Fałszowanie żywności w Turcji – jakie wnioski płyną z przeprowadzonego badania opartego na ponad 10 milionach kontroli terenowych?

Naukowcy z Uniwersytetu Aydin w Stambule, w  czasopiśmie Journal of the Science of Food and Agriculture, przedstawili wyniki swojego kompleksowego badania dotyczącego oszustw żywnościowych w Turcji. Jak podkreślono, celem ich opracowania jest m.in. dostarczenie informacji na temat globalnych strategii i polityki bezpieczeństwa żywności, przyczyniając się do bezpieczniejszego i bardziej przejrzystego łańcucha dostaw.

Dane zebrane z ponad 10 milionów kontroli

W opracowanym badaniu przedstawiono analizę częstotliwości i charakterystykę zgłoszonych przypadków oszustw żywnościowych, które miały miejsce w Turcji, będącej ważnym, międzynarodowym graczem w łańcuchu dostaw. Jako podstawę do interpretacji uwzględniono dane zebrane przez Ministerstwo Rolnictwa i Leśnictwa Turcji w latach 2012-2022 podczas przeprowadzonych ponad 10 milionów kontroli terenowych. Objęły one 4007 incydentów i 7180 konkretnych przypadków zafałszowań. Przeprowadzone działania doprowadziły do nałożenia ponad 166 000 grzywien administracyjnych oraz 1670 skarg karnych.  

 Co wykazano?

Badanie wykazało także, że dwie trzecie przypadków zgłaszanych oszustw miało miejsce w zaledwie 10 miastach, w tym w Stambule, Ankarze i Izmirze. Dodatkowo wskazano, że:

- firmy prywatne były bardziej skłonne do popełnienia oszustw niż korporacje, często wskazując na oszczędności,

- spośród 4007 odnotowanych incydentów, prawie 80% dotyczyło przede wszystkim trzech kategorii: mleka i produktów mlecznych, mięsa i produktów mięsnych oraz olejów roślinnych.

- wiele przypadków dotyczyło substytucji droższych składników, tańszymi oraz zafałszowania produktów substancjami leczniczymi.

 Substytucja, rozcieńczenie i inne zgłaszane metody fałszowania

W przypadku wspomnianych trzech kategorii produktów, wśród najczęściej wymienianych oszustw należało zastępowanie tłuszczu mlecznego olejem roślinnym oraz używanie mleka z nieautoryzowanych źródeł. Ponadto, w różnego rodzaju kiełbaskach, klopsikach i innych przetworach mięsnych stwierdzano substytucję składników mięsnych, tańszymi substytutami takimi jak mięso drobiowe lub inne, które dodatkowo nie były wymienione na etykiecie. Powszechne były także oszustwa związane z oliwą z oliwek i używaniem tańszych olejów takich jak słonecznikowy czy rzepakowy do jej zafałszowania. Jak podkreślają naukowcy, wymienione produkty stanowią podstawę diety w wielu gospodarstwach domowych, a ich wysokie spożycie sprawia, że stają się one łatwym celem dla oszustów.

Z badania wynika także, że nadal najczęściej wykorzystywaną metodą oszustw pozostaje substytucja oraz rozcieńczenie. Chociaż przypadki z nimi związane stanowią bezpośrednio mniejsze niebezpieczeństwo niż przypadki oszustw powiązane z lekami to nadal podważają one zaufanie konsumentów i przepisy prawne. Przeprowadzone badanie ujawniło także, że częstą praktyką wśród fałszujących producentów jest „ulepszanie” produktów poprzez dodatek barwników lub zagęszczaczy w celu naśladowania żywności wysokiej jakości. Dodatkowo powszechne jest składanie nieprawdziwych informacji na etykietach o m.in. gatunkach oraz używanie terminów wprowadzających w błąd („extra virgin”)

 Niebezpieczne substancje w suplementach diety

Jednym z bardziej niepokojących i rosnących w siłę trendów jest nieautoryzowane dodawanie substancji farmaceutycznych do żywności i suplementów diety. Ich obecność stwierdzano między innymi w herbatach ziołowych, suplementach diety czy napojach bezalkoholowych. Najczęściej wśród spotykanych substancji były: sildenafil i sibutramina. Poza oszustwem ekonomicznym stanowiło to przede wszystkim zagrożenie dla zdrowia publicznego i konsumentów.

Wnioski i zalecenia autorów badania 

W Turcji działa sieć 41 laboratoriów publicznych i 101 akredytowanych. Autorzy badania wskazują jednak na pewne ograniczenia wynikające z czasu oczekiwania na poszczególne wyniki i sugerują potrzebę przeprowadzania szybszych, przenośnych i bardziej kompleksowych rozwiązań testowych. Proponują inwestycję w podejście oparte na omice, w tym metabolomice. Przeprowadzone przez naukowców badanie stanowi dla pozostałych producentów i dostawców żywności sygnał ostrzegawczy i przypomnienie o konieczności wzmocnienia wewnętrznych systemów jakości oraz przeprowadzania audytów dostawców i wdrażania rozwiązań zapewniających identyfikowalność. Opublikowane badanie, było pierwszą na tak szeroką skalę analizą tendencji w zakresie oszustw żywnościowych w Turcji i wypełniło istotną lukę w globalnej wiedzy na temat fałszowania żywności, szczególnie biorąc pod uwagę pozycję tego kraju w międzynarodowym handlu żywnością. Autorzy wskazali na potrzebę przeprowadzenia podobnych badań w innych krajach, a także o utworzenie otwartych i aktualizowanych w czasie rzeczywistym baz danych dotyczących oszustw żywnościowych.

Źródło: https://scijournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/jsfa.14302 

Zespół FoodFakty na bieżąco prowadzi monitoring zafałszowań żywności, suplementów diety i opakowań w bazie Probase 360. Klienci bazy codziennie otrzymują alert o produktach zafałszowanych i mogą niezwłocznie podejmować działania prewencyjne oraz korzystać z modułu analitycznego bazy.

Dowiedz się więcej o Strefie Managera i narzędziach ProBase 360.