Powlekany papier zyskuje na popularności jako materiał do pakowania żywności, zastępując m.in. plastik i zabronione już opakowania ze spienionego polistyrenu. Nie istnieje jednak żadna uniwersalna metoda określania jego przydatności do recyklingu. Nie do końca wiadomo też, do pakowania jakich produktów nadaje się on najlepiej. Jak zatem produkować, a następnie dobierać najlepsze materiały w celu skutecznego i przyjaznego środowisku pakowania żywności? Odpowiedzi na te pytania przyniosą wyniki projektu REPAC².

Już w 2025 roku 65 proc. odpadów opakowaniowych w Unii Europejskiej poddawane ma być recyklingowi. Do 2030 roku odsetek ten ma wzrosnąć nawet do 70 proc. Istotnym czynnikiem umożliwiającym osiągnięcie tych założeń jest to, czy opakowania można poddawać przetworzeniu. M.in. to zagadnienie badać będą członkowie konsorcjum projektowego Repac², którego celem jest przyspieszenie wdrażania skutecznych, a jednocześnie nadających się do recyklingu materiałów z powlekanego papieru i tektury do pakowania żywności.

Finansowany w ramach unijnej inicjatywy CORNET projekt rozpoczął się w styczniu 2022 roku. Uczestniczą w nim producenci materiałów opakowaniowych, producenci opakowań oraz żywności, a także instytucje badawcze z Belgii, Niemiec i Polski, w tym Stowarzyszenie Natureef zrzeszające polskich liderów z branży opakowaniowej, produkcji żywności oraz recyklingu, którzy wdrażają nowe technologie, realizują wspólne projekty badawczo-rozwojowe oraz dbają o środowisko naturalne.

Pierwszym krokiem rozpoczętego w styczniu bieżącego roku projektu jest zidentyfikowanie komercyjnie dostępnych materiałów opakowaniowych z papieru i tektury powlekanej oraz samych powłok. 15 najbardziej perspektywicznych według założeń projektu, czyli takich, które z jednej strony spełniają funkcję barierową, a z drugiej nadają się do recyklingu, trafi do kolejnej fazy, która rozpocznie się w maju. Wybrane materiały będą wówczas testowane w laboratoriach Centrum Bioimmobilizacji i Materiałów Opakowaniowych (CBiMO) Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie pod kątem określenia własności barierowych. Naukowcom ze Szczecina pomagać będą koledzy z instytutu MPR&S z Belgii.

- Przeanalizujemy również procesy produkcyjne takie jak technologia powlekania papieru i zaproponujemy rekomendacje pozwalające na otrzymanie produktu o możliwie najlepszych parametrach - zapowiada dr inż. Alicja Tarnowiecka-Kuca z CBiMO, która odpowiada za część badawczą REPAC².

W kolejnym kroku badana będzie możliwość recyklingu konkretnych produktów oraz ich wpływ na środowisko.

- Uwzględnić tu trzeba nie tylko przydatność dla recyklingu samego materiału, ale też szereg innych parametrów, takich jak np. możliwość wdrożenia dla niego systemu selektywnej zbiórki. To zagadnienia szczególnie złożone w przypadku papieru powlekanego, czyli opakowania zawierającego więcej niż jeden rodzaj materiału - tłumaczy dr hab. inż. Tomasz Nitkiewicz z Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, ekspert Stowarzyszenia Natureef. Jego zadaniem w projekcie będzie m.in. kalkulacja śladu środowiskowego produktu. Ślad środowiskowy to zestandaryzowany zbiór parametrów dotyczących odziaływania na środowisko całego cyklu życia opakowania - od wytworzenia, przez użytkowanie, aż po przetworzenie jako odpadu. Uwzględnia on również parametry użytkowe opakowania np. to, na ile opakowanie chroni produkt, a w efekcie na ile ogranicza marnowanie żywności, co ma duży wpływ na środowisko. Dzięki analizie możliwości recyklingu opakowań z papieru powlekanego będzie możliwe porównanie oddziaływań środowiskowych z dotychczas stosowanymi wariantami opakowań z papieru czy tworzyw.

W ramach projektu REPAC² badane będzie również wykorzystanie konkretnych materiałów do pakowania konkretnych grup produktów. Instytut Fraunhofer IVV z Niemiec opracuje i wdroży w tym celu specjalny model matematyczny opisujący  okres  trwałości modelowych produktów spożywczych, natomiast szczecińskie CBiMO zajmie się przeprowadzeniem testów przechowalniczych w skali laboratoryjnej i wykonaniem podstawowych badań mikrobiologicznych oraz fizyko-chemicznych modelowych produktów w zaproponowanych opakowaniach.

- Przeprowadzimy laboratoryjne badania przechowalnicze dla konkretnych grup produktów. To pozwoli zdobyć wiedzę o wiele bardziej szczegółową od informacji którymi standardowo dysponują producenci materiałów opakowaniowych - mówi dr inż. Alicja Tarnowiecka-Kuca. Badania obejmą również wykorzystanie i modyfikację  testowanych substancji powłokotwórczych do opakowań papierowych  poprzez sprawdzenie możliwości zastosowania dodatków do powłok o określonych właściwościach, w tym np. antybakteryjnych, barwników czy regulatorów wilgotności.

Wyniki REPAC² dotyczyć będą dostępnych na rynku papierów, kartonów i powłok. Dzięki temu będą mogły bardzo szybko być wykorzystane przez producentów materiałów opakowaniowych i opakowań do wyboru i rozwoju najskuteczniejszych i najbardziej przyjaznych środowisku opakowań.

- Dzięki pracy zaangażowanych w projekt REPAC² partnerów badawczych, producentów materiałów i opakowań oraz właścicieli marek, powstanie baza wiedzy, która pomoże firmom w doborze odpowiedniego opakowania papierowego do konkretnego produktu spożywczego lub zastąpienia nim obecnie stosowanych opakowań - zapowiada Jaśmina Solecka, prezes stowarzyszenia Natureef i zaprasza do kontaktu wszystkie firmy posiadające w swojej ofercie opakowania z powlekanego papieru oraz powłoki do opakowań na bazie papieru stosowane w opakowaniach żywności. Informacje o projekcie znaleźć można na stronie https://natureef.pl/cornet-repac/.

Projekt REPAC² współfinansowany jest przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach inicjatywy CORNET.