Komisja Europejska opublikowała pionierskie wnioski mające na celu odbudowę zasobów przyrodniczych Europy do 2050 r., a także zmniejszenie skali stosowania pestycydów w UE

Geneza projektu

W ramach dalszego rozwoju Zielonego Ładu, Komisja Europejska przyjęła pionierskie wnioski mające na celu odbudowę zasobów przyrodniczych Europy do 2050 r., do których zaliczono nie tylko morza i lasy, ale także grunty rolne. Oznacza to, że w efekcie projektowane zmiany dotkną również branży rolnej, a co za tym idzie także sektora spożywczego.

Kluczowe założenia 

Jednym z kluczowych elementów planowanych zmian jest ograniczenie stosowania pestycydów chemicznych i związanego z nimi ryzyka o 50 proc. do 2030 r.  Stanowi to element strategii „od pola do stołu” i ochrony bioróżnorodności, które mają stać się fundamentem dla zapewnienia odporności i bezpieczeństwa dostaw żywności w UE i na całym świecie. Przepisy dotyczące ograniczenia stosowania pestycydów mają dotyczyć takich kwestii jak m.in.:

-zmniejszanie śladu środowiskowego

-ochrona zdrowia i dobrostanu obywateli i pracowników rolnych

-łagodzenie skutków pogorszenia stanu środowiska, a w szczególności związanych ze spadkiem liczebności owadów zapylających wynikającym ze stosowania pestycydów. 

Proponowane cele

Komisja wśród najważniejszych celów wymienia:

„-odwrócenie tendencji spadkowej populacji owadów zapylających do 2030 r. i zwiększenie populacji tych owadów od tego roku;

-zerową utratę zielonych przestrzeni miejskich netto do 2030 r., ich wzrost o 5 proc. do 2050 r., zwarcie drzewostanu na poziomie co najmniej 10 proc. w każdym europejskim mieście, miejscowości i na przedmieściach oraz zysk netto terenów zielonych zintegrowanych z budynkami i infrastrukturą;

-w ekosystemach rolnych ogólny wzrost różnorodności biologicznej oraz pozytywną tendencję w odniesieniu populacji motyli występujących na użytkach zielonych, ptaków krajobrazu rolniczego, zasobów węgla organicznego w glebach mineralnych gruntów uprawnych oraz elementów krajobrazu o dużej różnorodności na użytkach rolnych;

-rekultywację i ponowne nawadnianie osuszonych torfowisk wykorzystywanych w rolnictwie i w miejscach wydobycia torfu;

-w ekosystemach leśnych ogólny wzrost różnorodności biologicznej i pozytywną tendencję w zakresie łączności leśnej, drewna posuszowego, nierównomiernego starzenia się lasów, ptaków leśnych i zasobów węgla organicznego;

-odbudowę siedlisk morskich, takich jak trawa morska lub dno z osadami, oraz odbudowę najbardziej znanych gatunków morskich, takich jak delfiny i morświny, rekiny i ptaki morskie;

-usunięcie barier rzecznych, tak aby do 2030 r. co najmniej 25 000 km rzek zostało przekształconych w rzeki o swobodnym przepływie”.

Ograniczenie stosowania pestycydów 

Rosnąca skala stosowania pestycydów w produkcji rolnej stała się coraz większym problemem, który był dyskutowany na wielu szczeblach. Efektem dyskusji była konkluzja, w myśl której obecnie przepisy dyrektywy w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów okazały się jednak niewystarczająco rygorystyczne i były nierównomiernie wdrażane w poszczególnych państwach członkowskich, a postępy w dziedzinie integrowanej ochrony roślin nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. „W związku z tym Komisja proponuje jasne i wiążące przepisy:

-prawnie wiążące cele na szczeblu UE i szczeblu krajowym polegające na ograniczeniu do 2030 r. o 50 proc. stosowania pestycydów chemicznych i związanego z nimi ryzyka oraz stosowania bardziej niebezpiecznych pestycydów. Państwa członkowskie określą własne krajowe cele w zakresie ograniczenia stosowania pestycydów w ramach określonych parametrów, aby zapewnić osiągnięcie ogólnounijnych celów. Nowe rygorystyczne przepisy dotyczące przyjaznego dla środowiska zwalczania agrofagów: Nowe środki zagwarantują, że wszyscy rolnicy i inni profesjonalni użytkownicy pestycydów będą stosować integrowaną ochronę roślin, w ramach której najpierw rozważa się alternatywne środowiskowe metody ochrony roślin przed agrofagami i ich zwalczania, zanim pestycydy chemiczne będą mogły zostać zastosowane jako środek ostateczny.  Środki te obejmują również obowiązek prowadzenia dokumentacji przez rolników i innych użytkowników profesjonalnych. Ponadto państwa członkowskie muszą ustanowić przepisy dotyczące poszczególnych upraw, określające alternatywne – w stosunku do pestycydów chemicznych – środki ochrony roślin. 

-zakaz stosowania wszystkich pestycydów na obszarach wrażliwych. Stosowanie wszystkich pestycydów będzie zabronione w takich miejscach jak miejskie tereny zielone, w tym parki publiczne lub ogrody, place zabaw, szkoły, tereny rekreacyjne lub sportowe, publiczne szlaki i obszary chronione sieci Natura 2000 oraz wszelkie obszary wrażliwe pod względem ekologicznym, które mają być objęte ochroną na potrzeby zagrożonych owadów zapylających. Nowe przepisy sprawią, że pestycydy chemiczne znikną z naszego najbliższego otoczenia w życiu codziennym”. 

Nowe przepisy miałyby zostać uchwalone nie w formie dyrektywy jak miało to miejsce dotychczas, lecz bezpośrednio stosowanego we wszystkich państwach członkowskich  rozporządzenia. 

Pełen tekst przyjętych wniosków dostępny jest pod adresem:

https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_22_3746