Spadek afrykańskiego pomoru świń u świń i dzików w UE w 2022 r. – analiza epidemiologiczna EFSA

„W ciągu ostatniej dekady afrykański pomór świń miał dramatyczny wpływ na sektor hodowli trzody chlewnej w UE i nadal zakłóca lokalne i regionalne gospodarki. Chociaż najnowszy raport EFSA pokazuje zachęcające oznaki, że wysiłki mające na celu powstrzymanie rozprzestrzeniania się wirusa mogą przynosić efekty, obraz w całej UE nie jest w żadnym wypadku pozytywny i należy zachować czujność. Rolnicy, myśliwi oraz weterynarze mają do odegrania szczególnie ważną rolę w zgłaszaniu podejrzanych przypadków”, wspomniał Bernhard Url, dyrektor wykonawczy EFSA. 

W 2022 r. ogniska ASF (afrykański pomór świń) wśród świń domowych w UE zmniejszyły się o 79% w porównaniu z 2021 r. Spadek był szczególnie wyraźny w Rumunii, Polsce i Bułgarii. Z kolei Litwa odnotowała nieznaczny wzrost spowodowany skupiskiem ognisk zgłoszonych latem w południowo-zachodniej części kraju. 

W ramach nadzoru nad świniami domowymi dziewięć krajów (osiem krajów UE i jeden kraj spoza UE) przekazało dane laboratoryjne dotyczące wyników badań świń domowych. W sumie 638 280 próbek pochodzących od świń domowych zostało przeanalizowanych pod kątem ASF w krajach zgłaszających, w porównaniu z 1 972 793 próbkami zgłoszonymi w poprzednim roku. Zdecydowana większość próbek (94%) została przeanalizowana przy użyciu tylko PCR, podczas gdy około 4% próbek zostało przeanalizowanych tylko za pomocą metody ELISA, a 2% zostało przeanalizowanych za pomocą obu testów równolegle. Wraz ze zmianami regulacyjnymi i 79% spadkiem liczby ognisk ASF w 2022 r. w UE, liczba próbek przebadanych w ramach aktywnego nadzoru spadła o 80%, podczas gdy liczba próbek przebadanych w ramach nadzoru pasywnego wzrosła prawie dwukrotnie w porównaniu z poprzednim rokiem sprawozdawczym. Zdecydowana większość ognisk w UE została wykryta w ramach nadzoru biernego opartego na badaniu podejrzeń klinicznych (92%), a osiem ognisk (2%) wykryto za pomocą wzmocnionego nadzoru biernego opartego na ciągłym cotygodniowym badaniu co najmniej dwóch pierwszych padłych świń w każdym zakładzie. Pozostałe 5% wykryto poprzez śledzenie kontaktów z zakażonych stad.

Osiem krajów UE (Bułgaria, Niemcy, Włochy, Łotwa, Litwa, Polska, Rumunia i Słowacja) oraz cztery kraje sąsiadujące spoza UE (Mołdawia, Macedonia Północna, Serbia i Ukraina) zgłosiły ogniska u świń domowych. Rumunia była najbardziej dotkniętym krajem UE z 327 ogniskami, co stanowi 87% wszystkich ognisk w UE. Serbia była najbardziej dotkniętym krajem spoza UE spośród uwzględnionych w raporcie, ze 107 ogniskami. ASF został po raz pierwszy zgłoszony w Macedonii Północnej.

W przypadku dzików w UE w 2022 r. zgłoszono o 40% mniej przypadków w porównaniu z 2021 r. Jest to pierwszy spadek przypadków ASF u dzików na tym obszarze od czasu jego wprowadzenia w 2014 r. Jedenaście państw członkowskich UE (Czechy, Estonia i Węgry w poza państwami członkowskimi, w których wystąpiły ogniska wśród świń domowych) oraz cztery państwa spoza UE (Mołdawia, Macedonia Północna, Serbia i Ukraina) zgłosiły przypadki ASF u dzików.

Wśród dzików działania obserwacyjne były bardziej intensywne na obszarach dotkniętych chorobą lub na obszarach sąsiadujących z obszarami dotkniętymi, koncentrując się na wczesnym wykrywaniu, jak to miało miejsce w Czechach na granicy z Polską. Chociaż większość zebranych próbek pochodziła od zwierząt, na które polowano, prawdopodobieństwo wykrycia zwierząt z wynikiem PCR było znacznie wyższe w przypadku znalezionych martwych dzików. To jeszcze raz podkreśla, że ​​testowanie znalezionych martwych dzików metodą PCR wydaje się być najskuteczniejszym działaniem nadzorczym w celu wykrycia zakażonych osobników, a tym samym wczesnego wykrycia choroby.

W wyniku znacznego spadku liczby przypadków ASF u dzików, liczba dzików zgłoszonych jako bezpośrednio zabite z powodu ASF (suma zwierząt zgłoszonych w ADIS jako martwe i zabite) również wykazała znaczny spadek w 2022 r., chociaż zaobserwowano różnice między krajami. Tendencja spadkowa populacji dzików (szacowana na podstawie worków myśliwskich) w krajach bałtyckich odwróciła się po 5 latach, podczas gdy utrzymywała się w Rumunii i Bułgarii, gdzie ASF został wprowadzony później. W innych krajach, w których ASF jest ograniczony do niektórych obszarów (Polska, Niemcy, Węgry i Słowacja), ogólnokrajowe populacje dzików nadal rosły lub nie wykazywały znaczących zmian po wprowadzeniu ASF. Potwierdza to negatywny związek zaobserwowany w niniejszym raporcie między odsetkiem kraju ze strefami ograniczonymi z powodu ASF u dzików a torbami myśliwskimi na dziki.

Przedłużenie kampanii StopASF EFSA

Aby wesprzeć ciągłe wysiłki na rzecz kontroli rozprzestrzeniania się wirusa, EFSA przedłuża kampanię StopASF w 2023 r. Kampania podnosi świadomość rolników, myśliwych i lekarzy weterynarii w UE i krajach sąsiednich na temat sposobów wykrywania, zapobiegania i zgłaszania ASF.

Czwarta już kampania EFSA StopASF zachęca rolników komercyjnych i przydomowych, lekarzy weterynarii i myśliwych do „wykrywania, zapobiegania i zgłaszania” przypadków ASF. Kampania opiera się na pomocy lokalnych grup rolników. Prowadzony jest we współpracy z władzami lokalnymi w osiemnastu krajach: Albanii, Bośni i Hercegowinie, Bułgarii, Chorwacji, Czechach, Estonii, Grecji, Węgrzech, Kosowie [1] , Łotwie, Litwie, Czarnogórze, Macedonii Północnej, Polsce, Rumunii, Serbii , Słowacja, Słowenia. 

Źródło: EFSA, EFSA Journal