Pozostałości pestycydów w żywności: jaka jest sytuacja w UE? Raport EFSA za 2023 r.

Ryzyko dla zdrowia ludzi związane z pozostałościami pestycydów w żywności pozostaje niskie, zgodnie z poprzednimi latami – poinformował Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) w swoim najnowszym rocznym raporcie. EFSA dokonał analizy wyników badania tysiąca próbek z powszechnie spożywanych produktów spożywczych pobranych z obrotu w 2023 roku.

Raport analizuje informacje na temat pozostałości pestycydów zebrane zarówno w ramach losowych i ukierunkowanych programów monitorowania. EFSA udostępnił także interaktywne narzędzie, które pozwala użytkownikom przeglądać dane w formie wykresów i diagramów.

Losowe pobieranie próbek – spójne wyniki

EFSA przeanalizował wyniki badania 13 246 losowo pobranych przez państwa członkowskie UE, Norwegię i Islandię próbek z 12 najczęściej spożywanych produktów w UE, w programu kontrolnego koordynowanego przez UE (EU MACP). Program EU MACP obejmuje te same towary, cyklicznie co trzy lata, aby śledzić trendy.

W 2023 roku były to: marchew, kalafiory, kiwi (zielone, czerwone i żółte), cebula, pomarańcze, gruszki, ziemniaki, suche fasole, brązowy ryż, żyto, wątroba wołowa i tłuszcz drobiowy.

Z tej grupy próbek analizowanych w ramach EU MACP, 99% okazało się zgodnych z przepisami UE. Wynik ten jest zgodny z wynikami uzyskanymi w 2020 roku (99,1%), kiedy badano ten sam wybór produktów.

Wśród próbek z 2023 roku:

• 70% było wolnych od wykrywalnych poziomów pozostałości,
• 28% zawierało jedną lub więcej pozostałości w granicach prawnych,
• W 2% próbek przekroczono najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości (NDP), z czego 1% uznano za niezgodne po uwzględnieniu niepewności pomiarowej.

Pobieranie próbek w celu monitorowania zgodności

Roczny raport EFSA na temat pozostałości pestycydów obejmuje również wyniki z Wieloletnich Krajowych Programów Kontroli (MANCP), w ramach których gromadzone są dane z ukierunkowanych próbek, na podstawie poziomu ryzyka.

W 2023 r. w obu programach (EU MACP i MANCP) przeanalizowano łącznie 132 793 próbek. Z całkowitej liczby przeanalizowanych próbek 127 816 próbek (96,3%) mieściło się w granicach prawnych. Łącznie NDP zostały przekroczone w 4977 próbkach (3,7%). Biorąc pod uwagę niepewność pomiaru, 2694 próbki (2,0%) wywołały sankcje prawne lub działania egzekucyjne. Ogólne wyniki pozostają stabilne w porównaniu z poprzednim rokiem.

Ocena ryzyka dla konsumenta

Wyniki programów monitorowania są cennym źródłem informacji do szacowania narażenia konsumentów UE na pozostałości pestycydów obecne w żywności. EFSA przeprowadziła ocenę ryzyka la konsumentów jako część analizy wyników. Ocena wskazuje na prawdopodobieństwo, że konsumenci mogą być narażeni na poziom pozostałości przekraczający ustalony próg bezpieczeństwa. Na podstawie tej oceny EFSA stwierdziła, że ryzyko dla zdrowia konsumentów wynikające z szacowanego narażenia na pozostałości pestycydów w badanych produktach jest niskie.

Raport zawiera również zalecenia dotyczące zwiększenia efektywności europejskich systemów kontroli pozostałości pestycydów. Na przykład EFSA zaleca państwom członkowskim dalsze badania i monitorowanie tych kombinacji produkt/pestycyd, w których najczęściej stwierdzane są niezgodności z NDP oraz kontynuowanie szeroko zakrojonego monitorowania próbek importowanych spoza UE.

>>Zapoznaj się ze szczegółowym raportem EFSA<<

Wyniki kontroli pozostałości pestycydów w Polsce - na podstawie raportu EFSA

Zgodnie z danymi przekazanymi przez Polskę do Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), żywność produkowana w Polsce jest praktycznie wolna od pozostałości środków ochrony roślin przekraczających dopuszczalne poziomy, a tym samym jest bezpieczna dla konsumentów. Osiągnięto to dzięki skutecznemu wdrażaniu krajowych programów kontroli oraz szeroko zakrojonym działaniom edukacyjnym skierowanym do rolników i użytkowników środków ochrony roślin.

W ramach unijnego programu wieloletniej kontroli (MANCP) oraz losowego pobierania próbek, polskie laboratoria regularnie analizują szeroki zakres produktów spożywczych pod kątem obecności pozostałości pestycydów. Wyniki z 2023 roku potwierdzają, że większość próbek żywności z Polski spełnia rygorystyczne normy unijne, a odsetek próbek przekraczających najwyższe dopuszczalne poziomy (NPD) pozostaje bardzo niski – zgodnie z ogólną tendencją w całej UE.

Szczegółowy raport dotyczący pozostałości pestycydów w żywności dostępnej na polskim rynku w 2023 roku zostanie opublikowany przez NZP PZH-PIB za kilka miesięcy.

Działania na rzecz ograniczenia ryzyka

Polska realizuje założenia strategii „Od pola do stołu” oraz Krajowego Planu Działań, których celem jest m.in. ograniczenie ogólnego ryzyka i zużycia pestycydów o 50% do 2030 roku. Wdrożono szereg inicjatyw, takich jak:

• systematyczne szkolenia dla rolników w zakresie stosowania środków ochrony roślin,
• regularne kontrole sprzętu do aplikacji pestycydów,
• upowszechnianie zasad integrowanej ochrony roślin (IPM).

Producenci rolni w Polsce są świadomi zasad integrowanej ochrony roślin i stosują je w praktyce, co przekłada się na ograniczenie ryzyka związanego z pozostałościami pestycydów w żywności.

Wskaźniki i cele redukcji

Polska monitoruje wskaźniki dotyczące sprzedaży i zużycia środków ochrony roślin. Celem jest ograniczenie wskaźnika HRI-1 (harmonizowany wskaźnik ryzyka) o 20% do 2030 roku w porównaniu z poziomem z 2019 roku. Dotychczasowe działania pozwoliły już na osiągnięcie znacznej części założeń Krajowych Planów Działań na lata 2013-2017 i 2018-2022, a ryzyko związane z użyciem środków ochrony roślin zostało ograniczone.

Źródło: https://www.efsa.europa.eu/en/news/pesticides-residues-food-whats-situation-eu​