Woda w Europie: Zużycie, wyzwania i strategie sektora spożywczego - raport FoodDrinkEurope

Sektor spożywczy w Europie, choć stanowi zaledwie 1,8 % całkowitego zużycia wody poza rolnictwem, jest silnie uzależniony od dostępu do czystej wody na każdym etapie produkcji – od wstępnej obróbki surowców, przez mycie i chłodzenie, po pakowanie. Niedobory lub pogorszenie jakości wody mogą prowadzić do przestojów w produkcji, wzrostu kosztów operacyjnych, a w skrajnych przypadkach zagrażać bezpieczeństwu żywności i narażać firmy na straty reputacyjne.

Aby ograniczyć te ryzyka, przedsiębiorstwa wdrażają zaawansowane technologie oszczędzania i recyrkulacji wody, takie jak zamknięte obiegi chłodzenia, ultrafiltracja, nanofiltracja czy systemy „cleaning-in-place” z odzyskiem ścieków, a także rozwiązania biologiczne – zielone strefy buforowe do retencji i filtracji wód opadowych. Jednak wysokie koszty inwestycji oraz brak jednoznacznych wytycznych UE dotyczących ponownego użycia wody przemysłowej hamują szerokie zastosowanie tych rozwiązań.

Kluczowe znaczenie ma współpraca w całym łańcuchu  i zarządzanie wodą na poziomie zlewni, z udziałem rolników, przetwórców i dostawców. Przykłady takich partnerstw to Living Danube Partnership, która odtworzyła ponad 5 460 ha mokradeł i 13,45 mln m³ zasobów wodnych, oraz Green Deal Brewers, gdzie flamandzkie browary zaoszczędziły 2,29 mln m³ wody (2018–2022).

Firmy coraz częściej korzystają ze wskaźnika Water Stress Indicator opartego na danych WRI Aqueduct do mapowania ryzyka i planowania adaptacji, a także przyjmują cele Science Based Targets for Water, obejmujące audyty wodne, bilanse zużycia wody i coroczne raportowanie postępów. Cyfryzacja – inteligentne czujniki IoT, systemy SCADA i platformy analityczne w czasie rzeczywistym – pozwala obniżyć zużycie wody nawet o 10–15 % i przyspieszyć reakcję na wycieki.

W obliczu rosnących susz i fal upałów konieczne jest też wdrażanie nature-based solutions, takich jak mała retencja i rewitalizacja terenów zalewowych, realizowane w partnerstwach z samorządami, NGO i instytucjami finansowymi (EIB, LIFE). Tylko zintegrowane podejście, łączące technologie, naturę, cyfryzację i partnerstwa wielostronne, zapewni sektorowi spożywczemu odporność na przyszłe wyzwania klimatyczne i wodne.

Mimo dynamicznego rozwoju tych inicjatyw, w raporcie wskazano na kilka głównych barier: niejednorodność interpretacji Dyrektywy Wodnej i przepisów o ponownym użyciu wody w różnych państwach członkowskich, brak lokalnie zweryfikowanych danych o stanie zasobów wodnych oraz ograniczony dostęp do dedykowanych mechanizmów finansowania dla MŚP. W efekcie wiele przedsiębiorstw zwleka z inwestycjami, czekając na bardziej przewidywalne ramy regulacyjne i wsparcie w de-riskingu projektów wodnych.

Aby sprostać tym wyzwaniom, twórcy raportu rekomendują:

1. Harmonizację interpretacji i wdrażania dyrektyw wodnych w całej UE, wraz z uproszczeniem procedur administracyjnych i wprowadzeniem zasady pełnego odwzorowania kosztów środowiskowych.
2. Opracowanie wspólnych kryteriów i protokołów monitoringu dla ponownego użycia wody przemysłowej, uwzględniających różne kategorie zastosowań według stopnia kontaktu z produktami spożywczymi.
3. Zwiększenie wsparcia finansowego dla projektów wodno-efektywnych poprzez dedykowane instrumenty w ramach WPR (CAP), programu LIFE oraz finansowanie EBI, a także rozwój mechanizmów blended finance dla MŚP.
4. Promocję partnerstw typu multi-stakeholder, w tym inicjatyw takich jak European Water Stewardship czy szersze plany zarządzania zlewniowego, z jasno określonymi celami ilościowymi i transparentnymi mechanizmami monitoringu.
5. Aktywizację łańcucha dostaw poprzez wymogi i zachęty dla dostawców surowców do stosowania najlepszych praktyk w gospodarce wodnej oraz włączenie ich w programy audytów i szkoleń.

Tylko dzięki zintegrowanemu podejściu łączącemu technologie, naturę, cyfryzację i partnerstwa wielostronne sektor spożywczy będzie w stanie znacząco podnieść swoją odporność na przyszłe wyzwania klimatyczne i wodne, jednocześnie przyczyniając się do realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu i SDG 6 (Czysta Woda i Warunki Sanitarne).

Źródło: https://www.fooddrinkeurope.eu/resource/fooddrinkeuropes-water-report-building-a-resilient-and-sustainable-future/