PFAS pod lupą: nowe ustalenia niemieckiego komitetu ds. bezpieczeństwa żywności

Per- i polifluoroalkilowe substancje (PFAS) od lat budzą niepokój naukowców i opinii publicznej. Najnowsze ustalenia niemieckiej Komisji ds. Kontaminantów w Łańcuchu Żywnościowym (BfR) rzucają nowe światło na potencjalne zagrożenia związane z tymi związkami – szczególnie w kontekście zdrowia reprodukcyjnego i odpornościowego.

PFAS to szeroka grupa związków chemicznych wykorzystywanych w przemyśle i produktach codziennego użytku, takich jak opakowania, tekstylia czy środki gaśnicze. Ich trwałość sprawia, że gromadzą się w środowisku i organizmach żywych, a coraz więcej badań wskazuje na ich szkodliwy wpływ na zdrowie.

Co ustalił komitet BfR?

Podczas 30. posiedzenia komisji (maj 2024) przedstawiono wyniki najnowszych badań dotyczących wpływu PFAS na organizm człowieka, zwłaszcza w okresie prenatalnym. Oto kluczowe ustalenia:

• Obecność PFAS w łożyskach: przeanalizowano próbki ludzkich łożysk (do 9. tygodnia ciąży), wykrywając w nich charakterystyczne wzorce obecności PFAS.
• Badania in vitro na modelach łożyskowych: organoidy łożyskowe (sferoidy) inkubowano z mieszaniną PFAS odpowiadającą tej wykrytej w próbkach. Zaobserwowano, że PFAS hamują wzrost komórek łożyskowych oraz produkcję hormonu gonadotropiny kosmówkowej (hCG), kluczowego dla prawidłowego przebiegu ciąży.
• Wpływ na układ odpornościowy: w osobnym projekcie analizowano, jak PFAS oddziałują na struktury i funkcje układu odpornościowego, m.in. aktywację limfocytów T.
• Nietypowe wzorce PFAS: komisja zwróciła uwagę na nietypowe wzorce obecności PFAS w badanych łożyskach, co może wskazywać na złożone drogi narażenia i akumulacji tych substancji.

Komisja BfR podkreśliła, że PFAS mogą negatywnie wpływać na funkcjonowanie komórek łożyskowych i produkcję hormonów istotnych dla ciąży, a także oddziaływać na układ odpornościowy. Zwrócono uwagę na potrzebę dalszych badań, zwłaszcza nad mechanizmami działania PFAS oraz ich nietypowymi wzorcami obecności w organizmie ludzkim.

Zmiany w klasyfikacji rakotwórczości

Komisja BfR zwróciła uwagę na istotne zmiany w klasyfikacji rakotwórczości wybranych PFAS przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (IARC). Pracownik BfR poinformował, że kwas perfluorooktanowy (PFOA) został obecnie sklasyfikowany przez IARC jako „rakotwórczy dla ludzi” (grupa 1), podczas gdy perfluorooktanosulfonian (PFOS) pozostaje w grupie 2B, czyli „możliwie rakotwórczy dla ludzi”. Chociaż klasyfikacje IARC nie mają bezpośredniego skutku prawnego, są one uznawane na całym świecie za naukowy standard w ocenie zagrożeń chemicznych. Podniesienie PFOA do grupy 1 może mieć w przyszłości istotne konsekwencje regulacyjne, takie jak wprowadzenie prawnie określonych maksymalnych poziomów tej substancji w produktach czy zaostrzenie zasad bezpieczeństwa pracy przy jej stosowaniu.

Źródło: https://www.bfr.bund.de/kommissionsprotokoll/30-sitzung-der-bfr-kommission-zu-fuer-kontaminanten-in-der-lebensmittelkette/​