Opublikowano wyniki oceny zagrożenia i ryzyka związanego z aspartamem

Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC), WHO oraz Wspólny Komitet Ekspertów FAO ds. Dodatków do Żywności (JECFA) opublikowały ocenę wpływu aspartamu na zdrowie. Powołując się na „ograniczone dowody” na rakotwórczość u ludzi, IARC sklasyfikowała aspartam jako prawdopodobnie rakotwórczy dla ludzi (IARC grupa 2B), a JECFA potwierdziła dopuszczalne dzienne spożycie wynoszące 40 mg/kg masy ciała.

Ocena aspartamu przez IARC i JECFA

Aspartam to sztuczny (chemiczny) słodzik szeroko stosowany w różnych produktach spożywczych i napojach od lat 80-tych, w tym w napojach dietetycznych, gumie do żucia, żelatynie, lodach, produktach mlecznych, takich jak jogurt, płatki śniadaniowe, pasta do zębów i leki, takie jak krople na kaszel i witaminy do żucia.

"Rak jest jedną z głównych przyczyn zgonów na świecie. Każdego roku 1 na 6 osób umiera z powodu raka. Nauka stale się rozwija, aby ocenić możliwe czynniki inicjujące lub ułatwiające rozwój raka, w nadziei na zmniejszenie tych liczb i liczby ofiar śmiertelnych" - powiedział dr Francesco Branca, dyrektor Departamentu Żywienia i Bezpieczeństwa Żywności WHO. "Oceny aspartamu wykazały, że chociaż bezpieczeństwo nie budzi większych obaw przy dawkach, które są powszechnie stosowane, opisano potencjalne skutki, które należy zbadać za pomocą większej liczby lepszych badań".

Oba organy przeprowadziły niezależne, ale uzupełniające się przeglądy w celu oceny potencjalnego zagrożenia rakotwórczego i innych zagrożeń dla zdrowia związanych ze spożywaniem aspartamu. Była to pierwsza ocena aspartamu przez IARC i trzecia przez JECFA.

Po dokonaniu przeglądu dostępnej literatury naukowej, w obu ocenach odnotowano ograniczenia w dostępnych dowodach dotyczących raka (i innych skutków zdrowotnych).

IARC sklasyfikowała aspartam jako potencjalnie rakotwórczy dla ludzi (grupa 2B) na podstawie ograniczonych dowodów dotyczących raka u ludzi (w szczególności raka wątrobowokomórkowego, który jest rodzajem raka wątroby). Istniały również ograniczone dowody na raka u zwierząt doświadczalnych i ograniczone dowody związane z możliwymi mechanizmami powodowania raka.

JECFA stwierdził, że ocenione dane nie wskazują na wystarczające powody do zmiany wcześniej ustalonego dopuszczalnego dziennego spożycia (ADI) aspartamu na poziomie 0-40 mg/kg masy ciała. Komitet potwierdził zatem, że dzienne spożycie aspartamu w ramach tego limitu jest bezpieczne dla ludzi. Na przykład, w przypadku puszki dietetycznego napoju bezalkoholowego zawierającego 200 lub 300 mg aspartamu, osoba dorosła o wadze 70 kg musiałaby spożyć więcej niż 9-14 puszek dziennie, aby przekroczyć dopuszczalne dzienne spożycie, zakładając, że nie spożywa innych pokarmów.

Identyfikacja zagrożeń przez IARC jest pierwszym podstawowym krokiem do zrozumienia rakotwórczości czynnika poprzez określenie jego specyficznych właściwości i potencjału do powodowania szkód, tj. raka. Klasyfikacje IARC odzwierciedlają siłę dowodów naukowych dotyczących tego, czy dany czynnik może powodować raka u ludzi, ale nie odzwierciedlają ryzyka zachorowania na raka przy danym poziomie narażenia. Ocena zagrożeń IARC uwzględnia wszystkie rodzaje narażenia (np. dietetyczne, zawodowe). Klasyfikacja siły dowodów w grupie 2B jest trzecim najwyższym poziomem z 4 poziomów i jest ogólnie stosowana, gdy istnieją ograniczone, ale nie przekonujące dowody na raka u ludzi lub przekonujące dowody na raka u zwierząt doświadczalnych, ale nie w obu przypadkach.

"Ustalenia dotyczące ograniczonych dowodów na rakotwórczość u ludzi i zwierząt oraz ograniczonych dowodów mechanistycznych na temat tego, w jaki sposób może wystąpić rakotwórczość, podkreślają potrzebę dalszych badań w celu udoskonalenia naszego zrozumienia, czy spożywanie aspartamu stanowi zagrożenie rakotwórcze" - powiedziała dr Mary Schubauer-Berigan z programu monografii IARC.

Oceny ryzyka JECFA określają prawdopodobieństwo wystąpienia określonego rodzaju szkody, tj. raka, w określonych warunkach i przy określonym poziomie narażenia. Nie jest niczym niezwykłym, że JECFA uwzględnia klasyfikacje IARC w swoich rozważaniach.

"JECFA rozważyła również dowody na ryzyko zachorowania na raka w badaniach na zwierzętach i ludziach i doszła do wniosku, że dowody na związek między spożyciem aspartamu a rakiem u ludzi nie są przekonujące" - powiedział dr Moez Sanaa, szef działu WHO ds. standardów i doradztwa naukowego w zakresie żywności i żywienia. "Potrzebujemy lepszych badań z dłuższą obserwacją i powtarzanymi kwestionariuszami żywieniowymi w istniejących kohortach. Potrzebujemy randomizowanych, kontrolowanych badań, w tym badań mechanistycznych szlaków istotnych dla regulacji insuliny, zespołu metabolicznego i cukrzycy, szczególnie w odniesieniu do rakotwórczości".

Oceny IARC i JECFA dotyczące wpływu aspartamu opierały się na danych naukowych zebranych z różnych źródeł, w tym recenzowanych artykułów, raportów rządowych i badań przeprowadzonych do celów regulacyjnych. Badania zostały zweryfikowane przez niezależnych ekspertów, a oba komitety podjęły kroki w celu zapewnienia niezależności i wiarygodności swoich ocen.

IARC i WHO będą nadal monitorować nowe dowody i zachęcać niezależne grupy badawcze do opracowywania dalszych badań dotyczących potencjalnego związku między narażeniem na aspartam a skutkami zdrowotnymi dla konsumentów.

Źródło: WHO