Choć o biznesie myśli się głównie w kontekście konkurencji, polskie firmy potrafią zaskoczyć. Zawiązany w 2020 roku Polski Pakt Plastikowy działa prężnie m.in. po to, by zmniejszyć zużycie pierwotnych tworzyw sztucznych oraz by wszystkie opakowania z plastiku nadawały się do recyklingu lub ponownego wykorzystania. W jaki sposób biznes zamierza osiągnąć tak ambitne cele? 1 grudnia odbyło się V Forum Paktu, poświęcone wypracowaniu konkretnej strategii na 2023 rok.  

Jedyne takie porozumienie międzysektorowe w skali kraju  

Pakt jest pierwszym porozumieniem w Polsce, zrzeszającym przedstawicieli całego rynku opakowań – od producentów tworzyw, przez sieci handlowe, aż po recyklerów. Realizacja ambitnej wizji, jaką jest zamknięcie obiegu opakowań, wymaga bowiem szerokiego partnerstwa – bez współpracy całego łańcucha wartości działania podejmowane przez firmy nie przyniosą zamierzonych efektów.  

„Przy stole spotykają się różnorodne perspektywy, różnorodne doświadczenia, pomysły i potrzeby. Ponadto wzajemnie inspirujemy siebie do znajdowania najlepszych rozwiązań. Cieszę się, że możemy dochodzić do konkluzji i wdrażać wspólne projekty." – powiedziała podczas V Forum Paktu Paulina Kaczmarek, Head of Sustainability w Grupie spółek Danone. 

Wymiana wiedzy z innymi uczestnikami rynku i znajomość problemów branżowych pozwalają firmom planować swoje działania świadomie, uwzględniając cały cykl życia opakowania: 

„Ambicją Nestlé jest to, by wszystkie nasze opakowania nadawały się do recyklingu lub ponownego użycia. Uczestnictwo w Polskim Pakcie Plastikowym daje nam możliwość realizacji tych ambitnych celów – stwierdził Tomasz Korytkowski, Dyrektor ds. Komunikacji Korporacyjnej, Public Affairs oraz Zrównoważonego Rozwoju w Nestlé Polska. 

Razem przy jednym stole – współpraca ponad konkurencją 

Okazją do wymiany doświadczeń w tak szerokim gronie było V Forum Paktu, które odbyło się na początku grudnia i zgromadziło niemal 100 przedstawicieli firm, organizacji biznesowych i pozarządowych oraz świata nauki. 

„Spotkanie Paktu na Forum pozwoliło nam na poznanie wszystkich członków i jednocześnie przy stolikach na wymianę doświadczeń, na wymianę pomysłów, na innowacje i na rozwój w dążeniu do gospodarki o obiegu zamkniętym” – powiedział Paweł Kornacki, Pełnomocnik Zarządu ds. Zrównoważonego Rozwoju w Supravis 

W Pakcie poza współpracą międzysektorową podejmowana jest również współpraca między przedstawicielami tych samych branż. W obliczu wyzwań środowiskowych, przed którymi dziś stoimy, konkurencja schodzi bowiem na dalszy plan. Przykładem są tutaj jedne z największych sieci handlowych – Lidl, Biedronka, Carrefour, Kaufland i Żabka, które wzajemnie inspirują się do kolejnych działań i podejmowania coraz ambitniejszych projektów, co pozwala im także na wyróżnienie się na tle konkurentów, którzy nie są zrzeszeni w Pakcie. 

„Coraz większe grono przedsiębiorców uczestniczy w Pakcie Plastikowym, żeby coraz więcej tworzyw sztucznych było poddawanych recyklingowi i by coraz mniej opakowań z tworzyw sztucznych trafiało na rynek." - zauważył Jakub Tyczkowski, Prezes Zarządu Rekopol Organizacja Odzysku Opakowań. 

Polski Pakt Plastikowy - lider cyrkularnej transformacji 

Na doprowadzenie do zrównoważonego zużycia opakowań w Polsce firmy zrzeszone w Pakcie mają czas do końca 2025 roku. To zaledwie trzy lata na realizację 6 wymagających celów strategicznych, opartych na hierarchii postępowania z odpadami, u której podstaw znajdziemy minimalizację powstawania odpadów, ponowne użycie, a także recykling. 

Do tej pory członkowie Paktu podzielili się ponad 90 przykładami dobrych praktyk wprowadzonych w ich firmach1. Pakt wydał również 2 raporty roczne, w których transparentnie przedstawiono postęp w realizacji celów, a także 4 publikacje odpowiadające na najpilniejsze wyzwania rynku. Najnowsze opracowania to Kryteria klasyfikacji opakowań nadających się do recyklingu w praktyce i na dużą skalę, które szczegółowo pokazuje proces oceny przydatności do recyklingu opakowań oraz 9 Złotych Zasad Projektowania – przełomowy dokument, który wyznacza jasną ścieżkę wszystkim firmom, które chcą wdrażać zasady ekoprojektowanie w praktyce. Nadrzędnym celem Paktu jest realna zmiana na całym rynku, dlatego opracowania są darmowe i dostępne  na stronie internetowej. 

Pomimo wytężonej pracy nie wszystkie problemy doczekały się jeszcze rozwiązań - podczas V Forum członkowie Paktu podejmowali kwestie takie jak m.in. niska dostępność recyklatów wysokiej jakości, brak dostępu do danych, które są niezbędne do planowania i podejmowania efektywnych działań na rzecz polepszenia systemu gospodarki odpadami, czy możliwość skalowania rozwiązań wielokrotnego użycia. W ramach tzw. sesji stolikowych szukali oni kreatywnych rozwiązań dla najpilniejszych wyzwań. Jak opisuje Dorota Jasińska, Dyrektor Działu Zaopatrzenia z firmy Kaufland: 

„Wszyscy nasi członkowie mają podobne wyzwania, stoją przed podobnymi problemami. Okazało się już, czego nam brakuje i jesteśmy gotowi do pracy. Przez cały rok będziemy pracować nad tymi właśnie pomysłami, które teraz się narodziły.” 

Jasny drogowskaz w legislacyjnym chaosie 

Wysoka ambicja Paktu, choć wykracza daleko poza obecne wymagania prawne, już niedługo stanie się rzeczywistością dla całego biznesu. W skali Europy, jak i szerzej – całego świata – widać już, że dobrowolne zobowiązania firm nie są wystarczające, aby rozwiązać najważniejsze problemy. Postępujące prace legislacyjne zarówno na szczeblu krajowym, jak i Komisji Europejskiej oraz Organizacji Narodów Zjednoczonych pokazują, że nieuniknionym i potrzebnym kierunkiem zmiany jest przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym. 

„Przemiany zachodzące w firmach członkowskich Paktu nie tylko przynoszą korzyść środowisku, ale również pozwalają lepiej i mądrzej przygotować się do nadchodzących zmian prawnych, wynikających m.in. z proponowanej nowelizacji rozporządzenia o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. W Pakcie już od dwóch lat wspólnie pracujemy nad redukcją wykorzystywanych tworzyw sztucznych, ekoprojektowaniem, czy zwiększaniem udziału recyklatów w opakowaniach. Jestem przekonana, że dzięki dotychczasowemu wysiłkowi zmiana wynikająca z wymogów prawnych będzie łatwiejsza dla firm działających w ramach naszej inicjatywy.” – mówi Dorota Żmudzińska, Ekspertka ds. GOZ w Polskim Pakcie Plastikowym. 

Obecnie trwają również prace nad Traktatem ONZ w sprawie zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi (ang. UN Treaty on Plastics Pollution). Jak dodaje Dorota Żmudzińska: 

„Traktat ONZ to przełomowy w skali świata dokument, który ma szanse absolutnie zrewolucjonizować przyszłość zrównoważonego wykorzystania tworzyw sztucznych. W grudniu, jako Polski Pakt Plastikowy, dołączyliśmy do międzynarodowej sieci inicjatyw, której jednym z zadań będzie pochylenie się nad Traktatem i uwzględnienie w nim perspektyw wielu krajów, o czym będziemy szerzej komunikować w pierwszym kwartale 2023 roku.” 

W świetle nadchodzących zmian, następne lata prac Paktu mają być jeszcze bardziej intensywne: 

„2023 rok to kolejny ambitny rok naszych działań. Będziemy zwiększać naszą obecność na rynku, będziemy przygotowywać nowe raporty, ale naszym najważniejszym celem jest zrealizowanie pierwszych wspólnych projektów Paktu po to, aby zamykać obieg konkretnych opakowań z tworzyw sztucznych na polskim rynku. Biorąc pod uwagę, że nadchodzące przepisy będą dotyczyć wszystkich, do Paktu zapraszamy każdą firmę związaną z łańcuchem wartości opakowań z tworzyw sztucznych. Jesteśmy otwarci zarówno na małe, średnie, jak i duże podmioty, bo tylko razem i w tak różnorodnym gronie uda nam się efektywnie zamknąć obieg opakowań” – powiedziała Małgorzata Greszta z Sekretariatu Paktu. 

Postępy z prac Paktu można śledzić w serwisie LinkedIn oraz na https://paktplastikowy.pl/. Firmy zainteresowane dołączeniem mogą zgłosić się przez formularz kontaktowy zamieszczony na stronie internetowej.