Kryteria oceny ryzyka roślin wytwarzanych przez ukierunkowaną mutagenezę, cisgenezę i intragenezę

W opublikowanym oświadczeniu naukowcy z EFSA zaproponowali sześć głównych kryteriów, które pomogą w ocenie ryzyka roślin produkowanych przy użyciu technik inżynierii genetycznej ukierunkowanej: mutagenezy, cisgenezy i intragenezy. Komisja Europejska poprosiła o tę naukową poradę, aby wesprzeć trwającą inicjatywę polityczną dotyczącą nowych technik genomicznych.

Czym jest ukierunkowana mutageneza, cisgeneza i intrageneza?

Są to techniki inżynierii genetycznej, procesy, które zmieniają strukturę genetyczną organizmu poprzez modyfikację, usuwanie lub wprowadzanie DNA.

Mutageneza ukierunkowana to termin ogólny używany do opisania technik, które indukują określone mutacje w wybranych docelowych lokalizacjach genomu. Zmiany zachodzą bez wstawiania materiału genetycznego.

Cisgeneza odnosi się do modyfikowania materiału genetycznego organizmu sekwencją z tego samego lub blisko spokrewnionego gatunku. Nowa sekwencja zawiera dokładną kopię sekwencji już obecnej w puli genów hodowców, która jest zbiorem wszystkich informacji genetycznych dla danego gatunku, które są dostępne dla hodowców roślin.

Intrageneza odnosi się do modyfikowania materiału genetycznego organizmu za pomocą kombinacji różnych sekwencji z tego samego lub blisko spokrewnionego gatunku. Nowa sekwencja zawiera przeorganizowaną kopię sekwencji już obecnych w puli genów hodowców.

Czym różnią się rośliny produkowane za pomocą nowych technik genomicznych od tych produkowanych za pomocą znanych technik GM lub tradycyjnej hodowli?

Niektóre rośliny wyprodukowane za pomocą nowych technik genomicznych mogą wykazywać tylko niewielkie zmiany, które mogą również wystąpić w naturze lub w wyniku konwencjonalnej hodowli. Inne mogą mieć liczne i rozległe modyfikacje, które mogą być podobne do tych w roślinach wytworzonych za pomocą ustalonych technik modyfikacji genetycznych stosowanych w ciągu ostatnich dwóch dekad.

Jakie kryteria proponują eksperci EFSA do oceny zagrożeń ze strony roślin wytwarzanych przez ukierunkowaną mutagenezę, cisgenezę i intragenezę?

Kryteria zaproponowane przez naukowców EFSA są opisane w Oświadczeniu EFSA. Pierwsze cztery z sześciu kryteriów dotyczą molekularnej charakterystyki modyfikacji genetycznej wprowadzonej do rośliny biorcy. Oceniają:

1. Jeśli obecna jest obca („egzogenna”) sekwencja DNA
2. Jeśli tak, czy sekwencja pochodzi z puli genów hodowców
3. Jak sekwencja jest zintegrowana, na przykład czy jest losowa czy ukierunkowana?
4. Jeśli jakikolwiek gen rośliny gospodarza został „przerwany” (rozszczepiony) przez nowo wprowadzoną sekwencję

Kryteria 1-4 mają na celu ustalenie, czy sekwencje cisgeniczne i wewnątrzgenowe zmieniły geny rośliny gospodarza. Jeśli tak się nie stało lub jeśli nie zidentyfikowano żadnego ryzyka, gdy obcy gen został dotknięty, zastosowanie mają dwa dodatkowe kryteria:

5. Czy ma historię użytkowania?
6. Jeśli nie, należy dokładnie ocenić strukturę i funkcję zmodyfikowanych wersji sekwencji DNA („allel”).

Te dwa ostatnie kryteria dotyczą również roślin wytworzonych przez ukierunkowaną mutagenezę.

Do czego odnosi się „historia użytkowania” i jak można ją ocenić?

Ocena historii stosowania powinna być ważną częścią proporcjonalnej oceny ryzyka u roślin cisgenicznych, wewnątrzgenowych i ukierunkowanych na mutagenezę, ponieważ nowo zmodyfikowane wersje DNA („allele”) mogą już występować w naturze. Koncepcja ta jest dobrze ugruntowana w ocenie GMO opracowanych przed 2001 r. Wykazanie historii stosowania opiera się na dowodach, że część lub całość roślin została spożyta w diecie (żywność i/lub pasza oraz produkty pochodne) przez znaczny czas bez dowodów na szkodliwe skutki dla konsumenta, a narażenie z nowego zastosowania będzie mieściło się w zakresie narażenia „historycznego” zastosowania. Podobne podejścia stosuje się przy ocenie ryzyka dla środowiska.

Gdy historia użycia nowo zmodyfikowanej sekwencji DNA (allela) nie może być w wystarczającym stopniu wykazana, należy dokładnie ocenić jej strukturę i funkcję (krok 6 proponowanych kryteriów).

Czy Oświadczenie odnosi się do kwestii efektów poza celami?

Efekty niedocelowe to niezamierzone mutacje, które są wprowadzane w lokalizacjach genomów innych niż zamierzone. W przypadku roślin, w których z powodzeniem celowana jest nowo zmodyfikowana sekwencja DNA, wystąpią przypadki, w których potencjał niezamierzonych skutków, takich jak skutki niecelowe, zostanie znacznie zmniejszony w porównaniu z przypadkowymi insercjami lub konwencjonalną hodowlą. W takim przypadku wymagania dotyczące danych do oceny ryzyka mogą zostać zmniejszone w każdym przypadku z osobna.

Dlaczego Komisja Europejska zwróciła się do EFSA o poradę naukową?

Komisja poprosiła EFSA o rozważenie wniosków z poprzednich opinii naukowych i odpowiednich wytycznych EFSA w tej dziedzinie oraz o zaproponowanie odpowiednich kryteriów, które należy wziąć pod uwagę przy ocenie ryzyka roślin produkowanych przy użyciu nowych technik genomicznych. Rozważane dokumenty naukowe obejmują ocenę roślin GM, roślin opracowanych poprzez cisgenezę i intragenezę, ukierunkowaną mutagenezę, biologię syntetyczną oraz ocenę alergenności i bezpieczeństwa białka żywności i pasz pochodzących z biotechnologii.

Jaka jest rola EFSA w odniesieniu do nowych technik genomicznych?

Zadaniem EFSA jest ocena bezpieczeństwa żywności dla ludzi, zwierząt i środowiska. Oświadczenie w sprawie kryteriów oceny ryzyka roślin wytwarzanych przez ukierunkowaną mutagenezę, cisgenezę i intragenezę podsumowuje prace, które stanowią pierwszy krok w tworzeniu solidnych, opartych na nauce ram oceny zagrożeń związanych z tymi technikami w żywności i paszy oraz dla środowiska , indywidualnie dla każdego przypadku. Obejmuje to wykaz miejsc, w których można zastosować istniejące metodologie oceny ryzyka, a także podkreślanie luk w obecnych podejściach i wymaganiach dotyczących danych. Rolą EFSA nie jest określanie, w jaki sposób powinno rozwijać się rolnictwo europejskie ani czy potrzebne są nowe technologie, aby osiągnąć cele polityczne, takie jak bardziej zrównoważone systemy żywnościowe.

EFSA będzie nadal zapewniać pomoc techniczną i doradztwo naukowe, aby wspierać osoby zarządzające ryzykiem w dziedzinie inżynierii genetycznej, aby zapewnić bezpieczną żywność dla konsumentów w UE.

Czy obywatele UE są świadomi lub zaniepokojeni wykorzystaniem nowych technik genomicznych w produkcji żywności?

Dwa ostatnie sondaże EFSA – ankieta z 2021 r. i Eurobarometr z 2022 r. na temat bezpieczeństwa żywności – ujawniły niską świadomość nowych technik genomicznych wśród obywateli UE. Eurobarometr wskazał, że wykorzystanie nowej biotechnologii w produkcji żywności nie było często wymienianą troską obywateli, a tylko 8% osób świadomych tego problemu wskazało ją również jako jeden z pięciu głównych problemów związanych z bezpieczeństwem żywności. Jednak ankieta błyskawiczna ujawniła „Jakie są możliwe zagrożenia” jako ważną lukę informacyjną dla obywateli, a około dwie trzecie (69%) chciałoby dowiedzieć się więcej na ten temat.

Gdzie można dowiedzieć się więcej o pracach EFSA nad nowymi technikami genomicznymi?

EFSA zorganizuje otwarte spotkanie z interesariuszami zainteresowanymi tym tematem w dniu 12 grudnia 2022 r. Podczas wydarzenia zaprosi uczestników do interaktywnej dyskusji panelowej, która skupi się wyłącznie na ocenie ryzyka i naukowych aspektach nowych technik genomicznych.

Oświadczenie: Kryteria oceny ryzyka roślin wytwarzanych przez ukierunkowaną mutagenezę, cisgenezę i intragenezę

Zaktualizowana opinia naukowa na temat roślin powstałych w wyniku cisgenezy i intragenezy

Jak się z nami skontaktować

Źródło: EFSA