Aktualizacja prac FAO/WHO dotycząca ryzyk i korzyści związanych ze spożywaniem ryb

W 2024 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) oraz Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opublikowały nowy dokument dotyczący ryzyk i korzyści związanych ze spożywaniem ryb. Jest to aktualizacja raportu z 2010 roku, która uwzględnia najnowsze badania i dane na temat wpływu spożywania ryb na zdrowie człowieka. Dokument ten, będący częścią serii "Food Safety and Quality", ma na celu dostarczenie rzetelnych, naukowych informacji, które będą stanowić podstawę do opracowywania wytycznych zdrowotnych i decyzji politycznych dotyczących konsumpcji ryb i owoców morza.

Korzyści zdrowotne wynikające ze spożywania ryb

Produkty rybne stanowią bogate źródło kluczowych składników odżywczych, takich jak wysokiej jakości białko, kwasy tłuszczowe omega-3 (EPA i DHA), witaminy (A, D, B12) oraz minerały, w tym selen, cynk, jod i żelazo. Dokument podkreśla, że spożywanie ryb może znacząco przyczynić się do poprawy zdrowia poprzez:

- Poprawę zdrowia sercowo-naczyniowego: spożywanie ryb, zwłaszcza tłustych, bogatych w kwasy omega-3, może obniżać ryzyko chorób serca, udaru i zawałów.

- Wspieranie rozwoju neurologicznego: u kobiet w ciąży i małych dzieci kwasy omega-3 zawarte w rybach odgrywają kluczową rolę w prawidłowym rozwoju mózgu i układu nerwowego.

- Zapobieganie niedoborom mikroelementów: ryby dostarczają ważnych mikroelementów, które mogą być trudne do uzyskania z innych źródeł. Dotyczy to zwłaszcza populacji w krajach, gdzie dieta jest uboga w różnorodność, co może prowadzić do niedoborów witamin A, D oraz minerałów, takich jak jod i selen.

Ryzyka związane ze spożywaniem ryb

Mimo licznych korzyści zdrowotnych, spożywanie ryb wiąże się również z pewnymi ryzykami, wynikającymi głównie z obecności zanieczyszczeń chemicznych. W raporcie FAO/WHO zidentyfikowano trzy kluczowe zagrożenia:

1. Dioksyny i dioksynopodobne polichlorowane bifenyle (dl-PCB). Naukowcy przyjrzeli się wpływom na rozrodczość, wynikom urodzeń, chorobom tarczycy i hormonom tarczycy, cukrzycy typu 2 i otyłości, wpływom na układ sercowo-naczyniowy, zaburzeniom wątroby i trawieniu, wpływom na układ odpornościowy i nerwowy, wpływom na zęby i kości, nowotworom i innym problemom. Nie przeprowadzono ostatecznej oceny dowodów, ponieważ uwzględniono tylko literaturę opublikowaną po 2010 r., więc nie było możliwe dokonanie ogólnej oceny dowodów.
2. Metylortęć (MeHg). Omówiono toksyczne skutki metylortęci, skutki neurologiczne, skutki sercowo-naczyniowe, wzrost i inne skutki zdrowotne. Hodowlane ryby płetwiaste miały niższe stężenia rtęci niż dzikie ryby płetwiaste, a hodowlane ryby słodkowodne miały niższe poziomy niż hodowlane ryby morskie. Ryby złowione z dzikich stad w wodach morskich miały najwyższe stężenia.
3. Interakcja selenu z metylortęcią. Badania sugerują, że selen, który również jest obecny w rybach, może chronić organizm przed negatywnymi skutkami ekspozycji na metylortęć. Selen może zmniejszać toksyczność metylortęci, co potencjalnie łagodzi ryzyko związane ze spożywaniem ryb zawierających tę substancję.

Wnioski i zalecenia

- Zrównoważona konsumpcja ryb. Raport wyraźnie wskazuje, że korzyści zdrowotne wynikające ze spożywania ryb, zwłaszcza tych o niskiej zawartości zanieczyszczeń, znacznie przewyższają potencjalne ryzyka. Kluczowe jest jednak świadome wybieranie gatunków ryb, które są mniej narażone na akumulację metylortęci i dioksyn, jak np. ryby małe i żyjące krótko.

- Kobiety w ciąży i dzieci. Te grupy powinny zwracać szczególną uwagę na wybór gatunków ryb, ograniczając spożycie dużych drapieżników, a jednocześnie czerpiąc korzyści z ryb o wysokiej zawartości omega-3.

- Ochrona konsumentów. FAO i WHO podkreślają potrzebę dalszych badań i monitorowania poziomów zanieczyszczeń w rybach, aby zapewnić bezpieczeństwo konsumentów na całym świecie.

Perspektywy na przyszłość

Spożywanie ryb będzie odgrywało coraz większą rolę w zrównoważonej diecie globalnej populacji. Jednak w kontekście rosnących obaw dotyczących zanieczyszczeń środowiskowych, niezbędne są dalsze badania oraz działania mające na celu ograniczenie poziomu zanieczyszczeń w rybach. Raport FAO/WHO stanowi ważny krok w kierunku lepszego zrozumienia ryzyk i korzyści związanych z konsumpcją ryb i dostarcza cennych wskazówek dla decydentów oraz konsumentów na całym świecie.

Zapoznaj się z pełną treścią raport FAO/WHO – link w źródle.

Źródło: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/379045/9789240096882-eng.pdf?sequence=1