Najważniejsze kwestie dotyczące wód w Europie i propozycje PE dot. polityki wodnej

Woda jest niezbędnym zasobem - nie tylko dla zdrowia publicznego, środowiska i jego ekosystemów, ale także dla produkcji energii, rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego. Woda, mimo że jest ważna, nie jest nieskończonym zasobem i musi być chroniona przed zanieczyszczeniem i nadmierną eksploatacją.

Złożone wyzwania związane z wodą dotyczą milionów ludzi w całej Europie. Problemy takie jak niedobór, zanieczyszczenie i rosnące ryzyko powodzi i susz nie ograniczają się już do odizolowanych regionów.

Parlament Europejski przedstawił ambitne propozycje złagodzenia tych wyzwań wodnych w sprawozdaniu na temat nadchodzącej europejskiej strategii odporności na wodę. Oczekuje się, że Komisja Europejska przedstawi europejską strategię odporności na wodę latem 2025 r.

Niedobór wody w Europie: wpływ i rozwiązania

Niedobór zasobów wodnych jest jednym z najpilniejszych problemów, z jakimi borykają się Europejczycy. W 2022 r. aż 34% populacji UE i 40% jej terytorium zmagało się z sezonowym niedoborem wody. W Europie Południowej aż 70% populacji cierpi na niedobory wody w miesiącach letnich.

Water Exploitation Index Plus (WEI+) mierzy zużycie wody jako procent odnawialnych zasobów słodkiej wody dla danego terytorium i okresu. Mapa pokazuje, że Cypr doświadczył największych problemów z dostępnością wody wśród wszystkich krajów UE w 2022 r., a następnie Malta i Rumunia.

Jednakże coroczne obliczenia wskaźnika WEI+ na szczeblu krajowym nie odzwierciedlają faktu, że zasoby wodne mogą być niewystarczające w niektórych regionach w określonych porach roku.

Według Organizacji Narodów Zjednoczonych kraj doświadcza „stresu wodnego”, gdy jego roczne zasoby wodne wynoszą poniżej 1700 m³ na mieszkańca. Kraje takie jak Cypr, Malta, Polska i Czechy doświadczają przewlekłego stresu wodnego.

Według Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) co roku około 20% powierzchni Europy i 30% populacji cierpi z powodu niedoboru wody.

Posłowie do PE wzywają do ustalenia wiążących celów w zakresie efektywności wykorzystania wody, obejmujących wszystkie jej zastosowania, w tym przemysł, rolnictwo i gospodarstwa domowe.

Proponowane rozwiązania obejmują przyjęcie bardziej zrównoważonych modeli rolnictwa, wspomaganych innowacyjnymi rozwiązaniami technologicznymi, tworzenie zachęt do ponownego wykorzystywania wody, ograniczanie zanieczyszczeń i zapotrzebowania na wodę.

Zanieczyszczenie wody: główne zagrożenia i jak im zapobiegać

Problemy z wodami w UE nie ograniczają się do ilości, ale są również związane z jakością. W 2021 r. tylko 37% wód powierzchniowych w Europie osiągnęło „dobry” lub „wysoki” stan ekologiczny, a tylko 29% osiągnęło „dobry” stan chemiczny, zgodnie z EEA. Dobry stan ekologiczny i chemiczny oznacza, że działalność człowieka nie wpłynęła znacząco na zbiornik wody powierzchniowej.

Do głównych zanieczyszczeń wody zaliczają się substancje chemiczne stosowane w przemyśle, takie jak metale ciężkie i trwałe substancje szkodliwe, zwane „wiecznymi chemikaliami”, substancje chemiczne stosowane w rolnictwie, które przedostają się do rzek, jezior i innych wód, a także nowe zanieczyszczenia, takie jak mikroplastik.

Posłowie do PE podkreślają, że istniejące przepisy UE dotyczące zwalczania zanieczyszczenia wody (takie jak dyrektywa ramowa w sprawie wody i dyrektywa w sprawie wody pitnej) muszą być lepiej wdrażane i egzekwowane. Dodają, że UE musi dalej ograniczać zanieczyszczenie chemikaliami, produktami farmaceutycznymi, bakteriami opornymi na antybiotyki, mikroplastikami, pestycydami chemicznymi i nawozami.

Ponadto Komisja powinna zaproponować stopniowe wycofywanie „wiecznych substancji chemicznych” z towarów konsumpcyjnych, które okazały się niebezpieczne dla zdrowia ludzi i środowiska, a także zaktualizować limity dotyczące tych substancji chemicznych w wodzie pitnej.

Wpływ zmian klimatycznych

Zmiany klimatyczne pogarszają problemy z wodą w Europie. Ekstremalne upały, przedłużające się susze i niszczycielskie powodzie niszczą ekosystemy i zdrowie ludzi oraz powodują poważne zakłócenia w działalności gospodarczej.

Posłowie do PE sugerują pilne środki mające na celu złagodzenie skutków susz, takie jak większe ponowne wykorzystanie ścieków, zwiększone oszczędności wody w budynkach i sektorach przemysłowych oraz zwiększona wydajność wodna w rolnictwie. Inwestycje w techniki magazynowania wody są również kluczowe dla utrzymania dostaw wody w okresach suszy.

Aby pomóc w łagodzeniu ryzyka powodzi, w raporcie zaproponowano rozwiązania oparte na środowisku naturalnym, takie jak odtwarzanie terenów podmokłych i tworzenie zielonych stref buforowych.

Wspólne zasoby wodne: współpraca transgraniczna

Wiele rzek i jezior Europy leży na terenie kilku krajów, co sprawia, że transgraniczne zarządzanie zasobami wodnymi jest niezbędne. Posłowie do PE podkreślają, że odporność na niedobory wody musi być wspólnym wysiłkiem Europy, a Komisja powinna zapewnić solidarność regionalną i transnarodową poprzez skoordynowaną politykę wodną i ułatwianie współpracy między krajami UE.

Inwestycje w infrastrukturę wodną i inteligentne systemy monitorowania są niezbędne do śledzenia jakości wody i jej zużycia w czasie rzeczywistym. Dlatego posłowie do PE proponują utworzenie oddzielnego i dedykowanego funduszu w nadchodzącym długoterminowym budżecie UE od 2028 r. w celu poprawy odporności wodnej w regionach najbardziej narażonych na niedobór wody.

Inteligentne zarządzanie wodą: technologie dla zrównoważonej przyszłości

Współczesne wyzwania wymagają nowoczesnych rozwiązań. Nowe technologie mogą pomóc przekształcić zarządzanie wodą i sprawić, że jej wykorzystanie stanie się bardziej zrównoważone.

Posłowie do PE wzywają Komisję do inwestowania w rozwiązania wykorzystujące sztuczną inteligencję (AI), czujniki do monitorowania jakości i ilości wody w czasie rzeczywistym, inteligentne nawadnianie oraz technologie mające na celu poprawę efektywności wykorzystania wody.

Oczyszczanie ścieków może również skorzystać z zaawansowanych procesów oczyszczania, które pozwalają na wyższy wskaźnik ponownego wykorzystania wody zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich.

Źródło: https://www.europarl.europa.eu/topics/en/article/20250428STO28142/europe-s-waters-key-challenges-and-eu-solutions​