Choć system kontroli ryb importowanych z Kanady do Europy ma potencjał, aby działać poprawnie to przeprowadzony audyt DG Sante (Dyrekcji Generalnej ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności) wykazał jego niską skuteczność ze względu na m.in. niską częstotliwość pobierania próbek oraz inicjowanych kontroli.
Działania audytorów z DG Sante wykazały pewne luki w systemie kontroli zakładów i statków przetwórczych eksportujących produkty rybne do UE. Brak odpowiedniego nadzoru nad pracą inspektorów terenowych oraz niewdrożenie planów inspekcji i pobierania próbek opartych na ryzyku wpływa na niską skuteczność i wiarygodność tego systemu.
Przeprowadzony w maju 2024 r. audyt obejmował produkty rybołówstwa przeznaczone na eksport do Unii Europejskiej i skutkował przedstawieniem czterech zaleceń. Produktami importowanymi z Kanady są przede wszystkim skorupiaki oraz mrożone ryby, w tym m.in. homar amerykański, krewetki, halibut grenlandzki, morszczuk północnopacyficzny oraz flądra żółtoogonowa.
Od stycznia 2018 r. do systemu RASFF wpłynęło 9 powiadomień odnośnie produktów rybnych eksportowanych z Kanady do Europy, z czego 8 dotyczyło niepoprawnej kontroli temperatury, a jedno spowodowane było inwazją pasożytów. Trzy powiadomienia o niepoprawnej kontroli temperatury dotyczyły tego samego zakładu. Pierwsze z nich wydano w listopadzie 2018 r. a pozostałe dwa we wrześniu 2019 r., jednak działania inspekcyjne odnośnie tej firmy podjęto dopiero w 2021 roku.
Kanadyjska Agencja Inspekcji Żywności (CFIA) opracowała także dokument z wytycznymi odnośnie wymogów UE wobec ryb i owoców morza, jednak zawierał on niedokładne informacje dotyczące pobierania próbek i kontroli wymagań mikrobiologicznych dla produktów wysyłanych do Europy. Odnosi się to m.in. do:
- maksymalnych limitów ołowiu w głowonogach oraz kadmu w mięsie tuńczyka, anchois i miecznika, które były znacznie powyżej dopuszczonych w UE poziomów,
- testowania na obecność Listerii monocytogenes i Salmonelli na podstawie pojedynczej próbki złożonej, a nie pięciu jednostek zgodnie z wymogami UE.
Po przeprowadzonym audycie skorygowano te rozbieżności.
Częstotliwość przeprowadzanych kontroli
Funkcjonariusze DG Sante stwierdzili także brak osiągnięcia zaplanowanych celów inspekcyjnych w przypadku kilku zakładów o wysokim priorytecie kontroli. W latach 2022-2023 inspekcje przeprowadzono jedynie w 5 z 8 wyznaczonych zakładów. Ponadto nie dotrzymano zaplanowanych ustaleń odnośnie częstotliwości zbierania próbek. W latach 2022-2023 pobrano tylko 17 próbek na obecność histaminy z zaplanowanych 37. Również w przypadku metali ciężkich, liczba próbek wyniosła 149 z przewidzianych 350 oraz zbadano 348 z 731 próbek odnośnie parametrów mikrobiologicznych.
CFIA poinformowała o dostosowywaniu swojego podejścia opartego na ryzyku w przypadku planowania kontroli prewencyjnych we wszystkich produktach spożywczych, w tym również w przypadku ryb. W toku są również szkolenia w zakresie identyfikacji zagrożeń, analizy oraz kontroli zapobiegawczych. Także budżet na lata 2024-2025 zakłada większe inwestycje w działania związane z pobieraniem próbek oraz programy szkoleń.
Audyty UE
Z opublikowanego przez Komisję Europejską harmonogramu prac w zakresie audytów sanitarnych i żywnościowych wynika, że KE przeprowadzi 259 kontroli i audytów w państwach członkowskich UE, w potencjalnych państwach członkowskich oraz w państwach spoza UE eksportujących do Europy. Wdrożone zostaną także trzy nowe projekty odnoszące się do:
- bezpieczeństwa produktów i przetworów mięsnych,
- poziomu histaminy w produktach rybołówstwa oraz
- kultury bezpieczeństwa żywności.
W raporty przeglądowe dotyczące histaminy i kultury bezpieczeństwa żywności zaangażowane będą również wszystkie państwa członkowskie.
W przypadku Stanów Zjednoczonych zaplanowane są 3 audyty, w tym dotyczące bezpieczeństwa produktów rybołówstwa, bezpieczeństwa chemicznego żywności pochodzenia niezwierzęcego oraz zdrowia zwierząt drobiowych. Kanada przeprowadzi natomiast audyty zdrowia zwierząt oraz higieny produkcji małży.
Sprawdzenie zdrowia zwierząt, małży oraz bezpieczeństwo produktów rybołówstwa oraz produktów ze ssaków i drobiu przeznaczonych do spożycia przez ludzi zostanie skontrolowane natomiast w Wielkiej Brytanii.
Pozostałe audyty obejmą bezpieczeństwo mikrobiologiczne żywności pochodzenia niezwierzęcego (Brazylia, Czechy, Włochy, Finlandia, Albania) oraz bezpieczeństwa produktów mlecznych (Belgia, Chorwacja, Estonia, Irlandia oraz Nowa Zelandia).
Źródła:
https://ec.europa.eu/food/audits-analysis/audit-report/details/4819
https://food.ec.europa.eu/document/download/d45f2359-5559-4021-94f3-23a8d129f9a3_en?filename=hfaa_prog_en_2025.pdf
Zespół FoodFakty na bieżąco prowadzi monitoring zafałszowań żywności, suplementów diety i opakowań w bazie Probase 360. Klienci bazy codziennie otrzymują alert o produktach zafałszowanych i mogą niezwłocznie podejmować działania prewencyjne oraz korzystać z modułu analitycznego bazy.
Dowiedz się więcej o Strefie Managera i narzędziach ProBase 360.