Każdy z nas chce się cieszyć dobrym zdrowiem jak najdłużej. Niestety, zadbanie o właściwą dietę i kondycję fizyczną zwykle przychodzi nam z trudem. A według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), eliminując czynniki ryzyka takie jak złe odżywiania, brak aktywności fizycznej i palenie tytoniu można by zapobiec co najmniej 80% wszystkich chorób serca, udarów i cukrzycy typu 2. Pomóc w tym może medycyna stylu życia.

Czym jest medycyna stylu życia?

Medycyna stylu życia obejmuje kilka zagadnień, takich jak aktywność fizyczna, nawyki żywieniowe, zaprzestanie stosowania używek (papierosy, alkohol), higiena snu, radzenie sobie ze stresem oraz dbałość o relacje międzyludzkie. Znany promotor tej dziedziny, Dr David L. Katz, opisuje medycynę stylu życia jako sposób na „dodanie lat do życia i życia do lat” (ang. „adding years to life and life to years”). Jest do bardzo dobra definicja, bo medycyna stylu życia to przede wszystkim prewencja oraz wsparcie dla terapii farmakologicznej.

Najczęstsze przyczyny śmierci to tzw. choroby cywilizacyjne

Mimo wielu wzmianek w mediach, główną przyczyną zgonów na świecie nie są wypadki samochodowe, ataki terrorystyczne czy klęski żywiołowe. Jak podaje WHO, w ponad 70% przypadków śmierć następuje z powodu przewlekłych chorób niezakaźnych (ang. noncommunicable diseases - NCDs). Wśród NCDs wyróżniamy cztery główne typy: choroby układu krążenia (np. zawały serca i udar), nowotwory, przewlekłe choroby układu oddechowego i cukrzycę. To one odpowiadają za 80% przedwczesnych zgonów.

W Polsce wg GUS (ostatnie dane z 2013 roku) głównymi przyczynami zgonów są choroby układu krążenia i choroby nowotworowe - dotyczą ponad 70% wszystkich zgonów. Choroby kardiologiczne, przede wszystkim choroba niedokrwienna serca (w tym zawał serca), miażdżyca i choroby naczyń mózgowych są powodem 46% wszystkich zgonów.

Warzywa i aktywność fizyczna na receptę?

Analizując statystyki dochodzimy do wniosku, że choroby przewlekłe bardzo często są efektem zaniedbań: złego odżywiania, braku aktywności fizycznej i palenia tytoniu. Według WHO, eliminując te czynniki ryzyka można by zapobiec co najmniej 80% wszystkich chorób serca, udarów i cukrzycy typu 2.

W walce z chorobami przewlekłymi mogą pomóc lekarze wyposażeni w odpowiednie kompetencje z zakresu medycyny stylu życia. Na razie wybór takiej specjalizacji nie jest możliwy, ale materiałów na ten temat, a w szczególności – badań naukowych nie brakuje. Co więcej, w Polsce popularyzacją tej dziedziny – zarówno wśród profesjonalistów, jak i całego społeczeństwa – zajmuje się założone kilka miesięcy temu Polskie Towarzystwo Medycyny Stylu Życia.  Misją Towarzystwa jest także inicjowanie i wspieranie wprowadzania do systemu opieki zdrowotnej i edukacji medycznej opartych na dowodach naukowych interwencji związanych z medycyną stylu życia.

 „O medycynie stylu życia można śmiało powiedzieć, że stanowi model opieki holistycznej i partnerskiej, który kładzie nacisk na sprawczość pacjenta w zakresie dbania o własne zdrowie. Dlatego tak ważna jest nie tylko właściwa edukacja zdrowotna, ale również docenienie ogromnej roli czynników psychologicznych determinujących nasze zachowania zdrowotne.” – mówi lek. Alicja Baska, współzałożycielka PTMSŻ.

Według PTMSŻ, dzięki wielopłaszczyznowości oraz interdyscyplinarności, interwencje z zakresu medycyny stylu życia oddziałują na kilkanaście czynników ryzyka jednocześnie. Stanowią także doskonałą platformę do współdziałania dla przedstawicieli wszystkich zawodów medycznych. PTMSŻ zaznacza, że sami lekarze i przedstawiciele innych zawodów medycznych powinni wykazywać prozdrowotną postawę, bo lekarz niestosujący się do własnych zaleceń będzie stanowił mało przekonujący przykład dla swojego pacjenta.

Nie musisz czekać na lekarza

Lek. Alicja Baska podkreśla ogromny wpływ naszego stylu życia na stan zdrowia: „Medycyna stylu życia to najlogiczniejsza odpowiedź na epidemię chorób zależnych od …stylu życia właśnie. Często zapominamy, że zmiana sposobu odżywiania czy zwiększenie poziomu aktywności fizycznej to według wytycznych leczenia wielu jednostek chorobowych (na przykład nadciśnienia tętniczego czy zaburzeń lipidowych) pierwszy zalecany krok w terapii. Niekiedy dokonanie takich zmian okaże się wystarczające, czasem niezbędne będzie połączenie ich z farmakoterapią.” – mówi przedstawicielka PTMSŻ.

Na rozwiązania systemowe i wprowadzenie medycyny stylu życia do programu studiów przyjdzie nam jeszcze trochę poczekać. Warto więc skorzystać z dostępnych powszechnie materiałów i samemu zadbać o zdrowie. Jako źródło rzetelnej wiedzy na temat zdrowego odżywiania posłuży Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej prowadzone przez IŻŻ. W poszukiwaniu informacji na temat higieny, zdrowego trybu życia, chorób i profilaktyki pomoże strona internetowa Głównego Inspektoratu Sanitarnego. Natomiast motywacji i pomysłów na zdrowy styl życia warto szukać na stronie Polskiego Towarzystwa Medycyny Stylu Życia.