Producenci soków oraz owoców i warzyw, zrzeszeni wokół Krajowej Unii Producentów Soków oraz Krajowego Związku Grup Producentów Owoców i Warzyw, negatywnie oceniają podwyżkę podatku VAT do 23 proc. na napoje owocowe i warzywne. Taka opinia została wyrażona przez przedstawicieli branży podczas posiedzenia sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które odbyło się 19 lutego br. Od początku ostrzegamy przed niekorzystnymi zmianami, jakie ustawa niesie dla polskiej gospodarki – sadowników, rolników, producentów oraz konsumentów.

Proponowana przez Ministerstwo Finansów podwyżka stawki VAT na napoje owocowe lub warzywne z 5 proc. do 23 proc. będzie odczuwalna dla wielu grup polskiej gospodarki. Wzrost podatku aż o 18 pkt. proc. będzie stanowił olbrzymie obciążenie dla całego sektora rolno-spożywczego.

Wśród szeregu problemów, które pozostają nierozwiązane, sadownicy zwracają uwagę na utrzymujące się rosyjskie embargo na eksport polskich owoców, rosnącą konkurencję na rynku owoców i warzyw z zagranicy, szczególnie ze Wschodu, problemy z zatrudnieniem pracowników do zbioru plonów czy trudności z zagospodarowaniem owoców. Podniesienie VAT na napoje owocowe z wysoką zawartością soku do maksymalnej 23 proc. stawki, jeszcze bardziej zmniejszy zapotrzebowanie branży na owoce i warzywa z polskich upraw – nawet o 150 tys. ton w skali roku. To oznacza olbrzymie problemy dla polskich sadowników, rolników i producentów. Najmocniej odczują to producenci jabłek, ale także czarnej porzeczki, wiśni, aronii, czy marchwi. Szacujemy, że zapotrzebowanie na jabłka spadnie nawet o 121 tys. ton/rok. To ogromna ilość, większa niż łączny roczny eksport naszych jabłek do krajów azjatyckich, Półwyspu Arabskiego i do Afryki. Sprzedajemy tam ca 95 tys. ton, a i tak wymaga to ogromnego wysiłku i kosztownych działań promocyjnych i handlowych. Przetwórstwo w Polsce jest odbiorcą ponad 60% zbiorów jabłek i prawie 100% aronii, porzeczki czarnej i wiśni. Soki wytwarzane z tych owoców w dużej części są wykorzystywane i do produkcji napojów owocowych, resztę musimy wyeksportować, co z uwagi na rosnącą konkurencję innych krajów,z roku na rok jest coraz trudniejsze.

Uważamy, że należy wprowadzić taki system podatkowy, który będzie kompleksowo wspierał rolnictwo, by jak najwięcej surowców produkowanych przez polskich rolników i sadowników można było zagospodarować. Obecnie w produkcji owoców Polska jest liderem europejskim, a w niektórych przypadkach światowym. Warto podejmować takie działania prawno-ekonomiczne, które wzmocnią ten trend, a nie pogorszą pozycję konkurencyjną polskiego sektora rolno-spożywczego.

Podwyżki podatków na napoje owocowe i warzywne będą dotkliwe również dla konsumentów. Wielokrotnie mówiliśmy o niekorzystnych zmianach w strukturze konsumpcji i jakości samych produktów, które wynikną w następstwie podwyżek VATu. Aktualnie rynek napojów owocowych i warzywnych w Polsce wyróżnia się na tle krajów Unii Europejskiej wysoką zawartością soku. U nas jest to min. 20 proc., podczas gdy w krajach UE ta wartość jest o połowę niższa, a we Francji i w Wielkiej Brytanii tylko 5%. Prężnie rozwijająca się gałęź napojów owocowych z wysoką zawartością soku z owoców lub przecieru z warzyw, która jest unikalna dla Polski i wyróżniająca się na globalnym rynku, może zostać gwałtownie zahamowana. Producenci, poszukując możliwości konkurowania na rynku napojów, będą zmuszeni ograniczyć inwestycje w innowacje lub poszukiwać oszczędności kosztem jakości produktu.

Z punktu widzenia kosztów, szacuje się, że zmiany będą dotkliwe nie tylko dla producentów, ale i konsumentów. Mimo deklaracji neutralności matrycy VAT dla budżetu państwa oraz konsumenta, w przypadku propozycji stawki VAT na napoje owocowe można mówić o tendencji odwrotnej. Uważamy, że podwyżka podatku na napoje owocowe ma zminimalizować niższe wpływy do budżetu z tytułu preferencyjnych stawek VAT na szereg innych produktów w średnim koszyku dóbr konsumenta. Wyższy podatek VAT na napoje owocowe oznacza wzrost obciążeń dla nabywców, nawet na kwotę ok. 400 mln zł.

Ministerstwo Finansów w trakcie konsultacji społecznych, pod wpływem argumentów branży, przystało na pozostawienie preferencyjnej 5 proc. stawki VAT na nektary. Rozwiązanie to nie jest traktowane przez sadowników i producentów soków jako propozycja kompromisowa. Problem nie został rozwiązany, ponieważ napoje owocowe mają być obłożone maksymalną, 23 proc. stawką VAT. Zwracamy uwagę, że napoje owocowe mają kluczowy, bo aż 50 proc. udział w strukturze spożycia. Nektary zaś, opodatkowane na poziomie 5 proc., to zaledwie 12 proc. rynku. Negatywnie oceniamy także ostatnią propozycję resortu finansów, która zakłada 5 proc. stawkę VAT także na napoje warzywne, w których udział masowy soku warzywnego wynosi co najmniej 50 proc. składu surowcowego. Zwracamy uwagę, że po pierwsze, aktualnie na rynku w ofercie nie ma takich napojów (zawierających min. 50 proc. przecieru z warzyw)stąd taka opcja pozostaje bezcelowa, z drugiej strony, nadal nierozwiązane pozostają problemy sadowników zajmujących się uprawą owoców. W interesie polskiego budżetu, gospodarki i krajowych producentów napojów byłoby utrzymanie dotychczasowej, 5 proc. stawki VAT zarówno na nektary, jak i napoje owocowe i warzywne zawierające min. 20 proc. soku lub przecieru. W przeciwnym razie, stracą polscy producenci i rolnicy, a zyskają zagraniczni producenci.

Branża zwraca uwagę także na istotną kwestię związaną z porządkowaniem stawek VAT, która w zamyśle ustawodawcy, miała zakładać ten sam podatek na produkty podobne. Napoje owocowe i warzywne oraz nektary są wyrobami bardzo zbliżonymi do siebie pod względem charakteru, technologii produkcji, wartości odżywczej i oczekiwań konsumentów. Nektary oraz napoje owocowe i warzywne należą do jednej grupy nomenklatury scalonej (2202) i ich podatkowe rozdzielenie zrodzi interpretacyjne trudności i jest wbrew deklaracji Ministerstwa Finansów o uproszczeniu klasyfikacji. Wprowadzanie dwóch różnych stawek VAT na mocy arbitralnej decyzji ministerialnej będzie rodziło trudności interpretacyjne. Dotychczasowe rozwiązanie opierało się na prostym i łatwym w odbiorze kryterium minimalnej zawartości soku lub przecieru owocowego i warzywnego. Postulujemy utrzymanie podatku VAT na nektary oraz napoje owocowe i warzywne z min. 20 proc. zawartością soku lub przecieru, na dotychczasowym, 5 proc. poziomie.

Julian Pawlak, Prezes, Stowarzyszenie Krajowa Unia Producentów Soków (KUPS)
dr Witold Boguta, Prezes Zarządu, Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw (KZGPOiW)