Ocena bezpieczeństwa pullulanu (E 1204) – wnioski EFSA

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) ponownie przeanalizował pullulan (E 1204) jako dodatek do żywności, oceniając zarówno jego dotychczasowe zastosowania, jak i proponowane rozszerzenie na nowe kategorie produktów. Eksperci przyjrzeli się m.in. procesowi produkcji, jaki ma wpływ na organizm człowieka oraz potencjalnym zagrożeniom związanym z jego spożyciem.

Wnioski z tej oceny mogą mieć znaczenie dla regulacji dotyczących tego składnika w Unii Europejskiej.

Czym jest pullulan (E 1204)?

Pullulan (E 1204) to naturalny polisacharyd, który jest wytwarzany w procesie fermentacji hydrolizowanej skrobi spożywczej przez niezmodyfikowany genetycznie szczep grzyba Aureobasidium pullulans. Jego główną cechą jest zdolność do tworzenia przezroczystych, elastycznych i jadalnych powłok, co sprawia, że znajduje zastosowanie w produkcji kapsułek, powłok tabletek oraz cienkich filmów spożywczych, takich jak odświeżacze oddechu.

Obecnie pullulan (E 1204) jest zatwierdzony w Unii Europejskiej jako dodatek do żywności i może być stosowany w dwóch kategoriach produktów:

• Wyroby cukiernicze, w tym mikrosłodycze odświeżające oddech,
• Suplementy diety w postaci stałej, z wyjątkiem tych przeznaczonych dla niemowląt i małych dzieci.

Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1333/2008, dopuszczalne poziomy stosowania pullulanu w tych produktach określono zgodnie z zasadą quantum satis (QS), co oznacza, że może być on używany w ilości niezbędnej do osiągnięcia zamierzonego efektu technologicznego.

Ponowna ocena bezpieczeństwa pullulanu

Eksperci EFSA ocenili, jak pullulan (E 1204) jest trawiony i przetwarzany w organizmie człowieka. Po spożyciu jest częściowo rozkładany przez enzymy trawienne, takie jak amylaza ślinowa i trzustkowa. Niestrawiona część dociera do jelita grubego, gdzie podlega fermentacji przez bakterie jelitowe, w wyniku czego powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe.

Badania toksykologiczne wykazały, że spożycie pullulanu (E 1204) w ilości przekraczającej 10 g dziennie może powodować łagodne dolegliwości trawienne, takie jak wzdęcia, uczucie pełności czy skurcze brzucha. EFSA przeanalizowała te dane w kontekście aktualnego spożycia oraz planowanego rozszerzenia zastosowań, aby ocenić potencjalne ryzyko związane z jego większym udziałem w diecie. Wnioski z tej analizy obejmowały następujące kwestie:

• Obecnie stosowane dawki pullulanu nie stanowią zagrożenia dla zdrowia,
• Wysoka ekspozycja (głównie z suplementów diety) może prowadzić do niewielkich dolegliwości trawiennych,
• Nie ma potrzeby ustalania dopuszczalnego dziennego spożycia (ADI).

Zmiany w regulacjach dotyczących pullulanu

Podczas przeglądu EFSA zwróciła uwagę na możliwość występowania metali ciężkich w pullulanie dostępnym na rynku. Analizy wykazały obecność arsenu i ołowiu w niektórych próbkach, co skłoniło ekspertów do zaleceń dotyczących zaostrzenia limitów tych pierwiastków. Podkreślono, że dodatki do żywności nie powinny być dodatkowym źródłem metali ciężkich w diecie, dlatego konieczne jest dostosowanie norm do rzeczywistych poziomów zanieczyszczeń stwierdzonych w produktach komercyjnych. W związku z tym EFSA zaproponowała obniżenie dopuszczalnej zawartości ołowiu oraz wprowadzenie nowych ograniczeń dla arsenu, aby zminimalizować ryzyko ich spożycia.

Podsumowanie

EFSA uznała, że pullulan (E 1204) może być bezpiecznie stosowany jako dodatek do żywności zarówno w dotychczasowych, jak i proponowanych nowych kategoriach produktów, pod warunkiem przestrzegania określonych poziomów ekspozycji. Analiza wykazała, że w przewidzianych zastosowaniach nie ma konieczności ustalania dopuszczalnego dziennego spożycia (ADI), ponieważ substancja ta nie wykazuje toksyczności ani właściwości genotoksycznych. Jednak w przypadku osób o wysokim poziomie konsumpcji, głównie poprzez suplementy diety, może dojść do łagodnych dolegliwości trawiennych, takich jak wzdęcia, uczucie pełności czy skurcze brzucha.

W ramach oceny zwrócono uwagę na potencjalne ryzyko związane z obecnością metali ciężkich w komercyjnych próbkach pullulanu. EFSA zaleciła zaostrzenie norm dotyczących zanieczyszczeń poprzez wprowadzenie limitu dla arsenu oraz obniżenie maksymalnego dopuszczalnego poziomu ołowiu. Kroki te mają na celu ograniczenie narażenia konsumentów na te pierwiastki oraz zapewnienie, że pullulan nie będzie dodatkowym źródłem metali ciężkich w diecie.

Jednocześnie EFSA rekomenduje zmianę definicji pullulanu w unijnych przepisach, aby lepiej opisać jego proces produkcji oraz podkreślić konieczność stosowania określonych metod fermentacji i oczyszczania. Nowa ocena podkreśla znaczenie bieżącego monitorowania dodatków do żywności i ich potencjalnego wpływu na zdrowie konsumentów. Dzięki temu możliwe będzie rozszerzenie zastosowania pullulanu na nowe kategorie produktów spożywczych, przy jednoczesnym zachowaniu wysokich standardów bezpieczeństwa.

Źródło: EFSA