EFSA: Ocena ryzyka substancji stosowanych do kontaktu z żywnością

Materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością (ang. Food Contact Materials – FCM), takie jak tworzywa sztuczne, papier, ceramika czy tusze drukarskie, odgrywają kluczową rolę w codziennym życiu. Jednak ich potencjalny wpływ na zdrowie konsumentów, szczególnie poprzez migrację substancji chemicznych do żywności, budzi obawy. W Unii Europejskiej obowiązują rygorystyczne przepisy mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa tych materiałów. Tworzywa sztuczne regulowane są szczegółowo, jednak nie wszystkie materiały, takie jak tusze drukarskie, są objęte równie precyzyjnymi regulacjami. Substancje nieujęte w istniejących przepisach podlegają indywidualnej ocenie ryzyka, co pozostawia przestrzeń do dalszych badań i rozwoju regulacji. Temat ten został szczegółowo przeanalizowany w najnowszym projekcie badawczym.

Genotoksyczność NDA i DEHP – wyzwania badawcze

Projekt badawczy skupił się na dwóch substancjach stosowanych do kontaktu z żywnością: kwasie neodekanowym (NDA) oraz di(2-etyloheksylo)ftalanie (DEHP). NDA został poddany ocenie w związku z planowanym zastosowaniem w tuszach drukarskich, które mogą migrować do żywności poprzez opakowania. DEHP, powszechnie stosowany jako plastyfikator w tworzywach sztucznych, budził kontrowersje z powodu sprzecznych wyników wcześniejszych badań dotyczących jego genotoksyczności i wpływu na układ hormonalny. Badania przeprowadzono zgodnie z wytycznymi Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), wykorzystując kompleksowe podejście, obejmujące metody badawcze na komórkach bakterii i ssaków, analizy komputerowe oraz barwienie chromosomalne.

Wyniki badań nad NDA

W teście Amesa, służącym do oceny zdolności substancji do wywoływania mutacji genowych w bakteriach, NDA nie wykazał właściwości mutagennych. Jednak test mikrojąder przeprowadzony na komórkach ssaków ujawnił istotny wzrost liczby mikrojąder przy wyższych stężeniach NDA, co sugeruje możliwy wpływ na liczbę chromosomów. Wyniki te zostały potwierdzone dzięki dodatkowym analizom z zastosowaniem barwienia CREST, które wykazały obecność chromosomów w mikrojądrach, co wskazuje na specyficzny mechanizm działania tej substancji. Mimo to wyniki te wymagają potwierdzenia w dalszych badaniach prowadzonych w różnych warunkach eksperymentalnych, aby lepiej zrozumieć ryzyko wynikające z zastosowania NDA w tuszach drukarskich.

DEHP – wnioski z analizy genotoksyczności

W przypadku DEHP wcześniejsze badania dostarczały sprzecznych danych dotyczących jego wpływu na geny. W ramach projektu zaobserwowano wzrost liczby mikrojąder w komórkach ssaków przy wyższych stężeniach substancji, co wskazuje na możliwość oddziaływania na liczbę chromosomów. Wyniki wykazały zależność między stężeniem a genotoksycznością, co potwierdza potrzebę dalszych badań nad mechanizmem działania DEHP. Istnieją również różnice w metodologii badań nad DEHP, które mogą wpływać na ich wyniki, dlatego niezbędne jest ujednolicenie procedur badawczych. Zebrane dane okazały się niewystarczające do określenia bezpiecznego poziomu ekspozycji, co podkreśla konieczność dalszych analiz i precyzyjnych wytycznych dotyczących stosowania tej substancji.

Znaczenie badań dla bezpieczeństwa żywności

Badania nad genotoksycznością NDA i DEHP podkreślają znaczenie dokładnej oceny ryzyka związanego z substancjami stosowanymi w materiałach przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Uzyskane wyniki dostarczają cennych informacji, które mogą wpłynąć na przyszłe regulacje prawne oraz strategie mające na celu ochronę zdrowia konsumentów. Warto podkreślić, że tusze drukarskie, jako nieobjęte szczegółowymi przepisami, wymagają szczególnej uwagi legislacyjnej w celu minimalizacji potencjalnych zagrożeń. Kontynuacja badań umożliwi lepsze zrozumienie mechanizmów działania tych substancji, co przyczyni się do opracowania bardziej precyzyjnych wytycznych dla producentów i zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia konsumentów.

Źródło: EFSA