WPROWADZENIE

Zainteresowanie wykorzystaniem konopi (Cannabis sativa L.) oraz ich przetworów w wielu kategoriach produktów konsumenckich, w szczególności w środkach spożywczych rośnie systematycznie rok do roku. Prognozy wskazują, że rynek produktów legalnych do 2025 r. wzrośnie o blisko 80% i osiągnie wartość 166 mld dolarów amerykańskich1).

Na rynku unijnym dostępnych jest wiele środków spożywczych, w skład których wchodzą przeróżne produkty pochodzące z konopi, począwszy od nieprzetworzonych (np. nasiona, suszone kwiatostany), poprzez tradycyjnie wytwarzane (np. oleje, mąka), aż do produktów produkowanych z zastosowaniem bardziej złożonych procesów ekstrakcji, frakcjonowania, koncentracji itp. (np. koncentraty białek, wyciągi, preparaty aromatyczne, izolaty wybranych kannabinoidów).

Niezależnie od statusu prawnego części z powyższych przykładów, stosowanie w żywności produktów z konopi może być niezwykle atrakcyjne dla konsumentów. Dla przykładu nasiona konopi są bardzo dobrym źródłem białka o wysokiej wartości biologicznej i oleju o doskonałym profilu kwasów tłuszczowych. Systematycznie pogłębia się także wiedza dotycząca właściwości innych substancji konopnych, korzystnie oddziałujących na fizjologię organizmu (np. fosfolipidy, kannabidiol).

BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Z KONOPI

Przedsiębiorcy wprowadzający na rynek żywność zawierającą konopie i ich przetwory nie powinni tracić z pola widzenia aspektu dotyczącego bezpieczeństwa. Charakterystycznym składnikiem, który może istotnie zagrażać bezpieczeństwu żywności wytwarzanej z konopi, jak również żywności pochodzącej od zwierząt karmionych konopiami jest Δ9-tetrahydrokannabinol (Δ9-THC).

Od 2015 r. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) prowadzi ocenę narażenia w UE na szkodliwe działanie Δ9-THC pochodzącego z żywności. Raport z prac EFSA z 2019 r.2) potwierdza obecność Δ9-THC w wielu środkach spożywczych dostępnych na rynku unijnym (nasiona, oleje, herbatki, płatki zbożowe, pieczywo, makarony, czekolada, suplementy diety, napoje alkoholowe).

Poza nielicznymi przypadkami regulacji krajowych (np. Włochy) szczegółowe przepisy unijne nie określały dotychczas najwyższych dopuszczalnych poziomów zanieczyszczenia żywności Δ9-THC. Wobec zaobserwowanego przez EFSA zagrożenia dla konsumentów podjęto stosowne prace legislacyjne.

W dniach 13-14 stycznia br., na posiedzeniu Grupy Roboczej ds. Zanieczyszczeń Rolniczych (AGRI) działającego w ramach DG SANTE Komisji Europejskiej dyskutowano m.in. na temat projektu rozporządzenia Komisji zmieniającego rozporządzenie 1881/20063) w odniesieniu do najwyższych dopuszczalnych poziomów Δ9-THC w nasionach konopi i produktach pochodnych z nasion konopi.

Proponowane wartości najwyższych dopuszczalnych poziomów dla tetrahydrokannabinoli w niektórych środkach spożywczych przedstawiono poniżej:
[Żywność --> Proponowany najwyższy dopuszczalny poziom dla THC (*)]

• Nasiona konopi --> 3,0 mg/kg
• Mielone nasiona konopi (mąka z nasion konopi), (częściowo) odtłuszczone nasiona konopi (sprasowane) (mąka z nasion konopi), otręby z nasion konopi --> 3,0 mg/kg
• Olej z konopi --> 7,5 mg/kg

(*) Najwyższy dopuszczalny poziom odnosi się do sumy Δ9-tetrahydrokannabinolu (Δ9-THC) oraz kwasu Δ9-tetrahydrokannabinolowego (Δ9-THCA).

ZNACZENIE DLA FIRM

Zgodnie z regułami unijnego prawa żywnościowego substancje zanieczyszczające żywność należy utrzymywać na tak niskim poziomie, jaki tylko w rozsądnych granicach jest możliwy do osiągnięcia przez stosowanie dobrych praktyk na wszystkich etapach produkcji lub obrotu żywnością.

Ustanowienie w przepisach unijnych (rozporządzenie 1881/2006) najwyższych dopuszczalnych poziomów Δ9-THC spowoduje, że środki spożywcze zawierające zanieczyszczenie na poziomie przekraczającym najwyższy dopuszczalny poziom określony w przepisach nie będą mogą być wprowadzane do obrotu.

Zarówno termin publikacji przepisów szczegółowych jak i okres przejściowy dla podmiotów funkcjonujących na rynku środków spożywczych poznamy wkrótce.

Informacje ogólne i ciekawostki dotyczące zastosowania konopi m.in. w środkach spożywczych można znaleźć w artykule pt.: Konopie i CBD: Superżywność czy lek? Korzyści, zagrożenia, status prawny w Unii Europejskiej [Współczesna dietetyka. Maj 2019, nr 23, str. 74-80] - dostępnym tutaj.

Piśmiennictwo:

1. Milenkovic Z., Here Comes Cannabis – How Legalisation Will Disrupt Global Industries, “Euromonitor International” 2018.
2. EFSA (European Food Safety Authority), Arcella D, Cascio C and Mackay K, 2020. Acute human exposure assessment to tetrahydrocannabinol (D9-THC). EFSA Journal 2020;18(1):5953, 41 pp. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2020.5953 
3. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych.