Zakażenia na farmach i podejrzenie pryszczycy – intensywny rok dla APHA

E. coli, Cryptosporidium, podejrzenia pryszczycy i monitoring groźnych patogenów – 2024 rok był wyjątkowo wymagający dla brytyjskiej Animal and Plant Health Agency (APHA). Agencja ta, często nazywana „czwartą służbą ratunkową” Wielkiej Brytanii, działa 24/7, reagując na ogniska chorób zakaźnych zwierząt, a jej działania mają bezpośrednie przełożenie na zdrowie publiczne, bezpieczeństwo żywności oraz stabilność gospodarki rolnej.

20 ognisk zakażeń E. coli i Cryptosporidium w 2024 roku

W ubiegłym roku APHA uczestniczyła w dochodzeniach dotyczących 20 ognisk zakażeń pokarmowych: 7 związanych z bakterią E. coli (szczepy STEC) i 13 z kryptosporydiozą. Źródłem wielu z nich były fermy udostępniane turystom – szczególnie popularne wiosną, gdy rodziny i szkoły organizują wizyty edukacyjne.

W przypadku E. coli wykryto m.in. szczepy O26, O157 i O145, z których część pochodziła z otwartych gospodarstw, a część była związana z żywnością wysokiego ryzyka – np. niepasteryzowanym mlekiem i kanapkami z sałatą. W tym ostatnim przypadku zachorowało niemal 290 osób, a u siedmiu rozwinął się ciężki zespół hemolityczno-mocznicowy (HUS).

W trakcie jednego ze śledztw związanych z E. coli O157 w kale zwierząt znaleziono dokładnie ten sam szczep, co u chorych ludzi – potwierdzając związek z kontaktem bezpośrednim.

12 z 13 ognisk kryptosporydiozy również powiązano z odwiedzinami na farmach, gdzie zwiedzający – często dzieci – mieli bliski kontakt z młodymi jagniętami i prosiętami. Takie aktywności, choć atrakcyjne, niosą wysokie ryzyko przeniesienia pasożytów, zwłaszcza gdy brakuje odpowiednich punktów do mycia rąk z wodą i mydłem (żele antybakteryjne nie działają na Cryptosporidium).

Szybka reakcja na podejrzenie pryszczycy – studium przypadku

Poza zoonozami związanymi z żywnością, APHA odpowiada za błyskawiczne reagowanie na choroby podlegające obowiązkowi zgłoszenia. Jedną z nich jest pryszczyca (FMD) – wysoce zakaźna choroba wirusowa, która wywołała w Wielkiej Brytanii ogólnokrajowy kryzys w 2001 roku, kosztujący gospodarkę ponad 14 miliardów funtów.

W 2024 roku w Anglii wykryto przypadek bluetongue virus 3, ale objawy sugerowały możliwość FMD – co uruchomiło cały protokół awaryjny. W ciągu kilku godzin lekarz weterynarii APHA dotarł na miejsce, a gospodarstwo zostało objęte natychmiastowymi restrykcjami:

• zakaz przemieszczania ludzi i zwierząt,
• dezynfekcja,
• blokada lokalnego targu zwierząt planowanego na następny dzień.

Wszystko działo się w niedzielny wieczór, a w poniedziałek rano służby były już na miejscu targu, by uniemożliwić przywóz zwierząt. Do momentu potwierdzenia negatywnych wyników z laboratorium w Pirbright, w gotowości byli już: inspektorzy, zespoły pobierające próbki, firmy zajmujące się eutanazją, wyceną i utylizacją zwierząt.

Na szczęście pryszczyca została wykluczona, a ograniczenia zniesiono. Jednak sytuacja pokazała, jak szybka i skoordynowana reakcja może zapobiec potencjalnej katastrofie.

APHA – strażnik bioasekuracji Wielkiej Brytanii

Codzienna praca zespołów terenowych i laboratoryjnych APHA wymaga nie tylko wiedzy i doświadczenia, ale także gotowości do podejmowania trudnych decyzji pod presją czasu. Choroby nie dają jednoznacznych objawów, a ich przebieg różni się w zależności od gatunku, wieku i kondycji zwierzęcia. To dlatego każda podejrzana sytuacja wymaga zarówno oceny klinicznej, jak i laboratoryjnej.

Dzięki takim działaniom APHA chroni nie tylko zdrowie zwierząt, ale również:

• bezpieczeństwo żywności – ograniczając ryzyko wprowadzenia patogenów do łańcucha spożywczego,
• zdrowie publiczne – reagując na zoonozy, takie jak STEC czy Cryptosporidium,
• bezpieczeństwo ekonomiczne i żywnościowe kraju – przez ograniczanie strat w rolnictwie i handlu.

Wnioski: bioasekuracja to wspólny obowiązek

APHA apeluje do rolników i właścicieli gospodarstw:

• Przestrzegaj zasad higieny i bioasekuracji
• Zgłaszaj każde podejrzenie choroby do lekarza weterynarii lub APHA
• Edukuj pracowników i gości gospodarstw otwartych
• Dbaj o właściwe warunki sanitarne – szczególnie mycie rąk

Społeczeństwo również odgrywa ważną rolę – przywożenie mięsa i produktów odzwierzęcych z krajów trzecich może nieświadomie wprowadzić niebezpieczne patogeny, takie jak pryszczyca czy afrykański pomór świń (ASF).

W obliczu rosnących zagrożeń – od zoonoz po choroby zwierząt gospodarskich – system szybkiego reagowania, edukacja i współpraca między służbami, rolnikami i obywatelami są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności i zdrowia publicznego.

Źródło: https://www.gov.uk/government/organisations/animal-and-plant-health-agency

https://aphascience.blog.gov.uk/2025/03/25/disease-emergency-response-in-action/

https://aphascience.blog.gov.uk/2024/02/29/cryptosporidium/