Produktoskop pomoże walczyć z podwójną jakością produktów

Jeśli ten sam proszek do prania sprzedawany w Polsce i Niemczech różni się składem, mamy do czynienia z tzw. dual quality. To nielegalna praktyka, ale walka z nią nie jest łatwa. Instytucje broniące praw konsumentów wspomoże Produktoskop, narzędzie stworzone przez naukowców z Łukasiewicz – Poznańskiego Instytutu Technologicznego i Politechniki Poznańskiej.

Każdy produkt wprowadzany na rynki Unii Europejskiej, występujący pod taką samą nazwą i w takim samym opakowaniu, musi mieć identyczne skład i właściwości (np. smak, zachowanie, trwałość). Jeśli są inne, mamy do czynienia z dual quality, podwójną jakością. To praktyka zakazana w UE, ponieważ wprowadza w błąd konsumentów. Mają oni prawo oczekiwać, że dany sok będzie w 100 proc. z owoców w Hiszpanii i Rumunii, a płyn do płukania będzie zostawiał tak samo długotrwały zapach w Niemczech i Polsce.

Na straży tych przepisów stoją instytucje broniące praw konsumentów w państwach unijnych. Problem w tym, że reagują one dopiero na doniesienia klientów. Nie wszyscy konsumenci, którzy dostrzegają różnicę jakości, ten problem zgłaszają.

Na ratunek – Produktoskop

Jak więc sobie z tym radzić? Z pomocą przychodzi tu Produktoskop, program oparty o sztuczną inteligencję, stworzony przez naukowców z Łukasiewicz – PIT, lidera projektu, i Politechniki Poznańskiej. Powstał on na zamówienie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i ma jemu służyć.

Badacze przeanalizowali ogromne zbiory danych dostępnych w internecie, obejmujące recenzje w wyszukiwarkach i porównywarkach cen, sklepach internetowych i martketplace’ach, blogach czy w social mediach z całej Europy. Nie ograniczyli się do opinii tekstowych – rozpoznawali także obrazy, nagrania audio i treści audiowizualne zamieszczane na YouTube, Instagramie czy TikToku. Wyzwaniem okazało się również pozyskanie nieustrukturyzowanych danych ze stron internetowych oraz powiązanie konkretnych produktów ze sobą.

 – Kluczem było wytworzenie narzędzia zdolnego do analizy różnorodnych typów informacji w jednym ekosystemie – tłumaczy Maciej Niemir z Łukasiewicz – PIT, kierownik projektu. – Opracowaliśmy rozwiązanie, które umożliwia przetwarzanie tekstu, obrazów i dźwięku przy wykorzystaniu zaawansowanych algorytmów sztucznej inteligencji. Analizowane treści są anonimizowane, zapewniając ochronę danych osobowych, dzielone na znalezione produkty i komentarze do nich, a następnie wielostopniowo oceniane pod względem charakteru i wydźwięku danych opinii. To podejście pozwala dokładniej rozpoznawać przypadki, w których produkt wprowadzany na różne rynki ma odmienny skład lub właściwości.

 - Realizacja tego projektu była możliwa dzięki współpracy z wieloma naukowcami oraz zaangażowaniu zespołu anotatorów, którzy przygotowali dane do procesów uczenia maszynowego. Kluczowym elementem było także opracowanie dedykowanych, wielojęzycznych modułów AI, które zapewniają wysoką szybkość i skuteczność analizy. Dzięki temu UOKiK będzie mógł precyzyjnie identyfikować potencjalne przypadki podwójnej jakości – podkreśla Mikołaj Sobczak z Politechniki Poznańskiej, kierownik naukowy projektu.

 Produktoskop będzie reagował natychmiast, gdy w sieci pojawi się recenzja sugerująca stosowanie dual quality. Dzięki temu UOKiK będą mógł od razu zbadać dany produkt, nie czekając na zgłoszenia konsumentów.

 Program powstał w ramach grantu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) w ramach programu INFOSTRATEG III.