FAO o wpływie wojny na bezpieczeństwo żywnościowe w Ukrainie

FAO jest głęboko zaniepokojona sytuacją w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego w Ukrainie. Wojna, która rozpoczęła się 24 lutego 2022 r., spowodowała rozległe zniszczenia i utratę życia w kluczowych skupiskach ludności, rozprzestrzeniła się na obszary wiejskie i wywołała masowe wysiedlenia. Oczywiste jest, że wojna spowodowała ogromne i pogarszające się wyzwanie w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego. To już znacznie zakłóciło źródła utrzymania w okresie wegetacji w rolnictwie, poprzez fizyczne ograniczenia dostępu i uszkodzenia domów, aktywów produkcyjnych, gruntów rolnych, dróg i innej infrastruktury cywilnej.

Nie ma pewności, czy w miarę rozwoju konfliktu Ukraina będzie w stanie zbierać istniejące plony, sadzić nowe lub utrzymać produkcję zwierzęcą. Konflikt doprowadził do zamknięcia portów, zawieszenia operacji tłoczenia nasion oleistych oraz wprowadzenia ograniczeń i zakazów licencjonowania eksportu dla niektórych upraw i produktów żywnościowych. Ponieważ brak bezpieczeństwa utrzymuje się, a zarówno lokalne, jak i krajowe łańcuchy dostaw ulegają zakłóceniu, prawdopodobnie jeszcze bardziej pogłębi się kryzysowy poziom głodu i niedożywienia.

Główne obawy obejmują:

- zakłócenie zimowych zbiorów i wiosennych nasadzeń;

- dostępność siły roboczej w rolnictwie, na którą wpływ mają przesiedlenia;

- dostęp do środków produkcji rolnej, w szczególności paliwa, oraz ich dostępność;

- zakłócenia logistyki i łańcuchów dostaw żywności;

- porzucanie gruntów rolnych i ograniczony dostępu do nich;

- szkody w uprawach spowodowane działaniami wojskowymi, zwłaszcza w fazie wegetacyjnej wiosną;

- zniszczenie zasobów i infrastruktury systemu żywnościowego.

Na tym etapie wojny trudno jest uzyskać dokładne informacje na temat stanu bezpieczeństwa żywnościowego różnych populacji. Wstępne wyniki szybkiej oceny na potrzeby FAO, wskazują na to, że niedobory żywności są spodziewane natychmiast lub w ciągu najbliższych trzech miesięcy w ponad 40 procentach przypadków, oraz że podaż i dostęp do żywności jest istotnym problemem we wszystkich sektorach handlu.

Rolnictwo w Ukrainie

W 2020 roku 31% całkowitej populacji Ukrainy stanowili mieszkańcy wsi, z czego 58% to osoby w wieku produkcyjnym (od 16 do 59 lat). Udział sektora rolniczego w produkcie krajowym brutto wynosił około 9,3%, a zatrudnionych w nim było prawie 17% ludności aktywnej zawodowo. Z całkowitej powierzchni gruntów 68,5% stanowią użytki rolne. Pionowo zintegrowane gospodarstwa rolne, wykorzystujące najnowocześniejsze maszyny i urządzenia magazynowe, osiągają optymalne plony i produktywność oraz łatwy dostęp do kapitału inwestycyjnego, uprawiając głównie - zboża i nasiona roślin oleistych - przeznaczone na eksport. Istnieje jednak również znaczący sektor drobnych producentów rolnych, którzy wytwarzają 41% produkcji rolnej brutto z przeciętnego gospodarstwa rolnego o powierzchni poniżej 3 hektarów.

Wstępne ustalenia FAO

Wstępna nota informacyjna FAO14 na temat wpływu konfliktu na światowe rynki rolne i ryzyka związanego z konfliktem, sugeruje, że między 20-30% powierzchni upraw zbóż ozimych, kukurydzy i słonecznika na Ukrainie pozostanie niezebrane lub nie zostaną obsadzone tej wiosny. Na plony tych upraw prawdopodobnie negatywnie wpłynie również brak nawozów i pestycydów.

Bezpośredni wymiar bezpieczeństwa żywnościowego w tym konflikcie jest związany z dostępem do żywności, a nie jej dostępnością.

- Obecnie nie ma istotnych problemów z dostępnością podstawowych produktów rolnych na Ukrainie. Na początku wojny, dostępne zapasy zboża w Ukrainie wynosiły około 114% szacowanego rocznego zapotrzebowania, głównie z powodu wysokiego poziomu zapasów kukurydzy.

- Przed inwazją na Ukrainę pozostało 7 milionów ton pszenicy i 12 milionów ton kukurydzy, a krajowe zapasy zboża były wyższe niż w roku poprzednim. Średnie spożycie zbóż na głowę mieszkańca (pszenica, żyto, jęczmień i kukurydza) w latach 2015-2021 wynosiło 131 kg rocznie, a zatem 19 mln ton metrycznych wystarczy na na ponad 3 lata średniego krajowego zużycia.

- Ponadto 9 marca, ze względu na brak realnych kanałów eksportowych oraz koniecznością rozwiązania pojawiających się problemów związanych z bezpieczeństwem żywnościowym w kraju, rząd Ukrainy zakupił zboże od rolników i handlowców na potrzeby zapasów rządowych. Szacuje się, że będzie to równowartość rocznej konsumpcji krajowej (około 4,3-5 mln ton metrycznych pszenicy).

- Ukraińscy rolnicy zasiali 7 milionów hektarów pszenicy ozimej w okresie od września-października 2021 roku, której zbiory mają nastąpić w lipcu-sierpniu 2022 r. Co roku uprawy ozime stanowią prawie 50% powierzchni zasiewów zbóż i około 40% rocznych zbiorów zbóż. Szacuje się, że 49% pszenicy ozimej i 38% żyta, które zostaną zebrane w lipcu-sierpniu 2022 roku, znajduje się na terenach okupowanych lub na terenach dotkniętych wojną.

- Konflikt oznacza, że normalna skala wiosennego sadzenia słoneczników nie będzie możliwa, także w rejonach bez aktywnych działań wojennych, takich jak centralna i zachodnia części kraju, problemy logistyczne, w tym niedobór paliwa i kierowców pozostają znaczące. Powierzchnia zasiewów słonecznika na Ukrainie w 2022 r. może być niższa o 35% w porównaniu z rokiem 2021.

- Państwowa Służba Ukrainy ds. Bezpieczeństwa Żywności i Ochrony Konsumentów od pierwszego tygodnia wojny zbiera dane na temat dostępności komercyjnych leków weterynaryjnych, pasz dla zwierząt i dodatków do pasz na Ukrainie. Biorąc pod uwagę łańcuch dostaw i problemy z produkcją, dostawy komercyjne leków weterynaryjnych, pasz dla zwierząt i dodatków paszowych maleją.

Zapoznaj się z pełną treścią raportu FAO

Źródło: FAO