Przemysł spożywczy jest odporny na cyklicznie powtarzające się kryzysy globalne. Powód jest prosty: ludzie muszą jeść. Jednak pandemia Covid-19 wywarła na branżę dość nietypową presję. Decydujące pytanie brzmi: jak zwiększyć cyfrową odporność mojej firmy?

„Największym wrogiem postępu nie jest błąd, lecz lenistwo.” – powiedział kiedyś brytyjski historyk Henry Thomas Buckle. W przypadku branży spożywczej trudno dziś o bardziej nietrafny cytat. Pandemia Covid-19 zauważalnie zwiększyła zainteresowanie rozwiązaniami cyfrowymi  i przyspieszyła cyfrową transformację całego sektora. I to jest dobra wiadomość, ponieważ także w przyszłości zakłady produkcji żywności będą musiały przejść liczne testy wytrzymałości i wykazać się dużą odpornością.

IT nie może zawieść w trudnych sytuacjach  

Nawet jeśli większość przedsiębiorstw spożywczych całkiem dobrze przetrwała kryzys, to ogólna sytuacja gospodarcza nadal jest trudna. Przede wszystkim w gastronomii obserwujemy olbrzymi spadek obrotów. W sektorze detalicznym wygląda to nieco lepiej, ale fakty są takie, że nie każdy dostawca towarów dla sieci handlu detalicznego rozpoczął ten rok na plusie. Wręcz przeciwnie. Raport Federalnego Zrzeszenia Niemieckiego Przemysłu Spożywczego (BVE) mówi o dwucyfrowych stratach. Obrót branży w styczniu 2021 roku był o prawie o 14 procent niższy w porównaniu do roku ubiegłego. Z kolei według USDA, w 2020, konsumpcja mięsa wieprzowego w skali globalnej spadła aż o 7,4% r/r.

Do tego dochodzą liczne codzienne wyzwania: silny wpływ czynników zewnętrznych na łańcuchy dostaw, brak wykwalifikowanej siły roboczej oraz konieczność osiągnięcia wysokiej produktywności w konkurencyjnym otoczeniu. A także presja cenowa, która według raportu „Disruption and Uncertainty“ firmy McKinsey będzie coraz większa, ponieważ rosną nie tylko ceny surowców, ale też wrażliwość cenowa konsumentów.

Aby zwiększyć odporność i konkurencyjność zakładów produkcji żywności, technologia IT musi zapewnić trzy rzeczy: 

1. Elastyczność: technologie cyfrowe muszą skutecznie wesprzeć przedsiębiorstwa w radzeniu sobie z oczekiwanymi i nieoczekiwanym zdarzeniami. Wysoki stopień elastyczności jest wymagany nie tylko na etapie realizacji procesów i zadań, ale też na etapie planowania i prognozowania
2. Efektywność: w dobie rynków „Just-in-Time” na znaczeniu zyskuje efektywność – i to na każdym etapie łańcucha tworzenia wartości. Przede wszystkim dlatego, że relatywnie niewielkie już marże mogą być szybko pochłonięte przez nieefektywne i bazujące na papierowej dokumentacji procesy na wydziale produkcji  
3. Przejrzystość: odpowiedni system KPI pozwala podejmować ważne decyzje na bieżąco i w oparciu o rzetelne informacje. Może to na przykład oznaczać, że produkt z ujemną marżą handlową zostanie usunięty z asortymentu. Inne kluczowe kwestie to bezpieczeństwo produktów oraz właściwa koncepcja śledzenia pochodzenia.  

Zintegrowane systemy IT zwiększają cyfrową odporność

Jaka jest cyfrowa odporność zakładów produkcji żywności? Z naszego Studium na temat cyfryzacji w dobie pandemii wynika, że nie jest tak źle. Cyfrowe łańcuchy dostaw dobrze sprawdzają się przypadku niepewności planowania czy opóźnień w realizacji dostaw. Zakłady, które w przeszłości zainwestowały w integrację i cyfryzację mogą dziś lepiej współpracować ze swoimi partnerami biznesowymi.     

Co do zasady, przedsiębiorstwa posiadające zintegrowane systemy IT i ERP dobrze sobie radzą w okresie kryzysu, zwłaszcza w kwestiach sterowania procesami i szybkości reakcji: możliwość współpracy wirtualnej, elastyczne procesy, szybkie i precyzyjnie planowanie to tylko niektóre z zalet cyfryzacji. Z naszego raportu wynika, że w obszarze produkcji i administracji 51 procent naszych respondentów pracuje ze zintegrowanymi rozwiązaniami IT, a w obszarze raportów i analiz 53 procent. Inteligentnych systemów używa jednak zaledwie co dwudzieste przedsiębiorstwo. Kolejnym ważnym krokiem jest integracja danych rynkowych tak, aby można było szybko dopasować się do zmieniających się zachowań konsumentów i efektywnie współpracować z dostawcami, klientami i sieciami handlowymi. 

Cyfryzacja to podstawowa kompetencja zakładów produkcji żywności

Mimo sporych osiągnięć na polu cyfryzacji nie ma powodu, żeby spocząć na laurach. Nasi respondenci są zgodni co do tego, że w przyszłości cyfryzacja będzie odgrywać kluczową rolę w przemyśle spożywczym, zwłaszcza  w przypadku kolejnych kryzysów. To wszystko powoduje, że cyfrowe technologie stają się podstawową kompetencją i trudno sobie już wyobrazić wytwarzanie produktów bez ich udziału. Elastyczność, efektywność  i przejrzystość wszystkich procesów, od przyjęcia towarów poprzez produkcję, pakowanie i magazynowanie aż do wysyłki to dziś konieczność.

Ale to jeszcze nie wszystko. Głównym celem jest efektywne cyfrowe wsparcie na całej długości łańcucha tworzenia wartości, a tym samym zwiększenie ogólnej efektywności i odporności przedsiębiorstwa. Poniższe punkty opisują pełny zakres możliwości technologii cyfrowych:   

• Cyfrowa kontrola i sterowanie surowcami na przyjęciu towarów umożliwiają bieżącą ocenę dostawców – to ważny czynnik zwłaszcza  w przypadku produktów rolnych, które nie mają ustandaryzowanej jakości
• Jednoznaczne etykietowanie i identyfikacja przy użyciu kodów kreskowych, chipów RFID, czujników oraz technologii rozpoznawania obrazów zapewniają kompleksowy ogląd sytuacji i prawidłową dokumentację. Jak również pełne śledzenie pochodzenia, ponieważ dane są przekazywane elektronicznie z jednego etapu przetwarzania na kolejny etap
• Serie produkcyjne stają się coraz mniejsze, a liczba zmian wprowadzanych w zleceniach jest coraz większa. Skutek: coraz dłuższy czas przezbrojenia maszyn, większa niepewność w planowaniu produkcji i zapotrzebowania na personel, a także rosnąca presja na produktywność. Prognozowanie i planowanie produkcji przy pomocy oprogramowania pomogą sprostać tym wyzwaniom   
• Mając do dyspozycji prawidłowe, dokładne i aktualne wielkości pomiarowe, decydenci mogą na bieżąco monitorować wydajność, zidentyfikować problemy oraz podjąć właściwe działania w celu systematycznej optymalizacji codziennej pracy zakładu. Efektem konsekwentnej cyfrowej transformacji będą coraz lepsze systemy KPI 
• Cyfrowa  optymalizacja magazynu pozwoli uniknąć zbyt dużych zapasów, a jednocześnie zapewni terminowe uzupełnienie stanów magazynowych
• Zdalne monitorowanie urządzeń pozwoli szybko zidentyfikować potencjalne problemy i zaplanować prewencyjne prace serwisowe. W ten sposób można zminimalizować ryzyko awarii oraz zapewnić maksymalną efektywność wyposażenia (OEE)
• Systemy ERP mogą komunikować się z urządzeniami na produkcji lub kompletacji. Technologie kompletacji za pomocą komend głosowych (Pick-by-Voice) lub za pomocą inteligentnych okularów (Pick-by-Vision) prowadzą pracownika na właściwe miejsce w magazynie, a lampki lub liczby sygnalizują dokładną pozycję artykułu do kompletacji 
• Wdrożenie rozwiązań z zakresu automatyki przemysłowej i robotyki usprawnia przepływ danych i towarów. Wiele zakładów produkcji żywności wdrożyło już najnowsze standardy w obszarze logistyki wewnętrznej, na przykład zautomatyzowane linie produkcyjne i pakujące, a także automatyczne depaletyzatory, sortery i magazyny wysokiego składowania dla palet i pojemników.

Przyszłe trendy

Jedno jest pewne: powszechnie dostępne i  sprawdzone w praktyce technologie cyfrowe będą wdrażane szybciej niż innowacje. Nie można jednak zapomnieć o tym, że technologie są stale rozwijane. Wdrażając nowy system IT warto mieć ten fakt na uwadze. Sztuczna Inteligencja (SI), Internet Rzeczy (IoT), Big Data czy Blockchain to relatywnie nowe technologie, które są dopiero w początkowym stadium rozwoju, ale wkrótce będą z pewnością odgrywać ważną rolę.     

Tak naprawdę, to sztuczna inteligencja już teraz jest stosowana w nowych projektach. Punktem wyjściowym jest konkretny przypadek. Sztuczna inteligencja powinna rozwiązać istniejący problem lub spełnić określone wymaganie, czego wynikiem będzie na przykład wzrost obrotu czy wyższe marże.

Przykładem praktycznego użycia sztucznej inteligencji jest klasyfikacja surowej szynki z wykorzystaniem technologii przemysłowej analizy obrazu. System automatycznie określa jakość mięsa, a następnie decyduje jak najlepiej wykorzystać analizowaną tuszę w dalszej produkcji. Pozwala to nie tylko zoptymalizować uzyski, ale również ustalić optymalny sposób jej dalszej obróbki w procesie wytwarzania docelowego produktu.

Wybiegając w przyszłość można przyjąć, że nie jest wykluczone połączenie stosowanych aktualnie technologii kompletacji za pomocą komend głosowych (Pick-by-Voice), czy też kompletacji przy użyciu inteligentnych okularów (Pick-by-Vision) albo technologii BMI z interfejsami mózg-komputer: dzięki zastosowaniu elektroencefalografii i wyświetlaczy holograficznych operatorzy mogliby sterować maszynami poprzez transfer myśli, w dosłownym znaczeniu tego słowa.     

Wszystko to – połączone ze sobą w przemyślany sposób – z pewnością zapewni większą odporność branży spożywczej na zawirowania rynkowe i kolejne globalne kryzysy.

Zachęcamy do odwiedzenie naszej witryny

oraz profilu LinkedIn CSB-System Polska.