Salmonella w Europie – ogniska zakażeń związane z kiełkami. Nowy raport ECDC i EFSA

W latach 2023–2025 Europa zmagała się z wielonarodowym wybuchem zakażeń salmonellą, obejmującym różne serotypy bakterii. Źródłem problemu okazały się skażone nasiona używane do produkcji kiełków. Najwięcej przypadków odnotowano w Niemczech, Danii, Holandii i Szwecji, jednak problem mógł dotknąć także innych krajów. Sytuacja ta doprowadziła do intensywnych analiz i badań epidemiologicznych, które umożliwiły ustalenie wspólnego mianownika w tych zakażeniach.

Przyczyny i źródło skażenia

Skażenie przypisano nasionom dostarczanym przez włoskiego producenta. W raporcie wskazano, że kontaminacja mogła nastąpić na różnych etapach – począwszy od uprawy, przez magazynowanie, aż po produkcję kiełków. Wymaga to dokładniejszych procedur kontroli, ponieważ procesy na tych etapach są podatne na wprowadzenie i rozprzestrzenianie się patogenów.

Skala problemu

Zakażenia salmonellą spowodowały liczne przypadki hospitalizacji, a w niektórych sytuacjach wystąpiły poważne komplikacje zdrowotne. Analiza danych epidemiologicznych wykazała wspólne źródło w partii nasion, które były szeroko dystrybuowane w Europie. Władze sanitarno-epidemiologiczne szybko zidentyfikowały problem i rozpoczęły działania mające na celu wycofanie skażonych produktów z rynku.

W okresie od stycznia 2023 r. do stycznia 2025 r. zidentyfikowano 509 potwierdzonych przypadków salmonellozy spełniających europejską definicję przypadku w dziewięciu krajach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE/EOG): Belgii (1), Danii (4), Estonii (1), Finlandii (94), Francji (3), Niemczech (30), Holandii (9), Norwegii (257) i Szwecji (110). Jeden przypadek zgłoszono również w Wielkiej Brytanii. Epidemia obejmuje osiem serotypów Salmonella, z których kilka jest rzadko zgłaszanych w UE/EOG. Kiełki zidentyfikowano jako nośnik zakażenia w wielu krajowych dochodzeniach, co zostało potwierdzone przez scentralizowaną analizę sekwencjonowania całego genomu (WGS) w UE.

Udostępnianie danych epidemiologicznych, identyfikowalności i WGS między krajami w sektorach zdrowia publicznego i bezpieczeństwa żywności było kluczowe w powiązaniu siedmiu krajowych ognisk w Finlandii, Niemczech, Norwegii i Szwecji ze wspólnym dostawcą nasion we Włoszech. Dalsze badania żywności powiązały wspólnego dostawcę z trzema producentami nasion zlokalizowanymi w tym samym obszarze geograficznym Włoch. Rola środowiska w zanieczyszczeniu nasion na poziomie producenta oraz zanieczyszczeń krzyżowych w łańcuchu dostaw nasion przyczyniających się do występowania wielu szczepów powinna zostać zbadana dalej.

Wnioski i zalecenia

Władze ds. bezpieczeństwa żywności w zainteresowanych krajach wdrożyły środki kontroli, w tym wycofanie i wycofanie badanych partii. To znacznie zmniejszyło liczbę powiadomień o przypadkach. Jednak kilka krajów wykryło nowe przypadki, co wskazuje, że zanieczyszczone partie nasion mogą nadal znajdować się w obiegu i konieczne są dalsze interwencje. Przypadki mogą nadal występować, dopóki nie zostanie zidentyfikowany punkt(y), w których nasiona zostały zanieczyszczone Salmonellą , i nie zostaną odpowiednio kontrolowane. Producenci nasion powinni stosować wszystkie niezbędne procedury (np. Dobre Praktyki Rolnicze (GAP)) w celu zapobiegania zanieczyszczeniu mikrobiologicznemu nasion przeznaczonych do kiełkowania, a producenci kiełków powinni wdrożyć odpowiednie systemy zarządzania bezpieczeństwem żywności, aby zapewnić, że na rynek trafiają tylko bezpieczne produkty.

W opracowaniu podkreślono, że wybuch ten ujawnia potrzebę zwiększenia kontroli w całym łańcuchu dostaw nasion i kiełków. Zalecenia obejmują:

- Regularne badania mikrobiologiczne nasion przed ich wysiewem.

- Wprowadzenie rygorystycznych procedur higienicznych na każdym etapie produkcji.

- Szkolenia dla producentów i dystrybutorów dotyczące zarządzania ryzykiem kontaminacji.

Pełny raport można znaleźć tutaj: https://www.efsa.europa.eu/sites/default/files/2025-03/roa-9315.pdf

Źródło: https://www.efsa.europa.eu/en/supporting/pub/en-9315