Plastyfikatory w artykułach żywnościowych

Ostatnie badania grupy naukowców z George Washington University Milken Institute School of Public Health opublikowane w październiku 2021 r. w Journal of Exposure Science and Environmental Epidemiology wykazały, że orto-ftalany powszechnie stosowane jako plastyfikatory w tworzywach sztucznych zostały wykryte w daniach gotowych pochodzących z restauracji tzw. fast food.

Plastyfikatory to substancje zwiększające plastyczność – modyfikują właściwości materiału i przygotowują go do formowania. Zmniejszają jego kruchość i podatność na pękanie, umożliwiają nadanie pożądanej konsystencji, a następnie trwałości uzyskanej formy. Aby tworzywa sztuczne nadawały się do formowania, muszą być odpowiednio plastyczne. Plastyczność to zdolność do ulegania trwałemu odkształceniu, ale nie uszkodzeniu. Niektóre tworzywa sztuczne są zbyt kruche, aby je formować. Wymaga to uprzedniej plastyfikacji.

Badacze skupili się na posiłkach oferowanych w restauracjach szybkiej obsługi ze względu na specyfikę rynku amerykańskiego, gdzie fast food jest najczęściej występującym typem restauracji.

Celem badania było określenie stężenia wybranej grupy ftalanów oraz trzech innych plastyfikatorów zastępczych w artykułach spożywczych powszechnie zamawianych w popularnych restauracjach typu fast food. Dodatkowo zbadano poziom plastyfikatorów w rękawiczkach, które były używane przez personel tychże restauracji.

Naukowcy selekcjonując restauracje do swoich badań wykorzystali dane dotyczące udziału w rynku, aby wybrać te najbardziej popularne. Artykuły spożywcze pobierano z wielu lokalizacji wybranych sieci restauracyjnych, aby uwzględnić ewentualną zmienność stężeń plastyfikatorów.

Co ustalili naukowcy z George Washington University?

We wszystkich pobranych produktach do badań wykryto ftalany głównie DIBP (ftalan dizobutylu)  i DEHP ( ftalan di2-etyloheksylu) . W przypadku plastyfikatorów zastępczych wykrywano DEHT - Tereftalan bis(2-etyloheksylu) (strukturalny izomer DEHP). DEHT jest głównym zamiennikiem wolnym od ftalanów.

Wykrycie orto-ftalanów i innych plastyfikatorów w żywności pozwoliło naukowcom postawić tezę, że materiały mające kontakt z żywnością mogą być jednym ze źródeł narażenia na plastyfikatory. Ekspozycja na orto-ftalany, takie jak DEHP i DIBP, wiąże się z niekorzystnymi skutkami zdrowotnymi, w tym zaburzeniami neurorozwojowymi, metabolicznymi i rozrodczymi u człowieka.

Jeśli chodzi o zamienniki używane w zastępstwie orto-ftalanów, to według naukowców z George Washington University dysponujemy ograniczonymi dowodami na ich nietoksyczność, a badania sugerują, że stosowanie tych zamienników jest coraz powszechniejsze, zanim ich skutki zdrowotne zostały ostatecznie dobrze scharakteryzowane.

Według badaczy było to pierwsze badanie, w którym oznaczono ilościowo stężenia orto-ftalanów i plastyfikatorów zastępczych w żywności i w rękawiczkach pochodzących z amerykańskich sieci fast food, a także pierwsze, w którym wykryto DEHT (zastępczy plastyfikator) w żywności. Naukowcy wskazują też na ograniczenia w przeprowadzonych badaniach, takie jak: statystycznie mała próba badawcza w przypadku analizy DEHT, co ograniczało możliwość zastosowania szerszych analiz statystycznych oraz to, że próbki pochodziły tylko z jednego amerykańskiego miasta. Dodatkowo  stężenie substancji chemicznych wykrytych w rękawicach było dosyć nieprecyzyjne, ze względu na ograniczenia metody ekstrakcji z tego typu matrycy. Związki chemiczne obecne w rękawicach były możliwe do ekstrakcji, jeśli ich poziom był dosyć wysoki. Jeśli chodzi o wybór próbek testowych to pobierano tylko najpopularniejsze potrawy z wybranej restauracji, więc finalne ustalenia nie mogą być uogólnione na wszystkie posiłki serwowane we wszystkich restauracjach typu fast food.

Podsumowanie

Podsumowując naukowcy wskazali, że jeśli zostaną potwierdzone ich badania to mogą stanowić podstawę indywidualnych, rynkowych i regulacyjnych strategii w środowisku zdrowia publicznego.

Przypominamy, że w Unii Europejskiej trwają konsultacje na wniosek Komisji Europejskiej o przeprowadzenie przez EFSA prac przygotowawczych do ponownej oceny zagrożeń dla zdrowia publicznego wynikających z obecności plastyfikatorów, takich jak ftalany, substancji strukturalnie podobnych i substancji zastępczych w materiałach przeznaczonych do kontaktu z żywnością (FCM).

Źródło: https://www.nature.com/articles/s41370-021-00392-8