Ekoschematy - nowe płatności w ramach płatności bezpośrednich w latach 2023-2027

Cel: zachęcenie rolników do tworzenia obszarów z roślinami miododajnymi, stanowiącymi długotrwałe, różnorodne i bezpieczne żerowiska dla pszczoły miodnej i dzikich owadów zapylających.

Wymagania dla interwencji:

• utworzenie obszaru z roślinami miododajnymi przez wysiew mieszanki składającej się z co najmniej dwóch gatunków roślin miododajnych z określonej listy,
• zakaz prowadzenia produkcji rolnej (w tym zakaz wypasu i koszenia) w terminie do dnia 31 sierpnia,
• zakaz stosowania środków ochrony roślin.

Wielkość pomocy:

Płatność roczna przyznawana do powierzchni gruntów ornych, na których realizowany jest ekoschemat

Cel: udzielanie pomocy do prowadzenia w danym roku upraw zgodnie z metodykami integrowanej produkcji roślin pod nadzorem podmiotów certyfikujących.

Wymagania dla interwencji:

• posiadanie w danym roku certyfikatu krajowego systemu jakości - Integrowana Produkcja Roślin, poświadczającego uprawę roślin zgodnie z metodykami integrowanej produkcji roślin,
• zachowanie w danym roku kalendarzowym, wszystkich posiadanych w gospodarstwie trwałych użytków zielonych.

Wielkość pomocy:

Płatność roczna przyznawana do:

• powierzchni upraw, z których pochodzą produkty roślinne opatrzone w danym roku certyfikatem Integrowanej Produkcji Roślin oraz
• powierzchni trwałych użytków zielonych odpowiadającej równowartości powierzchni upraw z których pochodzą produkty roślinne opatrzone w danym roku certyfikatem Integrowanej Produkcji Roślin.

Cel: ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony roślin, co przyczyni się do ochrony różnorodności biologicznej i zmniejszy depozycję chemicznych środków ochrony roślin do środowiska.

Wymagania dla interwencji:

• zastosowanie zabiegu ochrony roślin z wykorzystaniem biologicznej ochrony roślin przy użyciu preparatów mikrobiologicznych zgodnie z etykietą danego środka,

Zabieg chemicznym środkiem ochrony będzie dopuszczony tylko w ostateczności, gdy nie będzie możliwa eliminacja patogenów poprzez preparaty mikrobiologiczne.

Wielkość pomocy:

Płatność roczna przyznawana do powierzchni gruntów rolnych objętych ekoschematem.

Cel: promowanie retencjonowania wody, które poprawia gospodarkę wodną, a także ogranicza emisję dwutlenku węgla do atmosfery (poprzez ograniczenie rozkładu materii organicznej).

Wymagania dla interwencji:

• wystąpienie na trwałych użytkach zielonych zalania lub podtopienia w okresie między 1 maja a 30 września, przez okres co najmniej 12 następujących po sobie dni.

Wsparcie będzie dotyczyło gospodarstw realizujących równolegle na danym obszarze zobowiązania w ramach:

• wybranych wariantów pakietów przyrodniczych związanych z zachowaniem cennych siedlisk przyrodniczych i siedlisk zagrożonych gatunków ptaków w ramach Działania rolno-środowiskowo- klimatycznego PROW 2014-2020: Pakietu 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 (poza wariantem 4.3. Murawy) lub Pakietu 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 (poza wariantem 5.3. Murawy) oraz analogicznych zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych w ramach Planu Strategicznego 2023-2027, lub
• ekoschematu Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi w zakresie praktyki Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt lub interwencji Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk na obszarach Natura 2000, lub
• interwencji Rolnictwo ekologiczne i działania Rolnictwo ekologiczne PROW 2014-2020.

Wielkość pomocy:

Płatność roczna przyznawana do powierzchni trwałych użytków zielonych objętych ekoschematem.

Cel: zachęcenie rolników do promowania podwyższonych (ponad obowiązujące standardy) warunków dobrostanu zwierząt

Wymagania ogólne dla interwencji:

• posiadanie odpowiedniej siedziby stada zarejestrowanej zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, a w przypadku drobiu – numeru zakładu drobiu,
• posiadanie planu poprawy dobrostanu zwierząt (nie dotyczy wypasu krów mlecznych),
• zwierzęta objęte wymogami muszą być oznakowanie i zarejestrowanie zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (jeśli dotyczy),
• jednorazowe odbycie szkolenia z zakresu metod ograniczających stosowanie antybiotyków (wymóg ten obowiązuje od 2024 r.).

Dobrostan zwierząt będzie kontynuacją wsparcia dla gatunków/grup zwierząt objętych działaniem Dobrostan zwierząt PROW 2014-2020 tj.: świń (lochy, tuczniki), bydła (krowy mleczne, krowy mamki) i owiec, z rozszerzeniem o kury nioski, kurczęta brojlery, indyki mięsne, konie, bydło opasowe oraz kozy.

Lochy

• wszystkie lochy utrzymywane w gospodarstwie rolnym muszą być indywidualnie oznakowane i zarejestrowane zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie rejestracji i identyfikacji zwierząt,
• utrzymywanie loch w systemie bezjarzmowym, dopuszcza się utrzymywanie loch w jarzmie w okresie okołoporodowym nie dłużej jednak niż przez 14 dni,
• zapewnienie lochom zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach o co najmniej 20% (warunek przystąpienia do realizacji ekoschematu) lub o co najmniej 50% (wyższa kwota płatności).

W przypadku spełnienia powyższych wymagań rolnik będzie mógł otrzymać dodatkową płatność, jeżeli:

• zapewni utrzymanie loch na ściółce ze słomy lub podobnego materiału na powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek loch lub
• odsadzać będzie prosięta nie wcześniej niż w trzydziestym piątym dniu od dnia ich urodzenia.

Tuczniki

• do płatności kwalifikują się tuczniki pochodzące od loch utrzymywanych w gospodarstwach realizujących ekoschemat dotyczący dobrostanu loch lub tuczniki pochodzące od loch utrzymywanych w siedzibie stada położonej nie dalej niż ok. 50 km od siedziby stada dobrostanowej,
• zapewnienie lochom zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach o co najmniej 20% (warunek przystąpienia do realizacji ekoschematu) lub o co najmniej 50% (wyższa kwota płatności).

W przypadku spełnienia powyższych wymagań rolnik będzie mógł otrzymać dodatkową płatność, jeżeli zapewni utrzymanie zwierząt na ściółce ze słomy lub podobnego materiału na powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek zwierząt.

W przypadku gospodarstw, w których prowadzi się produkcję świń w cyklu zamkniętym (jednoczesna realizacja dobrostanu loch i dobrostanu tuczników) rolnik otrzyma dodatkową płatność do każdego tucznika pochodzącego od własnej lochy dobrostanowej.

Krowy mleczne

• wypasanie bez uwięzi wszystkich krów mlecznych przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym (min. 6 godz. dziennie) lub
• zapewnienie krowom mlecznym utrzymywanym grupowo bez uwięzi wolnostanowiskowo zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach o co najmniej 20% (warunek przystąpienia do realizacji ekoschematu) lub o co najmniej 50% (wyższa kwota płatności).

W przypadku zapewnienia krowom mlecznym zwiększonej powierzchni bytowej rolnik będzie mógł otrzymać dodatkową płatność, jeżeli będzie:

• utrzymywał krowy mleczne na ściółce ze słomy lub podobnego materiału lub wydzielenie części ze ściółką ze słomy lub podobnego materiału o powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek krów,
• zapewniał wybieg przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok,
• odsadzał cielęta nie wcześniej niż w piątym dniu od dnia ich urodzenia.

Krowy mamki (wymogami objęte są krowy mamki, cielęta, opasy o masie ciała do 300 kg i jałówki użytkowane w kierunku mięsnym)

• zwierzęta muszą być utrzymywane bez uwięzi,
• zapewnienie zwierzętom zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach o co najmniej 20% (warunek przystąpienia do realizacji ekoschematu) lub o co najmniej 50% (wyższa kwota płatności).

W przypadku spełnienia powyższych wymagań rolnik będzie mógł otrzymać dodatkową płatność, jeżeli zapewni:

• utrzymanie krów mamek na ściółce ze słomy lub podobnego materiału lub wydzielenie części ze ściółką ze słomy lub podobnego materiału o powierzchni pozwalającej zwierzętom na jednoczesny odpoczynek lub,
• wybieg przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok, lub
• wypas przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym (przez min. 6 godz. dziennie).

Opasy

• w przypadku opasów nie pochodzących od krów mamek - do płatności kwalifikują się zwierzęta w wieku od ukończenia 4 miesiąca życia do ukończenia 18 miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie w tym okresie co najmniej przez 120 dni, 
• w przypadku opasów pochodzących od krów mamek - do płatności kwalifikują się zwierzęta o masie ciała powyżej 300 kg do ukończenia 18 miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie w tym okresie, co najmniej przez 120 dni,
• utrzymywanie bez uwięzi,
• zapewnienie opasom zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach o co najmniej 20% (warunek przystąpienia do realizacji ekoschematu) lub o co najmniej 50% (wyższa kwota płatności).

W przypadku spełnienia powyższych wymagań rolnik będzie mógł otrzymać dodatkową płatność, jeżeli zapewni:

• utrzymanie zwierząt na ściółce ze słomy lub podobnego materiału lub wydzielenie części ze ściółką ze słomy lub podobnego materiału o powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek zwierząt lub
• wybieg przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok, lub
• wypas przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym (przez min. 6 godz. dziennie).

Owce

Zapewnienie wszystkim grupom technologicznym zwierząt z gatunku owca:

• wypasu lub dostępu do wybiegu przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym,
• zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach o co najmniej 20%.

Kozy

Zapewnienie wszystkim grupom technologicznym zwierząt z gatunku koza domowa:

• utrzymywania bez uwięzi,
• zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach o co najmniej 20%,
• dostępu do wybiegu o powierzchni zwiększonej o co najmniej 20% przez cały rok,
• wypasu przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym.

Konie

• minimalna liczba posiadanych zwierząt – 2 szt. koni w wieku co najmniej 24 miesiące lub klacz ze źrebięciem zgłoszonym do ARiMR,
• do płatności nie kwalifikują się konie utrzymywane w dzikich lub półdzikich warunkach, pochodzące z obszarów parku narodowego albo parku krajobrazowego, wskazanych zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.

Konie utrzymywane w pomieszczeniach/budynkach:

• utrzymywanie bez uwięzi,
• zapewnienie w sezonie wegetacyjnym - wypasu lub dostępu do powierzchni zewnętrznych przez co najmniej 140 dni (przez min. 6 godz. dziennie),
• zapewnienie poza sezonem wegetacyjnym - dostępu do powierzchni zewnętrznych lub biegalni przez min. 2 godz. dziennie o powiększonej powierzchni,
• zapewnienie powierzchni boksów lub w przypadku utrzymywania wolnostanowiskowego w pomieszczeniach/budynkach powierzchni zwiększonej o co najmniej 20%.

Konie utrzymywane w systemie otwartym:

• zapewnienie zadaszenia o powierzchni pozwalającej na jednoczesne przebywanie wszystkich koni pod tym zadaszeniem,
• zapewnienie ściółki pod zadaszeniem,
• zapewnienie powierzchni zewnętrznej zwiększonej o co najmniej 20% względem powierzchni wymaganej dla systemu otwartego.

Kury nioski

• posiadanie nadanego numeru weterynaryjnego,
• minimalna liczba posiadanych w gospodarstwie stanowisk zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami – 350,
• zakaz przycinania dziobów,
• zapewnienie utrzymania bez klatek na ściółce,
• zapewnienie zwiększonej powierzchni bytowej w kurniku – obsada nie większa niż 7 szt./m² powierzchni użytkowej podłogi,
• zapewnienie zwiększonej dostępności gniazd: w przypadku stosowania gniazd pojedynczych – nie więcej niż 5 kur niosek/gniazdo, a w przypadku gniazd grupowych – nie więcej niż 96 kur niosek/m² powierzchni gniazda,
• zapewnienie grzędy o długości min. 0,2 m/kurę nioskę,
• zapewnienie stałego dostępu do materiałów lub przedmiotów absorbujących uwagę o jakości niewywierającej szkodliwego wpływu na zdrowie.

Kurczęta brojlery

• podmioty utrzymujące kurczęta brojlery są zarejestrowane zgodnie z przepisami o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt,
• minimalna liczba posiadanych w gospodarstwie stanowisk zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami 500,
• zapewnienie zwiększonej powierzchni bytowej w kurniku - maksymalne zagęszczenie obsady nie większe niż 30 kg/m2 i jednocześnie nie większe niż 20 szt./m²,
• zapewnienie minimum 6 godzin fazy ciemnej/dobę następującej po fazie jasnej oświetlenia,
• zapewnienie stałego dostępu do materiałów lub przedmiotów absorbujących uwagę o jakości niewywierającej szkodliwego wpływu na zdrowie.

Indyki utrzymywane z przeznaczeniem na produkcję mięsa

• podmioty utrzymujące indyki utrzymywane z przeznaczeniem na produkcję mięsa są zarejestrowane zgodnie z przepisami o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt,
• minimalna liczba posiadanych w gospodarstwie stanowisk zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami - 100,
• zapewnienie zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniu/budynku – maksymalne zagęszczenie obsady nie większe niż 50 kg/m²,
• zapewnienie 8 godzin fazy ciemnej/dobę następującej po fazie jasnej oświetlenia,
• zapewnienie stałego dostępu do materiałów lub przedmiotów absorbujących uwagę o jakości niewywierającej szkodliwego wpływu na zdrowie.

Zwierzęta gatunków/grup utrzymywane zgodnie z systemem rolnictwa ekologicznego, co zostało potwierdzone przez jednostkę certyfikującą w rolnictwie ekologicznym, mogą kwalifikować się do płatności dobrostanowej.

W ramach interwencji wsparciem objęte będzie 8 praktyk:

• Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt
• Międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe
• Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant podstawowy i wariant z wapnowaniem
• Zróżnicowana struktura upraw
• Wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji
• Stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo
• Uproszczone systemy uprawy
• Wymieszanie słomy z glebą

Ekoschemat oparty o system punktów przypisanych do poszczególnych praktyk, mogą go realizować tylko te gospodarstwa, które spełnią warunek uzyskania minimalnej liczby punktów (5 pkt.).

Płatność roczna przyznawana do powierzchni gruntów objętych poszczególnymi praktykami w ramach ekoschematu. Podstawę do wyliczenia płatności za ekoschemat stanowi suma punktów uzyskana w ramach ekoschematu, uwzględniająca liczbę realizowanych praktyk, ich punktową wartość oraz powierzchnię, na której będą realizowane. Szacowana stawka: 1 pkt odpowiada kwocie ok. 100 zł.

Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt

Cel: ochrona bioróżnorodności poprzez właściwe gospodarowanie na trwałych użytkach zielonych (TUZ) o niskiej wartości produkcyjnej, prowadzenie racjonalnego wypasu zwierząt, przeciwdziałanie negatywnemu trendowi zaprzestawania utrzymywania zwierząt trawożernych w gospodarstwach posiadających TUZ

Wymagania dla interwencji:

• obsada zwierząt trawożernych w gospodarstwie wynosi co najmniej 0,3 DJP/ha TUZ i maksymalnie 2 DJP/ha TUZ w okresie wegetacyjnym roślin
• zakaz przeorywania TUZ w okresie realizacji ekoschematu.

Międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe

Cel: poprawa stanu i ochrona gleby. Pokrycie gleby roślinnością ogranicza wymywanie składników do wód podziemnych. Ochrona zasobów naturalnych gleb, w szczególności poprzez zwiększanie substancji organicznej w glebie. Pochłanianie dwutlenku węgla w rolnictwie, poprzez wiązanie go w materii organicznej

Wymagania dla interwencji:

1) utrzymywanie roślin w postaci:

• wsiewek roślin bobowatych drobnonasiennych lub mieszanek z udziałem roślin bobowatych drobnonasiennych w uprawę główną lub
• międzyplonów ozimych w formie mieszanek utworzonych z co najmniej 2 gatunków roślin w terminie do 1 października i utrzymywanych, co najmniej do 15 lutego następnego roku. W okresie utrzymania międzyplonu ozimego dopuszcza się jego mulczowanie, jednak nie wcześniej niż po 15 listopada.

2) zakaz stosowania środków ochrony roślin:

• na międzyplonach ozimych - przez okres ich utrzymania,
• w przypadku wsiewek śródplonowych - od momentu zbioru uprawy głównej przez co najmniej 8 tygodni lub do momentu wysiewu kolejnej uprawy głównej.

 Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant podstawowy i wariant z wapnowaniem

Cel: właściwe zarządzanie nawożeniem dostosowanym do zasobności gleb w azot, fosfor, potas, magnez, wapń i potrzeb roślin z wykorzystaniem analizy gleby i systemów wspomagania decyzji w zakresie nawożenia. Interwencja zawiera wariant dotyczący wapnowania. Działanie ma przeciwdziałać zakwaszeniu gleb, które stanowi istotne zagrożenie dla środowiska

Wymagania dla interwencji:

• opracowanie i przestrzeganie planu nawozowego do powierzchni gruntów ornych i trwałych użytków zielonych w gospodarstwie, opartego na bilansie azotu oraz chemicznej analizie gleby, określającego dawki składników pokarmowych,
• wariant z wapnowaniem - rozszerzony o zastosowanie wapnowania, którego potrzeba wynika z przeprowadzonych w ramach wariantu podstawowego badań gleby, przy czym wsparcie do wapnowania przysługuje do powierzchni gruntów w gospodarstwie o pH poniżej lub równej 5,5, na których wykonywany jest zabieg wapnowania. Wsparcie w zakresie wapnowania do poszczególnych działek rolnych przysługuje nie częściej niż raz na 4 lata.

Zróżnicowana struktura upraw

Cel: poprawa jakości gleby i potrzeba odbudowy materii organicznej poprzez wzbogacenie struktury upraw o gatunki roślin, które wpływają zarówno na dodatni bilans materii organicznej, jak i na zwiększanie się różnorodności biologicznej

Wymagania dla interwencji:

• uprawa co najmniej 3 różnych upraw na gruntach ornych w gospodarstwie, przy czym:

• udział głównej uprawy w strukturze zasiewów nie przekracza 65% i udział najmniejszej uprawy, nie może być mniejszy niż 10%,
• co najmniej 20% w strukturze zasiewów stanowią: uprawy gatunków roślin mających pozytywny wpływ na bilans glebowej materii organicznej (m.in. bobowate) oraz
• udział łącznie zbóż i rzepaku w strukturze zasiewów nie przekracza 65%, oraz
• udział upraw mających ujemny wpływ na bilans materii organicznej (m.in.: okopowe) nie przekracza 30%.

Wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji

Cel: ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery

Wymagania dla interwencji:

• wymieszanie określonej ilości obornika z glebą maksymalnie w ciągu 12 godzin od aplikacji na gruncie ornym;
• potwierdzenie realizacji tej praktyki za pomocą tzw. zdjęcia geotagowanego przy wykorzystaniu aplikacji udostępnionej przez ARiMR.

Stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo

Cel: ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery

Wymagania dla interwencji:

stosowanie określonej ilości płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo na gruntach ornych i trwałych użytkach zielonych

Uproszczone systemy uprawy

Cel: wsparcie konserwującej uprawy roli, której głównym celem jest zachowanie naturalnych zasobów przyrody przy równoczesnym osiąganiu zadowalających plonów

Wymagania dla interwencji:

• na gruntach ornych uprawa roślin prowadzona jest w formie uprawy konserwującej bezorkowej lub uprawy pasowej (strip – till), przy czym:

• zabiegi uprawowe wykonywane są z odstąpieniem od uprawy płużnej w zespole uprawek pożniwnych i przedsiewnych,
• po zbiorze uprawy pozostawia się na polu całość resztek pożniwnych w formie mulczu.

 Wymieszanie słomy z glebą

Cel: wykorzystanie słomy do utrzymywania lub zwiększania poziomu zawartości materii organicznej, jak i składników pokarmowych w glebach

Wymagania dla interwencji:

• rozdrobnienie i wymieszanie całej słomy z glebą lub jej przyoranie po zbiorze plonu głównego na gruntach ornych.