Rtęć jest naturalnie występującym pierwiastkiem, który można znaleźć w różnych formach w środowisku. Chociaż występuje w śladowych ilościach w skorupie ziemskiej, działalność człowieka, a w szczególności procesy przemysłowe, przyczyniły się do wzrostu poziomu rtęci w niektórych ekosystemach. Jedną z głównych dróg narażenia ludzi na rtęć jest spożywanie ryb, ponieważ rtęć ma tendencję do bioakumulacji w organizmach wodnych. Niniejszy artykuł ma na celu zbadanie oceny ryzyka związanego z rtęcią w produktach rybnych i omówienie skutecznych środków kontroli w celu złagodzenia potencjalnych zagrożeń dla zdrowia.

Ocena ryzyka

ŹRÓDŁA RTĘCI W RYBACH:

1. Źródła naturalne:

• Aktywność wulkaniczna: erupcje wulkaniczne uwalniają rtęć do atmosfery, która ostatecznie przedostaje się do zbiorników wodnych.
• Wietrzenie skał: erozja skał przyczynia się do uwalniania rtęci do gleby i wody.
• Pożary lasów: spalanie roślinności podczas pożarów lasów może uwalniać rtęć do powietrza, a następnie do systemów wodnych.

2. Źródła antropogeniczne:

• Procesy przemysłowe: różne gałęzie przemysłu uwalniają rtęć jako produkt uboczny procesów produkcyjnych, przyczyniając się do skażenia środowiska.
• Spalanie węgla: spalanie węgla w celu wytwarzania energii uwalnia rtęć, która może przedostać się do zbiorników wodnych poprzez osadzanie się w powietrzu lub spływ.
• Spalanie odpadów: spalanie odpadów, w tym odpadów elektronicznych, może uwalniać rtęć do środowiska. 

BIOAKUMULACJA W RYBACH:

1. Transformacja rtęci:

• Rtęć w postaci nieorganicznej ulega przemianom biologicznym i chemicznym w środowisku wodnym.
• Tworzenie metylortęci: mikroorganizmy przekształcają nieorganiczną rtęć w metylortęć, czyli jej bardziej toksyczną i łatwo biodostępną formę.

2. Ryby drapieżne i dynamika łańcucha pokarmowego:

• Większe ryby drapieżne: gatunki drapieżne, takie jak rekin, miecznik i tuńczyk, zajmują wyższe poziomy troficzne w łańcuchu pokarmowym.
• Bioakumulacja: gdy mniejsze ryby i organizmy wchłaniają metylortęć, koncentruje się ona w ich tkankach. Większe drapieżniki, które spożywają te mniejsze organizmy, gromadzą wyższe poziomy rtęci.

ZAGROŻENIA DLA ZDROWIA KONSUMENTÓW:

1. Narażenie na metylortęć:

• Problemy neurologiczne i rozwojowe: metylortęć jest szczególnie szkodliwa dla układu nerwowego, ponieważ prowadzi do zaburzeń neurologicznych i problemów rozwojowych.
• Wpływ na płód i dzieciństwo: kobiety w ciąży i małe dzieci są bardziej podatne na negatywne skutki narażenia na metylortęć.

2. Długoterminowy wpływ na zdrowie:

• Problemy sercowo-naczyniowe: długotrwałe narażenie na podwyższony poziom rtęci wiąże się z problemami sercowo-naczyniowymi.
• Upośledzenie funkcji układu odpornościowego: toksyczność rtęci może osłabiać układ odpornościowy, czyniąc osoby bardziej podatnymi na infekcje.
• Inne problemy zdrowotne: przewlekła ekspozycja może przyczynić się do szeregu problemów zdrowotnych, w tym uszkodzenia nerek i problemów reprodukcyjnych.

Podsumowując, zrozumienie różnorodnych źródeł zanieczyszczenia rtęcią, procesu bioakumulacji w ekosystemach wodnych i związanych z tym zagrożeń dla zdrowia konsumentów ma kluczowe znaczenie dla opracowania skutecznej oceny ryzyka i środków kontroli w kontekście produktów rybnych. Wiedza ta stanowi podstawę do wdrażania ukierunkowanych interwencji w celu zminimalizowania narażenia na rtęć i ochrony zarówno zdrowia ludzkiego, jak i środowiska.

Środki kontroli

STANDARDY REGULACYJNE:

1. Ustanowienie i egzekwowanie standardów:

• Ustalanie limitów: rządy i organy regulacyjne muszą ustalić konkretne limity poziomów rtęci w produktach rybnych, biorąc pod uwagę zagrożenia dla zdrowia związane z metylortęcią.
• Ramy prawne: opracowanie i egzekwowanie ram prawnych, które nakazują przestrzeganie tych norm w całym przemyśle rybnym.

2. Regularne aktualizacje i monitorowanie:

• Dynamiczne standardy: standardy regulacyjne powinny być dynamiczne i podlegać okresowym aktualizacjom w oparciu o najnowsze badania naukowe i oceny ryzyka.
• Ciągły monitoring: wdrożenie systemów ciągłego monitorowania w celu śledzenia poziomów rtęci w rybach i oceny skuteczności istniejących norm.

MONITOROWANIE I NADZÓR:

1. Rutynowe programy monitorowania:

• Okresowe pobieranie próbek: prowadzenie rutynowego pobierania próbek populacji ryb z różnych miejsc w celu monitorowania stężenia rtęci.
• Gromadzenie danych: gromadzenie danych na temat poziomów rtęci w celu identyfikacji trendów, potencjalnych punktów zapalnych i pojawiających się problemów.

2. Nadzór nad obszarami połowowymi:

• Łowiska: monitorowanie i regulowanie działań na łowiskach w celu zapewnienia zrównoważonych praktyk i zapobiegania przełowieniu.
• Akwakultura i zakłady przetwórcze: prowadzenie regularnych inspekcji obiektów akwakultury i zakładów przetwórczych w celu sprawdzenia przestrzegania norm dotyczących rtęci.

ŚWIADOMOŚĆ I EDUKACJA KONSUMENTÓW:

1. Kampanie edukacyjne:

• Komunikowanie ryzyka: rozpoczęcie kampanii edukacyjnych mających na celu informowanie konsumentów o ryzyku związanym z obecnością rtęci w rybach.
• Ukierunkowane informacje: dostarczanie konkretnych informacji o gatunkach ryb o wysokiej zawartości rtęci i sugerowanie alternatyw o niższej zawartości rtęci.

2. Etykietowanie i certyfikacja:

• Czytelne etykiety: wdrożenie jasnych i informacyjnych etykiet na produktach rybnych, wskazujących poziom rtęci.
• Programy certyfikacji: wspieranie programów certyfikacji, które zapewniają przestrzeganie standardów bezpieczeństwa i dają konsumentom pewność co do ich wyborów.

INTERWENCJE TECHNOLOGICZNE:

1. Technologie redukcji emisji:

• Procesy przemysłowe: inwestowanie w technologię i promowanie rozwiązań zmniejszających emisję rtęci z działalności przemysłowej, takiej jak elektrownie węglowe i zakłady wytopu metali.
• Gospodarka odpadami: wdrożenie zaawansowanych technologii zarządzania odpadami w celu zminimalizowania uwalniania rtęci podczas spalania odpadów.

2. Zrównoważone praktyki połowowe:

• Selektywne narzędzia połowowe: promowanie stosowania selektywnych narzędzi połowowych do połowu określonych gatunków, ograniczanie przyłowu i przypadkowego połowu ryb o wysokiej zawartości rtęci.
• Najlepsze praktyki akwakultury: opracowanie i promowanie zrównoważonych praktyk akwakultury, które minimalizują zanieczyszczenie środowiska i akumulację rtęci.

WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA:

1. Inicjatywy globalne:

• Wymiana informacji: ułatwienie wymiany informacji między krajami na temat zanieczyszczenia rtęcią, wyników badań i najlepszych praktyk.
• Wspólne projekty badawcze: współpraca nad międzynarodowymi projektami badawczymi w celu lepszego zrozumienia i opracowania skutecznych globalnych strategii.

2. Harmonizacja standardów:

• Wspólne standardy: praca nad harmonizacją międzynarodowych standardów dotyczących poziomów rtęci w produktach rybnych w celu zapewnienia spójności i skuteczności.
• Wspólne egzekwowanie przepisów: współpraca nad mechanizmami egzekwowania prawa w celu zapobiegania importowi i sprzedaży produktów rybnych, które nie spełniają ustalonych norm.

Podsumowując, kompleksowe podejście do kontroli rtęci w produktach rybnych obejmuje połączenie środków regulacyjnych, monitorowania i nadzoru, edukacji konsumentów, interwencji technologicznych i współpracy międzynarodowej. Strategie te wspólnie przyczyniają się do zmniejszenia narażenia na rtęć, ochrony zdrowia publicznego i zapewnienia zrównoważonego rozwoju rybołówstwa na całym świecie.

SGS DigiComply Food Safety Intelligence Hub

Dane uzyskane z SGS DigiComply Food Safety Intelligence Hub ujawniają znaczący i alarmujący trend w zakresie incydentów związanych z rtęcią w produktach rybnych w okresie od 2014 do 2023 roku. Zaobserwowany wzrost liczby incydentów w tym okresie jest oszałamiający i przekracza 1030%.

Tendencje dotyczące rtęci w produktach rybnych (2014-2023)

Ten gwałtowny wzrost budzi obawy o bezpieczeństwo produktów rybnych na rynku i zwraca uwagę na pilną potrzebę podjęcia kompleksowych działań w celu ograniczenia ryzyka związanego z zanieczyszczeniem rtęcią. Konsekwencje tak znacznego wzrostu liczby incydentów podkreślają znaczenie wdrażania rygorystycznych norm regulacyjnych, ciągłego monitorowania i współpracy międzynarodowej w celu ochrony zdrowia konsumentów i zapewnienia zrównoważonego rozwoju branży produktów rybnych.

Zachęcamy do skontaktowania się z SGS Polska, aby dowiedzieć się więcej o wdrożeniu Food Safety Intelligence Hub w swojej firmie.

Podsumowanie

Ocena ryzyka i środki kontroli rtęci w produktach rybnych mają kluczowe znaczenie dla ochrony zdrowia publicznego i utrzymania zrównoważonego rozwoju ekosystemów wodnych. Wdrażając solidne ramy regulacyjne, programy monitorowania i interwencje technologiczne, zainteresowane strony mogą współpracować w celu złagodzenia ryzyka związanego z narażeniem na rtęć, zapewniając jednocześnie dostępność bezpiecznych i pożywnych produktów rybnych dla konsumentów.

---

 TEN ARTYKUŁ JEST CZĘSCIĄ OPRACOWANIA FOODFAKTY NAWIGATOR, KTÓRY DOSTĘPNY JEST DO POBRANIA ZA DARMO DZIĘKI PARTNEROM MERYTORYCZNYM WARSZTATÓW I FORUM WIEDZY MANAGERSKIEJ FOODFAKTY SCIENCE 4 BUSINESS -  ZAGROŻENIA MIKROBIOLOGICZNE I BIOLOGICZNE ŻYWNOŚCI ORAZ INNE UZUPELNIAJĄCE ZAGADNIENIA (4-5 WRZEŚNIA 2024, ŁÓDŹ) 

---