Ogólny kontekst 

Dnia 12 maja Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności opublikował aktualizację opinii naukowej w sprawie zagrożeń dla zdrowia ludzi związanych z obecnością nadchloranu w żywności (ang. Update of the Scientific Opinion on the risks for human health related to the presence of perchlorate in food). Wydanie dokumentu nastąpiło na wniosek Komisji i stanowi aktualizację oceny ryzyka z 2014 r. Nadchloran jest zanieczyszczeniem, które może występować w żywności zarówno ze źródeł naturalnych jak i przedostawać się do łańcucha pokarmowego poprzez nawozy i działalność przemysłową. Substancja ta stanowi substrat dla sympportera jodku sodu (NIS) i kompetycyjnie hamuje wchłanianie jodku do tarczycy, a eksperymentalne badania na zwierzętach pokazują, że ekspozycja na nadchloran w czasie ciąży może powodować toksyczność neurorozwojową.

Treść opinii 

Działający w ramach EFSA Panel ds. zanieczyszczeń w łańcuchu żywnościowym (CONTAM) ustalił tolerowane dzienne spożycie (TDI) na poziomie 1,4 μg/kg masy ciała na dzień. Limit ten został ustalony w oparciu o hamowanie wychwytu jodu przez tarczycę u zdrowych osób dorosłych. Jak wskazano w treści podsumowania wyników oceny "Tolerowane dzienne spożycie (TDI) uwzględnia wrażliwość płodu na zaburzenia hormonu tarczycy u matki i niepewność co do wpływu niedoboru jodu na wpływ nadchloranu podczas rozwoju płodu. Niniejsze TDI ma zastosowanie zarówno do krótkotrwałego (okres około 2 tygodni), jak i przewlekłego narażenia na podstawie sposobu działania nadchloranu, jego właściwości toksykokinetycznych oraz kluczowego badania wykorzystanego do ustalenia TDI.”. Natomiast w przypadku ostrej dawki referencyjnej (ARfD) uznano, że ustalanie jej nie jest konieczne. Konkludując, analiza niepewności wskazuje na wyższe (powyżej 50 %) prawdopodobieństwo „braku obaw” dla wszystkich scenariuszy.

Podstawy prawne 

Obecnie poziomy nadchloranu są regulowane w ramach rozporządzenia Komisji (UE) 2023/915 z dnia 25 kwietnia 2023 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów niektórych zanieczyszczeń w żywności oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1881/2006 (pkt 6.3. załącznika I - najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w żywności). Zgodnie z niniejszymi przepisami, najwyższy dopuszczalny poziom nadchloranu np. w warzywach liściastych i ziołach wynosi 0,50 mg/kg, a w herbacie (Camellia sinensis), herbatkach ziołowych i owocowych i składnikach stosowanych do herbatek ziołowych i owocowych (produkty suszone) 0,75 mg/kg. Natomiast w przypadku preparatów do początkowego żywienia niemowląt, preparatów do dalszego żywienia niemowląt, żywności specjalnego przeznaczenia medycznego przeznaczonej dla niemowląt i małych dzieci i preparatów do żywienia małych dzieci limit tem został ustalony na niższym poziomie i wynosi 0,01 przy zastosowaniu do produktów gotowych do spożycia (wprowadzanych do obrotu jako takie lub po odtworzeniu zgodnie z instrukcją producenta). 

Pełen tekst opinii EFSA dostępny jest pod adresem: 

https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/9393