Łotwa: ponad 70 zakażeń E. coli w placówkach edukacyjnych

Na Łotwie potwierdzono ognisko zakażeń wywołane patogennymi szczepami Escherichia coli, które objęło co najmniej 77 osób – w tym 41 dzieci oraz 5 dorosłych pracowników placówek edukacyjnych. Analiza genomowa ujawniła obecność dwóch serotypów: E. coli O26:H11 i O103:H2. Źródłem zakażeń prawdopodobnie były produkty mleczne firmy PKS „Straupe”, dostarczane do wszystkich instytucji objętych dochodzeniem epidemiologicznym.

Analiza ogniska zakażeń i wyniki sekwencjonowania

Zgodnie z informacjami opublikowanymi przez łotewskie Centrum Prewencji i Kontroli Chorób (SPKC), między 19 marca a 16 kwietnia 2025 roku potwierdzono 77 przypadków zakażeń E. coli. W 57 przypadkach wykonano sekwencjonowanie genomów bakterii – 46 z nich zostało powiązanych z ogniskiem i wykazało obecność dwóch serotypów: E. coli O26:H11 (enterohemorrhagic) oraz O103:H2 (enteropathogenic).

Zakażenia dotyczyły głównie dzieci uczęszczających do przedszkoli i szkół – odnotowano 41 przypadków wśród dzieci oraz 5 u dorosłych pracowników placówek edukacyjnych. Łącznie 22 osoby wymagały hospitalizacji, a u 14 dzieci rozwinął się zespół hemolityczno-mocznicowy (HUS) – poważne powikłanie związane z infekcjami STEC (Shiga toxin-producing E. coli).

Dodatkowo w 21 placówkach edukacyjnych zidentyfikowano 12 kolejnych przypadków zakażeń dzieci, których próbek nie udało się zsekwencjonować, ale które zostały uznane za powiązane z ogniskiem ze względu na wspólny kontekst epidemiologiczny.

Źródło zakażeń: mleczne produkty od PKS „Straupe”

SPKC we współpracy z łotewską inspekcją weterynaryjno-sanitarną (PVD) przeanalizowało łańcuch dostaw do placówek edukacyjnych objętych ogniskiem. Jedynym wspólnym dostawcą była mleczarnia PKS „Straupe”, która bezpośrednio (lub pośrednio) zaopatrywała wszystkie instytucje, w których wystąpiły przypadki zakażeń.

Sekwencjonowanie wykazało także genetycznie identyczny szczep E. coli O26:H11 u dziecka, które nie uczęszczało do placówki edukacyjnej, ale spożywało produkty tej samej firmy – co dodatkowo wzmocniło podejrzenie dotyczące źródła zakażeń.

Dalsze ustalenia i testy w firmie

W trakcie dochodzenia wykonano badania pracowników PKS „Straupe”. Choć nie wykryto u nich głównych serotypów odpowiedzialnych za ognisko, to u czterech z nich potwierdzono obecność E. coli O75:H38. Ten sam serotyp wykryto również w czterech placówkach edukacyjnych, które korzystały z produktów firmy, ale nie były objęte pierwotnym ogniskiem. Łącznie przypadki te tworzyły spójny klaster epidemiologiczny.

Instytut BIOR wykrył również obecność genów vtx, kodujących toksyny Shiga, w sześciu próbkach żywności – głównie w surowym mleku, zarówno pochodzącym z produktów gotowych, jak i z trzech gospodarstw mlecznych. Wyniki te potwierdzają skażenie żywności szczepami enterohemorrhagic E. coli (EHEC)

Trudności i ograniczenia w dochodzeniu

SPKC zwróciło uwagę na kilka wyzwań w trakcie prowadzenia dochodzenia epidemiologicznego:

• niemożność przeprowadzenia ankiet z wszystkimi rodzinami,

• długi okres inkubacji E. coli, co utrudniło pobranie reprezentatywnych próbek produktów,

• techniczne trudności w izolacji czystych kultur bakterii do dalszej charakterystyki,
  

Wnioski SPKC

1. Potwierdzono ognisko zakażeń wywołane przez serotypy E. coli O26:H11 i O103:H2.

2. Wszystkie przypadki powiązano z placówkami korzystającymi z produktów PKS „Straupe”.

3. Nie zidentyfikowano innych wspólnych czynników ryzyka poza konsumpcją produktów tej firmy.

4. Potwierdzenie obecności patogenów w surowym mleku i gotowych produktach mlecznych.

5. Zidentyfikowano osobny klaster przypadków E. coli O75:H38 u pracowników i dzieci – również powiązany z produktami PKS „Straupe”.

Znaczenie dla branży spożywczej

Sprawa zakażeń E. coli na Łotwie pokazuje, jak istotne jest skuteczne monitorowanie łańcucha dostaw oraz szybkie wdrażanie badań genetycznych (WGS) w analizie przypadków zatrucia pokarmowego. Przykład ten może stanowić sygnał ostrzegawczy również dla producentów mleka i jego przetworów w całej Europie – szczególnie w kontekście produktów dostarczanych do placówek opieki nad dziećmi.

​Źródło: SPKC