KE przyjmuje plan awaryjny na rzecz zaopatrzenia w żywność i bezpieczeństwa żywnościowego w czasach kryzysu

W następstwie kryzysu związanego z COVID-19 i zgodnie ze strategią „Od pola do stołu” UE zamierza wzmocnić koordynację na szczeblu europejskim, aby dopilnować, by obywatelom nie groziły niedobory żywności podczas kryzysów. W przyjętym planie awaryjnym uznano ogólną odporność unijnego łańcucha dostaw żywności, wskazano występujące niedociągnięcia i zaproponowano działania mające na celu poprawę gotowości na szczeblu UE. Aby osiągnąć ten cel, Komisja ustanowi europejski mechanizm gotowości i reagowania na kryzysy związane z bezpieczeństwem żywnościowym (EFSCM) – grupę ekspertów w dziedzinie łańcucha dostaw żywności koordynowaną przez Komisję w celu wymiany danych, praktyk i wzmocnienia koordynacji.

Wnioski z kryzysu związanego z COVID-19

Kryzys związany z COVID-19 pokazał odporność sektorów rolnictwa, rybołówstwa, akwakultury i żywności, dzięki czemu kryzys zdrowotny nie doprowadził również do kryzysu bezpieczeństwa żywnościowego. Aby wesprzeć te sektory, UE wprowadziła nadzwyczajne środki.

Na przykład wspólna polityka rolna (WPR) i wspólna polityka rybołówstwa (WPRyb) zapewniły narzędzia przeciwdziałające zaburzeniom równowagi rynkowej czy problemom producentów z przepływem środków pieniężnych. Ponadto w celu zapewnienia przemieszczania na jednolitym rynku towarów i personelu o krytycznym znaczeniu Komisja ustanowiła uprzywilejowane korytarze i opublikowała wytyczne, które umożliwiły ścisłą koordynację między państwami członkowskimi w zakresie sprawnego przekraczania granic.

W komunikacie uznano, że w niektórych obszarach potrzebna jest dalsza poprawa, aby nadal zapewniać zaopatrzenie w żywność i bezpieczeństwo żywnościowe w czasach kryzysu.

Plan awaryjny UE na rzecz zaopatrzenia w żywność i bezpieczeństwa żywnościowego

W związku z rosnącym wpływem zmiany klimatu i degradacji środowiska na produkcję żywności, a także zagrożeniami związanymi ze zdrowiem publicznym, cyberzagrożeniami lub zmianami geopolitycznymi zagrażającymi funkcjonowaniu łańcucha dostaw żywności, unijny plan awaryjny na rzecz zaopatrzenia w żywność i bezpieczeństwa żywnościowego jest jeszcze bardziej istotny.

Plan awaryjny, kluczowy dla poprawy gotowości UE, uwzględnia podejście oparte na współpracy między wszystkimi podmiotami publicznymi i prywatnymi będącymi częścią łańcucha dostaw żywności. Obejmuje to na przykład takie podmioty z sektora prywatnego jak: rolnicy, rybacy, producenci akwakultury, przetwórcy żywności, handlowcy i detaliści, a także przewoźnicy i logistycy. Centralnym elementem tego planu będą również organy unijne, krajowe i regionalne.

Plan awaryjny zostanie wprowadzony przez europejski mechanizm gotowości i reagowania na kryzysy związane z bezpieczeństwem żywnościowym, który ma zostać uruchomiony przez Komisję.

EFSCM opierać się będzie na grupie ekspertów, złożonej z przedstawicieli państw członkowskich i państw niebędących członkami UE oraz podmiotów z różnych etapów łańcucha dostaw żywności, a także na regulaminie wewnętrznym określającym jego funkcjonowanie. Grupa ta będzie się spotykać okresowo i, w przypadku kryzysu, w bardzo krótkim terminie oraz tak często, jak to będzie konieczne.

Skupi się ona na konkretnych działaniach, a także na zestawie działań, które mają zostać ukończone między połową 2022 r. a 2024 r.:

• prognozowanie, ocena ryzyka i monitorowanie; poprawa gotowości poprzez wykorzystanie dostępnych danych (w tym dotyczących pogody, klimatu, rynków); dalsza analiza podatności na zagrożenia i infrastruktury krytycznej łańcucha dostaw żywności;
• koordynacja, współpraca i komunikacja; wymiana informacji, najlepszych praktyk, krajowych planów awaryjnych; tworzenie zaleceń w celu zaradzenia kryzysom; koordynacja i współpraca ze społecznością międzynarodową.

Kontekst

W maju 2020 r. Komisja przyjęła strategię „Od pola do stołu” i unijną strategię na rzecz bioróżnorodności 2030. Te dwie wzajemnie wzmacniające się strategie zostały przedstawione jako centralne elementy Europejskiego Zielonego Ładu, aby umożliwić transformację w kierunku zrównoważonych systemów żywnościowych i zająć się kluczowymi czynnikami prowadzącymi do utraty bioróżnorodności.

W strategii „Od pola do stołu” zapowiedziano kilka ważnych inicjatyw, w tym plan awaryjny na rzecz zapewnienia zaopatrzenia w żywność i bezpieczeństwa żywnościowego w czasach kryzysu oraz przyjęcie do końca 2023 r. przepisów ramowych dotyczących zrównoważonych systemów żywnościowych w celu dalszego przyspieszenia przejścia na zrównoważony system żywnościowy. 

Wypowiedzi członków kolegium komisarzy

Janusz Wojciechowski, komisarz do spraw rolnictwa, powiedział: Podczas pandemii COVID-19 nasz łańcuch dostaw żywności wykazał znaczną odporność. Naszych obywateli nie dotknęły niedobory żywności, co pozwoliło uniknąć nałożenia się na kryzys zdrowotny kryzysu żywnościowego. Zawdzięczamy to także naszej wspólnej polityce rolnej. W czasach zmieniających się czynników ryzyka musimy być jednak przygotowani na przyszłe kryzysy, które mogą mieć wpływ na zaopatrzenie w żywność i bezpieczeństwo żywnościowe. Bezpieczeństwo żywnościowe pozostanie w centrum naszej polityki. Niezwykle istotne jest to, by nasze systemy żywnościowe stały się bardziej odporne i bardziej zrównoważone. Przedstawiony dziś plan awaryjny zapewnia gotowość UE i dogłębną koordynację między UE, państwami członkowskimi oraz sektorem publicznym i prywatnym w celu uniknięcia jednostronnych decyzji i zagwarantowania skuteczniejszego zarządzania kryzysowego.

Stella Kyriakides, komisarz do spraw zdrowia i bezpieczeństwa żywności, stwierdziła: Strategia „Od pola do stołu” to kompas wyznaczający kierunek na odporny i zrównoważony system żywnościowy, który działa skutecznie w każdych okolicznościach. Nadzwyczajna reakcja UE na pandemię COVID-19 pokazuje, że koordynacja między wszystkimi państwami członkowskimi, instytucjami UE i kluczowymi zainteresowanymi stronami ma ogromne znaczenie przy radzeniu sobie z sytuacjami nadzwyczajnymi. Przedstawiony dziś plan awaryjny pomoże nam lepiej przygotować się i zapewnić zaopatrzenie w żywność i bezpieczeństwo żywnościowe w czasach kryzysu. Nasze zdrowie jest związane z dostępnością i jakością spożywanej przez nas żywności, a nasze systemy żywnościowe nie mogą być odporne na kryzysy takie jak COVID-19, jeżeli nie są zrównoważone.

Europejski komisarz ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa Virginijus Sinkevičius powiedział: Pandemia wystawiła na próbę odporność naszego łańcucha dostaw żywności i przekonaliśmy się, że nasza polityka i ramy prawne są solidne. Dowiedzieliśmy się jednak również, gdzie znajdują się słabe punkty i że istnieje możliwość zwiększenia gotowości naszego systemu żywnościowego, aby wytrzymał presje wynikające z czynników zewnętrznych i zagrożeń. Nasz sektor rybołówstwa i akwakultury musi radzić sobie z pewnym stopniem zależności i podatności na zagrożenia związane np. ze wstrząsami podażowymi i detalicznymi. Przyjęty dziś plan awaryjny zapewnia naszą gotowość na potencjalne wstrząsy, przy jednoczesnym kontynuowaniu dostaw zrównoważonej żywności pochodzenia morskiego dla konsumentów.

Źródło: KE