W oznakowaniu i reklamie wielu środków spożywczych stosowane są komunikaty, które sugerują, że produkt jest zdrowy, ponieważ jego składniki pochodzą z rolnictwa ekologicznego. Takie komunikaty mają różny charakter. Czasami przekaz jest bardzo bezpośredni a czasami jest to ukryta sugestia. Bardzo często „zdrowie” i „ekologiczny charakter” powiązane są jeszcze z podkreśleniem „naturalności”. Zgodnie z Rozporządzeniem 1924/2006 w sprawie oświadczeń[1] poinformowanie konsumenta o tym, że środek spożywczy lub jego składnik może mieć korzystny wpływ na zdrowie stanowi oświadczenie zdrowotne. W związku z powyższym, konieczne jest spełnienie wymagań dotyczących stosowania oświadczeń zdrowotnych uregulowanych w ww. Rozporządzeniu.

W październiku 2021 r. EFSA opublikował opinię[2], w której stwierdza, że oświadczenie zdrowotne "Żywność ekologiczna (ze względu na niższy poziom pozostałości pestycydów niż w żywności konwencjonalnej) przyczynia się do ochrony komórek i molekuł (lipidów i DNA) przed uszkodzeniem oksydacyjnym"  nie jest uzasadnione, ponieważ nie ma związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy spożyciem żywności ekologicznej a ochroną komórek i molekuł przed stresem oksydacyjnym.

WPROWADZENIE

Uniwersytet Cypryjski złożył wniosek o autoryzację omawianego oświadczenia. Uznano, że jest to oświadczenie z art. 14 1.b) rozwój i zdrowie dzieci, ponieważ jako grupę docelową wskazano zdrowe dzieci w wieku 3-15 lat.

Nie jest zaskoczeniem, że przy tak sformułowanym oświadczeniu zastrzeżenie EFSA dotyczyło charakterystyki żywności. EFSA uznał, że „żywność ekologiczna” nie dostarcza żadnych informacji o wartości odżywczej, które można by wykorzystać do scharakteryzowania jej na potrzeby uzasadnienia oświadczenia zdrowotnego. Wnioskodawca stwierdził, że żywność ekologiczna charakteryzuje się niższym poziomem pozostałości pestycydów w porównaniu z żywnością nieoznaczoną jako ekologiczna.

Panel NDA (EFSA) stwierdził, że poziom pozostałości pestycydów wymaganych do scharakteryzowania żywności jako „ekologicznej” nie został określony ani we wniosku, ani w przedłożonych badaniach na ludziach. EFSA przyjął do wiadomości, że ​​wnioskodawca proponuje odróżnienie żywności, której dotyczy oświadczenie wyłącznie w oparciu o założenie, że żywność ekologiczna generalnie wykazywałaby (nigdzie we wniosku niedoprecyzowane) niższe stężenia pozostałości pestycydów niż żywność nieoznaczona jako ekologiczna. Kontynuując EFSA stwierdza, że taka charakterystyka żywności (żywność ekologiczna) w odniesieniu do deklarowanego efektu (tj. ochrony komórek i cząsteczek przed uszkodzeniem oksydacyjnym) wymaga informacji żywieniowych, których nie podano we wniosku.

Ze względu na niewystarczające scharakteryzowanie żywności będącej przedmiotem wniosku EFSA stwierdza, że ​​nie można ustalić związku przyczynowo-skutkowego między spożywaniem żywności ekologicznej a ochroną komórek i molekuł (lipidów i DNA) przed uszkodzeniem oksydacyjnym.

Teoretycznie opinia EFSA nie musi oznaczać odrzucenia oświadczenia. Jednak w praktyce taka jest właśnie konsekwencja. Możemy spodziewać się publikacji rozporządzenia odmawiającego autoryzacji oświadczenia.

ZNACZENIE DLA FIRM

Brak autoryzacji oświadczenia zdrowotnego uniemożliwia jego stosowanie w oznakowaniu, reklamie i prezentacji żywności. Analizowany przypadek dobitnie podkreśla, że sugerowanie konsumentom, że żywność ekologiczna jest zdrowsza wymaga zgodności z przepisami rozporządzenia 1924/2006.

Warto pamiętać, że nie chodzi tutaj tylko o oświadczenia specyficzne, ale również treści nieswoiste takie jak „dla zdrowia” czy „superfoods”. Oczywiście, omawiany przepadek nie wyklucza możliwości stosowania również w przypadku żywności z produkcji ekologicznej dozwolonych oświadczeń zdrowotnych i powiązania z nimi oświadczeń nieswoistych.

Źródła:

[1] Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności (Dz. U. UE. L. z 2006 r. Nr 404, str. 9 z późn. zm.).
[2] https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.2903/j.efsa.2021.6847