WPROWADZENIE

Kwestia dodawania witamin, składników mineralnych i niektórych innych substancji do środków spożywczych jest uregulowana na poziomie UE rozporządzeniem nr 1925/2006[1]. Rozporządzenie to określa podstawowe zasady takiego „wzbogacania” żywności, w tym przesłanki, które powinny być brane pod uwagę przed podjęciem decyzji o dodaniu konkretnego składnika do produktu, jak też kwestie etykietowania, prezentacji i reklamy.

W wielu krajach członkowskich (także i w Polsce) obowiązują dodatkowe wymogi związane ze wzbogacaniem żywności w określone składniki odżywcze, w tym dotyczące obowiązkowego dodawania niektórych składników do konkretnych rodzajów żywności. Dla przykładu w Polsce konieczne jest dodawanie np. jodu do soli przeznaczonej do spożycia przez ludzi, na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia[2]. Ten akt prawny określa jaką formę chemiczną jodu i w jakiej ilości należy dodać do ww. soli.

Celem obligatoryjnego wzbogacania jest zapobieganie i wyrównywanie stwierdzonego niedoboru jednego lub więcej składników odżywczych w całych populacjach lub określonych grupach ludności.

Jednocześnie przepisy prawa żywnościowego w Polsce nie stoją na przeszkodzie stosowaniu soli jodowanej jako składnika złożonych środków spożywczych, np. pieczywa. W efekcie takiego działania może się jednak okazać, że finalny produkt (np. bułka) będzie zawierał znaczącą ilość jodu.

Czy to oznacza, że bułka została wzbogacona w jod?

Twierdząca odpowiedź na to pytanie miałaby konkretne konsekwencje dla podmiotu wprowadzającego taki produkt na polski rynek, ponieważ oznaczałaby konieczność notyfikacji produktu. Wynika to z art. 29 ust. 1 pkt. 3) ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia[3] „podmiot działający na rynku spożywczym, który wprowadza lub ma zamiar wprowadzić po raz pierwszy do obrotu:

(…) 3) środki spożywcze, do których dodawane są witaminy, składniki mineralne lub substancje, o których mowa w załączniku III część B i C do rozporządzenia nr 1925/2006

– jest obowiązany powiadomić o tym Głównego Inspektora Sanitarnego.”

Istnieją argumenty za tym, aby uznać, że w powyższej sytuacji dochodzi w istocie do wzbogacenia produktu, choć nieintencjonalnego. Mimo to nie ma w tej kwestii jednolitego podejścia w UE i można zetknąć się z odmienną interpretacją.

Niezależnie od tego, czy wspomniany produkt został wzbogacony w jod, czy też nie, użycie soli jodowanej powinno mieć zawsze odzwierciedlenie na etykiecie produktu, w szczególności w wykazie składników, jako że taka sól stanowi de facto składnik złożony zgodnie z definicją z rozporządzenia 1169/2011 w sprawie informacji dla konsumentów[4].

Dodatkowo warto w takim przypadku rozważyć deklarację ilości jodu w tabeli wartości odżywczej, a także w nazwie środka spożywczego.

ZNACZENIE DLA FIRM

Tworząc formuły nowych produktów należy zawsze przyglądać się wszystkim planowanych składnikom, a nie tylko takim, które podlegają zgodnie z prawem unijnym szczegółowym restrykcjom (jak np. dodatki do żywności). Zwykła sól znajdująca się niemal w każdym produkcie złożonym może doprowadzić do istotnej zmiany kwalifikacji produktu. Dzięki dokładnej weryfikacji składu możemy uniknąć szeregu komplikacji wynikających np. z „przypadkowego” wniesienia do produktu końcowego substancji, których obecność nie ma znaczenia dla istoty produktu, a może okazać się kłopotliwa, np. wymaga notyfikacji, jeśli wniesiona ilość soli prowadzi do jej znaczącej zawartości w produkcie końcowym.

Warto o tym pamiętać szczególnie wtedy, gdy produkt ma zostać wprowadzony na kilka rynków UE, na których wymogi mogą się istotnie różnić.

 
Źródła:

[1] Rozporządzenie (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji (Dz. U. UE. L. z 2006 r. Nr 404, str. 26 z późn. zm.).
[2] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności (Dz. U. Nr 174, poz. 1184).
[3] Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 2021 z późn. zm.).
[4] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz. U. UE. L. z 2011 r. Nr 304, str. 18 z późn. zm.).