Mikroplastik - mikroproblem?

Żyjemy w erze plastiku, bo większość wygodnych, lekkich opakowań tworzona jest z tworzyw sztucznych. Czy powszechne używanie tego materiału jest bezpieczne i nie niesie żadnych konsekwencji?

Aby dojść do odpowiedzi, musimy cofnąć się na chwilę do początków XX wieku, kiedy to Leo Baekeland wynalazł bakelit (1907), uważany dzisiaj za pierwsze tworzywo sztuczne wytwarzane masowo na skalę przemysłową [1]. W tym momencie produkcja ,,tworzyw polimerowych’’ nabrała rozpędu. Z biegiem lat tanie w produkcji, odporne na wiele czynników i łatwe w obróbce tworzywa spowodowały wypieranie dotychczas stosowanych materiałów. Z półek zaczęły znikać szklane butelki, pojawiły się nowe, ,,sztuczne’’ tkaniny, do praktycznie każdej strefy życiowej zaczął wchodzić ,,plastik’’. Właściwie obecnie trudno nam sobie wyobrazić życie bez materiałów syntetycznych. A ich produkcja z każdym rokiem rośnie. Z raportów naukowych z roku 2017 wynika, iż w środowisku znajduje się aż 8,3 mld ton plastiku! Niestety dokładnie nie oszacowano jak wiele dostaje się go oceanów . Możemy tylko szacunkowo określić ile mln ton rocznie dostaje się największymi rzekami do zlewisk [2].

Czy zatem umiejętnie gospodarujemy materiałami które użytkujemy? Czy zastanawiamy się nad recyklingiem, aby zmniejszyć zużycie surowców naturalnych? Każdy z nas powinien postawić sobie dzisiaj te pytania. Gospodarstwo domowe zużywa codziennie różne materiały i substancje, w tym wodę. To na niej opiera się właściwie każdy organizm żywy i to zbiorniki wodne zajmują największą powierzchnię naszej planety, z czego ponad 70% wody występuje w oceanach. Obecnie tylko około 4,9 % obszarów morskich na Ziemi jest chronionych, a 13,2% uznano za dzikie, nienaznaczone wpływem antropogenicznym (wpływem człowieka na środowisko naturalne) [3]. Przytoczone liczby nie powinny nas dziwić, gdyż to właściwie człowiek obecnie stanowi największe zagrożenie dla oceanów i zasobów czystej wody, których kurczenie się z roku na rok możemy obserwować.

Wracając do odpadów, przybliżmy czym właściwie jest mikroplastik, na którym w ostatnich latach skupili się naukowcy z całego świata? To malutkie kawałeczki plastików, nie przekraczające 5mm, takie jak: PET (politetreftalan etylenu), PE-HD (polietylen wysokiej gęstości), PVC (polichlorek winylu), PE-LD (polietylen niskiej gęstości), PP (polipropylen), PS (polistyren), czy też inne jak szkło akrylowe lub nylon. Tworzywa te są używane do produkcji różnego rodzaju elementów codziennego użytku jak meble, farby, opony, opakowania itd. Rozdrabnia się je również celowo dla przemysłu farmaceutycznego czy kosmetycznego. Prawie 80% plastikowych odłamków dostaje się do środowiska przez ścieki przemysłowe, złe zarządzanie wysypiskami i bezpośrednio z porzuconych śmieci.Nieumiejętne gospodarowanie odpadami przyczynia się do tego, że praktycznie w każdym znanym nam habitacie można spotkać mikroplastik. Od powietrza, którym oddychamy na co dzień, po sól morską pozyskiwaną z wody morskiej. Z wiatrem i wodami gruntowymi odpady dostają się do wód powierzchniowych i dalej do mórz i oceanów [4].

Ostatnie badania skupiają się głównie na tym, jak mikroplastik wędruje przez kolejne organizmy (od fitoplanktonu, zooplanktonu do ryb, ssaków morskich i organizmu ludzkiego) w łańcuchu troficznym? Czy może być nośnikiem innych groźnych substancji, jak np. metale ciężkie? I w końcu czy może bezpośrednio wnikać do komórek? Pierwsze doniesienia niestety nie przynoszą pocieszenia. Mikroplastik zidentyfikowano zarówno u bezkręgowców, jak i tkankach kręgowców (głównie w wątrobie, nerkach czy układzie pokarmowym) [5,6]. Kontrowersje wzbudza również fakt, czy mikroplastik może pokonywać barierę krew-mózg, co ostatnio zasugerowali szwedzcy naukowcy z Uniwersytetu w Lund [7] (…)

Targi Zero Waste 2018

Aby dowiedzieć się więcej, jak współcześnie radzić sobie z problem odpadów, zapraszamy kolejną edycję Targów Zero Waste, tym razem do Gdyni 18 sierpnia br., gdzie dowiedzą się Państwo między innymi jak odpowiednio gospodarować odpadami i jak zastępować ,,plastik’’ tworzywami mającymi mniejszy negatywny wpływ na środowisko. Wykłady, panele, wystawy  i filmy przybliżą skalę problemu, jakim jest poruszany od kilku lat przez naukowców temat mikro- i nanoplastików w ekosystemach naszej planety. Szczegóły na www.targi-zerowaste.pl

Serdecznie zapraszamy!

Opracowanie własne na podstawie literatury.

Żródła:

1. Polski Związek Przetwórców Tworzyw Sztucznych; https://pzpts.pl/pl/press/web/rynek-tworzyw/historia-tworzyw, z dn. 2.08.2018
2. Parker L., Planeta albo plastik, National Geographic Poalska, nr 06.2018
3. Jones K.R. i in., 2018. The Location and Protection Status of Earth’s Diminishing Marine Wilderness, Current Biology 28, 1-7
4. Au, Sarah, "Toxicity of Microplastics to Aquatic Organisms" (2017). All Dissertations. 1877. https://tigerprints.clemson.edu/all_dissertations/1877
5. Canniff P.M. i Hoang T.C., 2018. Microplastic ingestion by Daphnia magna and its enhancement on algal growth. Sci Total Environ. 15;633:500-507
6. Deng Y. i in. 2017. Tissue accumulation of microplastics in mice and biomarker responses suggest widespread health risks of exposure. Scientific Reports 7, Article number: 46687
7. Mattsson i in. 2017. Brain damage and behavioural disorders in fish induced by plastic nanoparticles delivered through the food chain. Scientific Reports 7, Article number: 11452