Oporność na karbapenemy w łańcuchu pokarmowym – opinia EFSA

Bakterie produkujące karbapenemazę, kiedyś głównie problem szpitalny, są obecnie wykrywane w zwierzętach gospodarskich i produktach spożywczych w całej Europie. Jest to jedno z ustaleń najnowszej opinii naukowej EFSA na temat występowania i rozprzestrzeniania się Enterobacterales (CPE) wytwarzających karbapenemazę w łańcuchu pokarmowym w UE/EFTA.

Chociaż nie ma jednoznacznych dowodów na to, że bakterie te przenoszą się na ludzi za pośrednictwem żywności, identyczne szczepy znaleziono zarówno u zwierząt, jak i u ludzi, co wskazuje na możliwość przenoszenia się tych bakterii między sobą.

Enterobacterales to bakterie, które produkują enzymy (karbapenemazy), które inaktywują antybiotyki karbapenemowe. Antybiotyki te są stosowane w leczeniu poważnych zakażeń u ludzi. Oporność na te leki stanowi poważne ryzyko dla zdrowia publicznego, potencjalnie pozostawiając niewiele skutecznych opcji leczenia.

Najnowsza opinia EFSA, która opiera się na ocenie z 2013 r., analizuje dane i literaturę do końca lutego 2025 r. Opiera się na informacjach zebranych w krajach UE i EFTA, z udziałem Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC).

Kluczowe ustalenia

Od 2011 r. obecność CPE wykryto w łańcuchu pokarmowym w 14 z 30 krajów UE/EFTA.

Najczęściej zgłaszanymi zakażeniami CPE są E. coli , Enterobacter, Klebsiella i Salmonella , pochodzące głównie od zwierząt lądowych służących do produkcji żywności (świnie, bydło, a w mniejszym stopniu drób, który jest gatunkiem zwierząt rutynowo monitorowanym pod kątem oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe w UE).

Liczba zgłaszanych przypadków CPE wzrosła, zwłaszcza u świń, bydła i drobiu, przy czym w latach 2021 i 2023 w wielu państwach członkowskich odnotowano znaczny wzrost.

Dziesięć z 30 krajów UE/EFTA opracowało plany awaryjne mające na celu kontrolę i badanie tych bakterii.

Główne zalecenia

Aby zapobiec występowaniu i rozprzestrzenianiu się CPE lub zminimalizować jego występowanie, EFSA zaleca:

• Rozszerzenie działań monitorujących na inne źródła żywności, które obecnie nie są monitorowane (takie jak owoce morza i warzywa), a także na dodatkowe gatunki bakterii (takie jak Klebsiella);
• Udoskonalanie metod wykrywania, przeprowadzanie dochodzeń w celu ustalenia śladów i badań bakteryjnych typowanie molekularne w celu wyjaśnienia dróg transmisji, w tym potencjalnego rozprzestrzeniania się za pośrednictwem pracowników i paszy;
• Skupienie badań na projektowaniu badań ukierunkowanych na lepsze zrozumienie sposobu, w jaki bakterie te rozprzestrzeniają się w łańcuchu pokarmowym.

Następne kroki

EFSA będzie wspierać państwa członkowskie i kraje EFTA w dalszym badaniu i generowaniu nowych danych na temat występowania i rozprzestrzeniania się CPE, biorąc pod uwagę zmienność w genach obecnych w różnych krajach i gatunkach zwierząt. Zaktualizowana opinia zostanie opublikowana w 2027 r., odzwierciedlając najnowsze ustalenia.

Trwające wysiłki EFSA na rzecz zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe odzwierciedlają jej zaangażowanie w ochronę zdrowia publicznego w szybko ewoluującym krajobrazie naukowym. Skoordynowane podejście One Health — integrujące zdrowie ludzi, zwierząt i środowiska — jest niezbędne do skutecznego monitorowania i ograniczania rozprzestrzeniania się bakterii wytwarzających karbapenemazy w łańcuchu pokarmowym.

Źródło: EFSA​