Sieci UE (RASFF, AAC, FFN) odnotowują wzrost liczby ostrzeżeń dotyczących oszustw żywnościowych i spadek liczby powiadomień związanych z bezpieczeństwem żywności

Komisja Europejska opublikowała roczne sprawozdanie, obejmujące wszystkie informacje udostępnione w 2022 r. w ramach iRASFF między członkami Sieci Ostrzegania i Współpracy (ACN). ACN obejmuje sieć Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (RASFF), Sieć Pomocy i Współpracy Administracyjnej (AAC) oraz Sieć Oszustw Rolno-Spożywczych (FFN).

W 2022 roku odnotowano wzrost liczby zgłoszeń udostępnianych w AAC i FFN w porównaniu z poprzednimi latami. Świadczy to o ciągłym zaangażowaniu właściwych organów państw członkowskich w wykrywanie i zgłaszanie niezgodności, nawet jeśli nie stwarzają one zagrożenia dla zdrowia, lub w przypadku podejrzenia o nieuczciwe praktyki. Liczba powiadomień RASFF spadła w porównaniu do 2021 r., głównie z powodu poprawy sytuacji związanej z tlenkiem etylenu.

Liczba zgłoszeń w poszczegółnych sieciach

Raport wskazuje, że w ciągu roku nastąpił znaczny wzrost oszustw w branży rolno-spożywczej, ale to sieć RASFF pozostała najbardziej aktywna. Łącznie za pośrednictwem systemu RASFF przekazano 4361 powiadomień związanych z zagrożeniami dla zdrowia w żywności i paszach.

Ponadto zgłoszono 2554 zawiadomienia w Sieci Pomocy Administracyjnej i Współpracy, które nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia, a także 600 innych przypadków, dotyczących podejrzeń o oszustwa w branży rolno-spożywczej.

Podsumowanie zgłoszeń w systemie RASFF

Spośród wszystkich powiadomień RASFF w 2022 r. – 3904 dotyczyło żywności, 234 pasz i 219 materiałów do kontaktu z żywnością.

Najwięcej zgłoszeń jeśli chodzi o kategorię zagrożeń dotyczyło pozostałości pestycydów (990 zgłoszeń), z czego najczęstszymi były chloropiryfos, tlenek etylenu i 2-chloroetan.

Drugą najczęściej zgłaszaną kategorią zagrożeń w żywności były mikroorganizmy chorobotwórcze. Głównym patogenem była Salmonella (603), następnie Listeria monocytogenes (132) i Escherichia coli (41). Łącznie 190 zgłoszeń Salmonelli dotyczyło produktów drobiowych z Polski. Listeria monocytogenes najczęściej występowała w rybach i produktach rybnych.

W 2022 r. w systemie RASFF wysłano 41 powiadomień o ogniskach zakażeń powiązanych z żywnością. W 12 przypadkach zidentyfikowano Salmonellę jako prawdopodobną przyczynę, 7 dotyczyło Listerii monocytogenes, 5 zatruć histaminą, 4 norowirusem.

Mykotoksyny były trzecią główną kategorią zagrożeń z 485 zgłoszeniami, które dotyczyły głównie wykrycia aflatoksyn, najczęściej w kategorii orzechów, produktów z orzechów i nasion. Alergeny wymieniono w 210 zgłoszeniach, przy czym zboża i produkty piekarnicze były główną kategorią, a mleko najczęściej zgłaszanym alergenem.

Niemcy były najaktywniejszym krajem zgłaszającym z 586 powiadomieniami, kolejno Holandia (559), Belgia (428) i Polska (320).

W czołówce krajów UE pod względem pochodzenia znalazły się Polska z 312 zgłoszeniami, Holandia (257) i Francja (226). Z krajów spoza UE wymieniono Turcję (557) oraz Indie (299), głównie ze względu na pozostałości pestycydów.

Trzy najczęściej powtarzające się zgłoszenia w RASFF w 2022 r.:

• Pozostałości pestycydów w owocach i warzywach z Turcji – 299 zgłoszeń
• Salmonella w mięsie i produktach drobiowych z Polski – 190
• Materiały do kontaktu z żywnością z Chin – 76

Podsumowanie zgłoszeń w Sieci Pomocy i Współpracy Administracyjnej (AAC)

W systemie AAC jedną trzecią powiadomień wygenerowały Niemcy, następnie Belgia i Austria po około 10 procent. Dwie trzecie zgłoszeń dotyczyło towarów pochodzących z UE, a jedna trzecia spoza UE. Ponad 85% powiadomień dotyczyło żywności, a najczęściej zgłaszaną kategorią były owoce i warzywa (17,3%). Na drugim miejscu znalazła się żywność dietetyczna, suplementy diety i żywność wzbogacana (9,5%), a na trzecim produkty mięsne inne niż drób (7%).

Głównym naruszeniem było błędne etykietowanie lub oświadczenia (35,2%), kolejno niezgodny skład (33,3%), a następnie brak/niewłaściwa dokumentacja lub kontrola (12,6%) oraz wadliwe warunki przetwarzania lub przechowywania (10,2%).

Podsumowanie zgłoszeń w Sieci ds. Oszustw Rolno-Spożywczych (FFN)

Liczba zgłoszeń w Sieci ds. Oszustw Rolno-Spożywczych wzrosła z 407 w 2021 r. do 600 w 2022 r. Wiodącymi krajami zgłaszającymi podejrzenia fałszerstw były Niemcy, Belgia i Francja. Należy mieć na uwadze, że wśród tych zgłoszeń znajdują się powiadomienia związane ze skoordynowanymi działaniami w sprawie nielegalnego handlu kotami i psami, które stanowiły łącznie 46% (276 zgłoszeń). Przedstawione poniżej dane odnoszą się do pozostałych 324 zgłoszeń (wyłączono te dotyczące nielegalnego handlu kotami i psami).

W sieci FFN 72,7% zgłoszeń dotyczyło produktów pochodzących z UE i 26,7% z krajów trzecich. Dla pozostałych kraj pochodzenia był nieznany. Spośród spraw dotyczących produktów spoza UE najwięcej pochodziło z Chin (21%) i były to głównie podejrzenia o fałszowanie miodu, a kolejno błędne oznakowanie produktów rybnych. Następnie 12% zgłoszeń dotyczyło Indii, głównie fałszowania krewetek poprzez niezgłoszony dodatek wody.

W przypadku produktów z UE najwięcej przypadków dotyczyło Hiszpanii i głównie były to podejrzenia o fałszowanie produktów z kalmarów oraz błędne etykietowanie oliwy z oliwek jako najwyższej jakości z pierwszego tłoczenia. Następnymi były incydenty z udziałem Holandii (12,9%), które dotyczyły błędnego oznakowania oraz przemytu produktów pochodzenia zwierzęcego.

Najwięcej zgłoszeń dotyczyło kategorii miód i mleczko pszczele (15,7%), gdzie głównym problemem był dodatek cukrów obcych.

Drugą kategorią były problemy z żywymi zwierzętami (z wyłączeniem kotów i psów) – 8,3%. Sprawy dotyczą przesyłek zwierząt (głównie koni), które nie przeszły niezbędnych kontroli lub nie nadają się do spożycia przez ludzi, ale zostały nielegalnie wprowadzone do łańcucha żywnościowego. Około połowa wniosków przedstawiała fałszerstwa lub brak paszportów zwierząt i elementów identyfikacyjnych, takich jak mikroczipy, świadectwa zdrowia lub rejestracja w krajowych bazach danych lub systemie TRACES, a druga połowa dotyczyła przemytu i nielegalnego handlu.

Kolejnymi kategoriami były mięso i produkty mięsne (inne niż drób) oraz ryby i produkty rybne – obie stanowiły po 7,7% wszystkich zgłoszeń w systemie FFN. W przypadku pierwszej z nich, główne niezgodności dotyczyły przemytu, nielegalnego importu, produkcji, uboju i handlu oraz oznakowania. Niezgodności związane z rybami i produktami rybnymi znacząco spadły w porównaniu do danych z ostatnich 3 lat i głównie dotyczyły zastąpienia gatunkiem o niższej wartości.

Pełny raport dostępny jest pod poniższym linkiem źródłowym.

Źródło: https://food.ec.europa.eu/system/files/2023-06/acn_annual-report_2022.pdf