Zmiany klimatu, kurczące się zasoby naturalne i rosnąca liczba ludzi na Ziemi stawia przed rolnictwem szereg wyzwań. Dodatkowo, założenia Europejskiego Zielonego Ładu nakładają kolejne ograniczenia. Czy rolnictwo może pogodzić zachowanie bezpieczeństwa żywnościowego z planowanymi regulacjami prawnymi?

Europejski Zielony Ład dla Unii Europejskiej i jej obywateli (EZŁ) obejmuje wiele aspektów związanych z klimatem i środowiskiem naturalnym. Celem nadrzędnym EZŁ jest do 2050 r. uczynić Europę pierwszym kontynentem neutralnym dla klimatu. Z nowymi wymaganiami zmierzą się wszystkie branże związane z produkcją rolną, między innymi firmy hodowlane, producenci maszyn, nawozów i środków ochrony roślin (ś.o.r.) oraz instytucje naukowe i doradcze. 22 czerwca br. Komisja Europejska przedstawiła nowe rozporządzenie o zrównoważonym stosowaniu pestycydów (SUD), w którym utrzymany został ogólny cel dla Unii Europejskiej zmniejszenia o 50 proc. zużycia pestycydów do 2030 r., a także cel krajowy nie niższy niż 35 proc. Co to oznacza dla rolników i producentów żywności?
W Polsce zużycie środków ochrony roślin, a konkretnie substancji czynnej na hektar nie jest wysokie. Średnia za rok 2020 wyniosła dla nas 2,1 kg/ha, kiedy np. w Holandii wskaźnik ten wynosi 8,8 kg/ha. Plasuje nas to na 13 miejscu wśród krajów Unii Europejskiej. Eksperci podkreślają więc, że proponowany cel obligatoryjny dla każdego kraju EU stawia przed Polskimi rolnikami duże wyzwanie.

Od czasu ogłoszenia EZŁ kilka renomowanych instytucji naukowo-badawczych opublikowało analizy prognozujące skutki realizacji celów w nim zawartych. Na początku 2022 roku opublikowany został także polski raport „Wpływ Europejskiego Zielonego Ładu na polskie rolnictwo” Polityki Insight, przygotowany przez konsorcjum autorów z Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowego Instytutu Badawczego i Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Wyniki raportu jednoznacznie wskazują, że utrzymanie 50 proc. celu redukcyjnego w Polsce:

• spowoduje, że wartość produkcji roślinnej w Polsce spadnie o 13%,
• przełoży się na spadek dochodów rolników o co najmniej 11%,
• pogorszy międzynarodową konkurencyjność Polski w handlu żywnością – spadnie eksport, a wzrośnie import, zwłaszcza spoza UE,
• ograniczy bezpieczeństwo żywnościowe w Polsce – wzrosną ceny i spadnie dostępność artykułów spożywczych.

W świetle tych opracowań, zmniejszenie stosowania ś.o.r. o 50% w całej UE do 2030 roku wydaje się być celem nierealnym do osiągnięcia bez szkody dla europejskiego rolnictwa, a przewidywane negatywne skutki mogą być spotęgowane wojną w Ukrainie. Dodatkowo wprowadzenie arbitralnych celów redukcyjnych nie bierze pod uwagę specyfiki państw członkowskich.

Rozwiązaniem w przebudowie unijnej polityki rolnej będzie więc rolnictwo zrównoważone, stanowiące złoty środek między produkcją ekologiczną a konwencjonalną. Jak wskazują autorzy raportu, jednym
z narzędzi, które pozwoli wdrażać założenia, jest rolnictwo precyzyjne, wykorzystujące nowoczesne technologie m.in. w ochronie rośli. Stosowanie instrumentów rolnictwa precyzyjnego pozwala rolnikowi wdrażać ochronę roślin przy jednoczesnym ograniczeniu aplikowanych preparatów. Przytaczane w raporcie badania pokazują możliwość redukcji stosowania środków ochrony roślin średnio o 20 proc. Dzięki połączeniu rolnictwa zrównoważonego i nowoczesnych technologii występuje efekt synergii, a oba podejścia do produkcji żywności – ekologiczne i technologiczne – nie wykluczają się, lecz wzajemnie się uzupełniają.

Producenci środków ochrony roślin od lat wspierają rolników w drodze do rolnictwa zrównoważonego. Innowacyjność i bezpieczeństwo (rolnika, konsumenta i środowiska) to działy, które są najsilniej rozwijane przez branżę ś.o.r. ze wszystkich obszarów inwestycyjnych w zakresie rolnictwa. Koszty całkowite wprowadzenia jednego produktu na rynek w latach 2010–2014 wyniosły średnio 286 mln USD. Wiele nowych rozwiązań jest dostępnych w sprzedaży z inicjatywy członków Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin – to odpowiedź na potrzeby rolników, wynikające ze stosowania kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej (zbioru zasad, dzięki któremu możliwy jest zrównoważony rozwój rolnictwa). Ponadto Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin prowadzi kampanie informacyjne na temat bezpiecznego stosowania ś.o.r. Za pośrednictwem szkoleń, konferencji i platformy edukacyjnej „Akademia PSOR” szerzy wiedzę, promuje dobre praktyki i proponuje innowacyjne rozwiązania. Wspiera też działania na rzecz zachowania czystości wód oraz różnorodności biologicznej

Linki

https://food.ec.europa.eu/system/files/2022-06/pesticides_sud_eval_2022_reg_2022-305_en.pdf 

https://psor.pl/nowe-rozporzadzenie-na-rzecz-zrownowazonego-stosowania-srodkow-ochrony-roslin-wyzwanie-dla-ochrony-roslin/ 

https://food.ec.europa.eu/plants/pesticides/sustainable-use-pesticides_en