Wielka Brytania zmaga się z kryzysem dotyczącym przemytu mięsa - raport EFRA

Brytyjska Komisja ds. Środowiska, Żywności i Spraw Wsi (EFRA) opublikowała raport pt.:„Biobezpieczeństwo na granicy: Kryzys nielegalnego mięsa w Wielkiej Brytanii”. W publikacji stwierdzono, że Wielka Brytania nie podejmuje wystarczających kroków w obliczu „największego kryzysu bezpieczeństwa żywności od czasu skandalu związanego z mięsem końskim”, jak to określono.

Niniejszy artykuł przedstawia podsumowanie opublikowanego przez EFRA raportu, który w całości jest dostępny pod tym linkiem.

Zagrożenia związane z chorobami zwierząt

Zagrożenia związane z chorobami zwierząt nasilają się w Wielkiej Brytanii i poza jej granicą. Na całym świecie doświadczamy rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych na nowe obszary i gatunki, pojawiania się nowych chorób oraz narastającej oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. Choroby zwierząt nie są wyłącznie problemem dotyczącym dobrostanu zwierząt, zagrażają one bezpieczeństwu żywnościowemu, handlowi, gospodarkom i źródłom utrzymania. Niektóre z najpoważniejszych chorób zwierząt mogą przemieszczać się na duże odległości i przekraczać granice w zanieczyszczonym mięsie i produktach mlecznych. Rozprzestrzenianie się chorób zwierząt w Europie w ostatnich latach doprowadziło do załamania się niektórych rynków krajowych, ograniczeń handlowych oraz surowszych przepisów dotyczących tego, jaką żywność można wwozić do poszczególnych krajów na użytek własny.

Problem nielegalnego importu mięsa i produktów mlecznych w Wielkiej Brytanii

Alarmujące ilości mięsa i produktów mlecznych są obecnie nielegalnie importowane do Wielkiej Brytanii, zarówno na użytek własny, jak i na sprzedaż. W dużej mierze odpowiadają za to przestępcze operacje przemytnicze, które wprowadzają produkty o największym ryzyku. Zabronione produkty pochodzenia zwierzęcego wjeżdżają przez lotniska, porty morskie i Eurotunel w ładunkach, paczkach, bagażach osobistych i pojazdach pasażerskich. Mięso dociera w warunkach niesanitarnych, często na tyłach furgonetek, poupychane w plastikowych torbach, walizkach i kartonowych pudełkach. Mięso to trafia do gospodarstw rolnych, na targi, do restauracji i na kuchenne stoły, a popyt na nie jest napędzany przez kryzys kosztów utrzymania, a także przez preferencje kulturowe. W raporcie podkreślono, że Wielka Brytania nie dysponuje jasnymi danymi, wskazującymi na skalę problemu nielegalnego importu mięsa. Stwierdzono, że rolnicy i społeczeństwo zasługują na większą przejrzystość - należy publikować kwartalne dane dotyczące konfiskat produktów pochodzenia zwierzęcego na granicy i w kraju, a Departament Środowiska, Żywności i Spraw Wiejskich (Defra) powinien zlecić badania w celu oszacowania skali kryzysu, z którym mierzy się Wielka Brytania.

Niska świadomość społeczna na temat ryzyka chorób zwierząt

Świadomość brytyjskiego społeczeństwa na temat ryzyka chorób zwierząt jest niska, podobnie jak świadomość przepisów dotyczących tego, jaką żywność można wwozić do kraju na użytek własny lub jako prezent. Należy temu zaradzić poprzez szersze kampanie komunikacyjne i uświadamiające prowadzone przez rząd. Jednakże według autorów większym zmartwieniem jest słabe egzekwowanie przepisów dotyczących importu osobistego na granicy i wykorzystywanie tej luki przez przemytników wwożących znaczne ilości mięsa przy względnej bezkarności. Pomimo gróźb Defra dotyczących grzywien i ścigania za przemyt mięsa, działania te nie zostały wdrożone, a według doniesień, służby graniczne nie wypełniają w odpowiednim stopniu swoich obowiązków w zakresie znajdowania i konfiskowania nielegalnych produktów zwierzęcych na granicy. Tymczasem władzom sanitarnym portów, które desperacko pragną wkroczyć do akcji i powstrzymać potencjalnie niebezpieczne mięso przed wjazdem do kraju, odmawia się uprawnień, mocy i funduszy, których potrzebują w tym celu.

Wysoka stawka potencjalnych epidemii

Szacuje się, że jeden potwierdzony przypadek pryszczycy w Niemczech w styczniu 2025 roku kosztował gospodarkę tego kraju miliard euro. Epidemia pryszczycy w Wielkiej Brytanii w 2001 roku kosztowała gospodarkę 13,8 miliarda funtów (po przeliczeniu na ceny z lat 2023–24). Uważa się, że obie epidemie najprawdopodobniej zostały spowodowane przez zanieczyszczone, nielegalnie importowane mięso. Pomimo to, funkcjonariusze graniczni dokonują znacznie mniej konfiskat produktów zwierzęcych niż w latach po epidemii pryszczycy w 2001 roku. W marcu 2005 roku Krajowy Urząd Kontroli (NAO) poinformował, że służby celne dokonały 15 800 konfiskat produktów zwierzęcych w ciągu roku, sześciokrotnie więcej niż w 2024 roku. Mimo tej redukcji liczby konfiskat, na granicy przejmuje się stosunkowo duże ilości nielegalnych produktów zwierzęcych: 235 ton z zaledwie 2600 konfiskat w 2024 r.

Kontrole oparte na danych wywiadowczych

Defra zapewnia, że na granicy przeprowadzane są „kontrole oparte na danych wywiadowczych”. Komisja EFRA twierdzi, że to sformułowanie zupełnie nie oddaje rzeczywistości. Zdaniem EFRA sieć wywiadowcza jest ograniczona i niekompletna, możliwości egzekwowania prawa są ograniczone, a obiekty portowe nieprzystosowane do konfiskowania znacznych ilości potencjalnie skażonego mięsa. Komisja zobaczyła skalę problemów na własne oczy podczas wizytacji w porcie w Dover. Ponadto, stwierdzono brak współpracy i pogorszenie relacji pomiędzy najważniejszymi strategicznie władzami sanitarnymi portu a Defra, które doprowadziły do zerwania komunikacji. Stwierdzono, że na urzędnikach i ministrach Defra spoczywa obowiązek pilnego naprawienia tych relacji.

Brak koordynacji działań pomiędzy urzędami

Odpowiedzialność za walkę z nielegalnym importem mięsa jest podzielona między departamenty rządowe, agencje egzekwowania prawa i władze lokalne. Nie znaleziono żadnego strategicznego podejścia koordynującego wysiłki, ani żadnej osoby kierującej operacjami. Kolejne rządy nie zdołały zaprojektować i wdrożyć odpowiedzi proporcjonalnej do wyzwania. Zdaniem EFRA, Wielka Brytania uniknęła kolejnej poważnej epidemii chorób spowodowanej nielegalnie importowanym mięsem dzięki szczęściu, a nie dzięki planowaniu. Stwierdzono, że Rząd Wielkiej Brytanii musi pilnie opracować i wdrożyć nowe podejście do walki z nielegalnym importem. Władze sanitarne portów potrzebują odpowiednich uprawnień i zasobów, a lokalne działania władz portowych i lokalnych trzeba zintegrować z krajową siecią wywiadowczą. Defra powinna współpracować z Krajową Jednostką ds. Przestępczości Żywnościowej (NFCU) i jej odpowiednikiem w Szkocji w celu opracowania strategii, która w znaczący sposób uwzględni wiedzę fachową pracowników pierwszej linii, i skoordynuje liczne podmioty odpowiedzialne za walkę z nielegalnym importem mięsa. Aby wypełnić obecną pustkę w przywództwie, Defra powinna powołać grupę zadaniową ds. nielegalnego importu produktów pochodzenia zwierzęcego (POAO), której przewodniczyć będzie minister ds. bezpieczeństwa biologicznego. Jest to niezbędne, aby ta grupa zadaniowa miała wiarygodność wśród grup interesariuszy i mogła zniwelować podziały, które hamują postęp.

Źródło: https://committees.parliament.uk/publications/49341/documents/262764/default/

Zespół FoodFakty na bieżąco prowadzi monitoring zafałszowań żywności, suplementów diety i opakowań w bazie Probase 360. Klienci bazy codziennie otrzymują alert o produktach zafałszowanych i mogą niezwłocznie podejmować działania prewencyjne oraz korzystać z modułu analitycznego bazy.

Dowiedz się więcej o Strefie Managera i narzędziach ProBase 360.

​