Strategiczne podejście do raportowania ESG w zakresie opakowań pozwala zarządzać ryzykiem, uczestniczyć w innowacjach, przygotować się na zmiany regulacyjne oraz zwiększyć satysfakcję konsumentów i pracowników.

Od bieżącego roku dużych producentów żywności obowiązuje CSRD, czyli unijna dyrektywa o zasadach sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju. Nakłada ona obowiązek złożenia raportu za rok 2025 w roku 2026 w oparciu o tzw. ESRS, czyli europejskie standardy sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju zawarte w towarzyszących dyrektywie dokumentach.

- Temat jest obecnie gorąco dyskutowany w branży spożywczej i opakowaniowej. Wymaga on dużych nakładów pracy i zebrania mnóstwa informacji, dlatego w ramach przygotowań się do wymogów CSRD firmy chętnie uczestniczą w spotkaniach z ekspertami i praktykami, którzy mają już doświadczenie w tym zakresie – mówi Jasmina Solecka, prezes stowarzyszenia Natureef, które zrzesza 60 wiodących polskich producentów żywności, opakowań oraz przedstawicieli branży recyklingowej.

Oddziaływania, ryzyka i możliwości

Firma Lisner na pracę nad raportowaniem ESG zdecydowała się w ubiegłym roku, od początku podchodząc do niego strategicznie w kontekście działalności całej firmy i w zgodzie z CSRD. Podczas wielomiesięcznej zespół odpowiedzialny za to zadanie pilnie śledził ESRS. Z pomocą zapisanych tam wytycznych firma stworzyła listę tzw. IRO, czyli oddziaływań, ryzyk i możliwości. Pojawiło się na niej kilkaset pozycji obejmujących cały łańcuch wartości przedsiębiorstwa. O tym, które są kluczowe zadecydowała ocena pod względem podwójnej istotności. Zbadanie istotności wpływu i istotności finansowej jest wymogiem dla raportowania ESG zapisanym w CSRD. W ramach istotności wpływu analizuje się to, w jaki sposób firma, jej produkty oraz łańcuch dostaw wpływa lub może wpływać na środowisko, ludzi i społeczności. Istotność finansowa zależy od tego, jak tematy związane ze zrównoważonym rozwojem, będą realnie i potencjalnie wpływały na wyniki i kondycję finansową firmy teraz i w przyszłości.

W analizie wpływów, ryzyk i możliwości w skali całej firmy ważny był aspekt gospodarki obiegu zamkniętego, w tym kwestie związane z opakowaniami. W tym obszarze Lisner zidentyfikował trzy oddziaływania, pięć ryzyk, i jedną możliwość. Oddziaływaniem negatywnym i aktualnym jest wytwarzanie odpadów i wykorzystywanie zasobów naturalnych powodujących ich wyczerpanie ze względu na konieczność pakowania produktów. Dwa pozytywne i potencjalne oddziaływania to: produkcja opakowań z udziałem PCR w celu zapewniania gospodarki obiegu zamkniętego oraz możliwość zaangażowania i inwestycji w projekty systemów odzysku opakowań i ich ponownego wykorzystania w produkcji żywności.

Aktualne ryzyka zidentyfikowane przez zespół przygotowujący raport ESG dotyczą spadku przychodów i wzrostu kosztów związanych z koniecznością dostosowania się do nowych przepisów dotyczących materiałów opakowaniowych w wyniku konieczności zmiany technologii i maszyn produkcyjnych oraz z powodu konieczności dostosowania się do obecnych i przyszłych wymogów regulacyjnych w zakresie recyklingu.

Potencjalnym ryzykiem jest wzrost kosztów związanych z inwestycjami w technologie i dostosowanie obecnego modelu rozwoju opakowań do wymagań gospodarki o obiegu zamkniętym i ekoprojektowania. Obejmuje to niedostosowanie do wymagań klientów, niespełnienie wymogów prawnych dotyczących opłat za produkt oraz ryzyko wynikające z ograniczonej dostępności PCR na rynku, czemu towarzyszyć mogą wysokie ceny i potencjalne kary.

Możliwość w obszarze opakowań, którą zidentyfikował Lisner to współpraca z producentami opakowań w zakresie wprowadzania innowacji, które mogą przynieść korzyści kosztowe i zmniejszyć wpływ na środowisko.

Opakowania: strategiczny kierunek

Podczas prac nad raportowaniem firma uznała opakowania, ze względu na bardzo dużo regulacji prawnych w tym zakresie, za istotny temat i kierunek strategiczny z perspektywy działalności firmy. W oparciu o tę decyzję Lisner określił cel: Dążymy do redukcji wpływu stosowanych przez nas opakowań na środowisko naturalne.

Firma zidentyfikowała również pięć KPI, które pozwolą mierzyć skuteczność jego realizacji. Cztery dotyczą procentowego udziału surowca z recyklingu w opakowaniach. Piąty to odsetek masy opakowania, którego poziom recyklowalności wynosi określony procent.

Mając zidentyfikowane IRO firma mogła stworzyć krótko- i długoterminowy plan działania, który obejmuje kilka obszarów działalności. Pierwszy dotyczy wprost zwiększenia udziału opakowań wykonanych z materiałów pochodzących z recyklingu oraz utrzymanie co najmniej obecnego poziomu zawartości PCR w opakowaniach metalowych i szklanych. Kolejny to uważne przyjrzenie się danym: analiza stosowanych opakowań pod kątem możliwości ich ponownego użycia, recyklingu i składu oraz szukanie możliwości optymalizacji w tym zakresie, wdrożenie metod analizy cyklu życia do projektowania wyrobów i ich opakowań oraz przygotowanie baz danych i procesów raportowania zawartości PCR i poziomu recyklingu dla wszystkich opakowań i rynków. Aby lepiej przygotować się do tych analiz, zespoły odpowiadające za badania i rozwój produktów i opakowań Lisnera wzięły udział w warsztatach z analizy cyklu życia wyrobów firmy.

Firma planuje też współpracę z producentami opakowań, przedsiębiorstwami recyklingowymi i organizacjami branżowymi, takimi jak Natureef, aby móc dostosowywać się pod względem opakowań do wymogów środowiskowych i prawnych. Na liście działań znajduje się również edukacja: podnoszenie świadomości pracowników w zakresie istotności materiałów opakowaniowych oraz konsumentów - w temacie odpowiedzialnej segregacji opakowań.

Korzyści ze strategii ESG

Przygotowanie strategii zajęło kilka miesięcy i zaangażowało całą firmę. Podstawą sukcesu było posiadanie wsparcia zarządu spółki i możliwość powołania silnego merytorycznie zespołu ESG, który wyposażony został w wiedzę na temat procesu, wymagań prawnych i najlepszych praktyk. Bardzo ważne okazało się też wysłuchanie głosu interesariuszy, co pozwoliło zrozumieć skąd pochodzą surowce i na jakie wyzwania związane ze środowiskiem naturalnym może wpływać firma, a jakie zależą od klientów i konsumentów.

Lisner zidentyfikował już korzyści, jakie przynosi strategiczne podejście do ESG. Są wśród nich: poprawa satysfakcji konsumentów i pracowników, czas na przygotowanie się na wyzwania regulacyjne, świadomość tego, jak opakowania lokują się i jak oddziałują w całym łańcuchu wartości. Strategiczne podejście daje firmie zdolność do zarządzania ryzykiem i korzystania z pojawiających się możliwości takich jak udział w innowacjach, czy zwiększenie konkurencyjności. Jednak stworzenie strategii ESG to nie koniec, a dopiero początek, a ambicją firmy jest wpisanie zarządzania tym obszarem w standardowe procesy.

W lutym bieżącego roku Komisja Europejska opublikowała tzw. Omnibus I, czyli pakiet propozycji, mających usprawnić sprawozdawczość w obszarze zrównoważonego rozwoju. Uproszczenia dotyczą m.in. CSRD. Ostateczne decyzje dotyczące wdrożenia zmian będą zależeć od przebiegu unijnego procesu legislacyjnego. W planach jest m.in. propozycja, aby obowiązki ESRS zostały odroczone o dwa lata i zmodyfikowane dla jednostek zatrudniających poniżej 1000 osób.

- Firmy przygotowujące się do spełnienia wymogów CSRD powinny więc uważnie śledzić prace nad tymi zmianami. Pomagają im w tym webinary organizowane przez Natureef, podczas których informujemy o rezultatach prac naszej grupy ekspertów zajmujących się legislacją. Trzymają oni rękę na pulsie zmian w tej dziedzinie – mówi Jaśmina Solecka.