) jako priorytetowe.

Z kolei oporność na inne niezwykle ważne środki przeciwdrobnoustrojowe stosowane w medycynie ludzkiej nadal jest rzadkością w przypadku bakterii Salmonella i Campylobacter , zarówno u ludzi, jak i u zwierząt hodowanych w celu produkcji żywności.

Chociaż oporność na karbapenemy pozostaje rzadka, sporadyczne wykrywanie opornych na karbapenemy E. coli w żywności i zwierzętach wymaga ciągłej czujności i dalszych badań epidemiologicznych. Jest to szczególnie ważne, ponieważ bakterie Enterobacterales oporne na karbapenemy są uznawane za krytyczne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Aby wesprzeć te wysiłki, w 2025 r. EFSA opublikuje pierwszą z serii opinii na temat obecnego stanu występowania i rozprzestrzeniania się bakterii Enterobacterales wytwarzających karbapenemazę w łańcuchu pokarmowym w Unii Europejskiej/Europejskim Obszarze Gospodarczym i Szwajcarii.

Istnieją jednak również pozytywne trendy, a dane ujawniają znaczący postęp w zmniejszaniu poziomów oporności w kilku krajach sprawozdawczych. Prawie połowa krajów europejskich, które przesłały dane, wskazała na spadek oporności Campylobacter na antybiotyki makrolidowe, zarówno u C. jejuni, jak i C. coli , w przypadkach u ludzi. Ponadto oporność izolatów Salmonella Typhimurium u ludzi na penicyliny i tetracykliny zmniejszyła się z czasem. Istotne rosnące trendy w kluczowym wskaźniku wyników dla całkowita podatności E. coli , a także istotne tendencje spadkowe w kluczowym wskaźniku wyników dla rozpowszechnienia Badania nad bakteriami E. coli wytwarzającymi ESBL/AmpC wskazują, że w ciągu ostatnich 10 lat w kilku państwach członkowskich UE poczyniono obiecujące postępy w ograniczaniu oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe u zwierząt hodowanych w celu produkcji żywności.

Pomimo pewnych ulepszeń, oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe pozostaje poważnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego, które wymaga skoordynowanych działań z podejściem One-Health. Kluczowe środki obejmują promowanie odpowiedzialnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych, poprawę zapobiegania zakażeniom i ich kontroli, inwestowanie w badania nad nowymi metodami leczenia i wdrażanie silnych polityk krajowych w celu skutecznego zwalczania oporności.

Interaktywne narzędzie do wizualizacji danych przedstawia poziom oporności u ludzi, zwierząt i w żywności w poszczególnych krajach w latach 2022 i 2023 (kliknij w zdjęcie).

Źródło: https://www.efsa.europa.eu/en/news/bacteria-resistant-key-antimicrobials-still-routinely-found-humans-and-animals