W wielu krajach europejskich sok jest uznawany za jedną z zalecanych porcji owoców lub warzyw, podobnie jest również w Polsce. Zdarza się jednak, że eksperci za porcję uznają jedynie soki świeżo wyciskane. Taka opinia może być efektem wielu mitów, które krążą wokół soków dostępnych w sklepach. Ekspert – dr inż. Katarzyna Stoś prof. nadzw. IŻŻ – wyjaśnia, dlaczego wszystkie soki, także te, które kupujemy w sklepach mogą stanowić uzupełnienie codziennej diety, a tym samym porcję warzyw lub owoców.

W wielu innych krajach europejskich w zależności od wytycznych, zalecana dzienna porcja spożycia soku waha się od 150 ml do 235 ml. W Polsce Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ) również uznaje, że jedną porcję warzyw lub owoców w ciągu dnia można zastąpić sokiem . Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami także dzieci w wieku 4-6 lat mogą spożywać dziennie do 170 ml, a od 7 r.ż. – szklankę soku owocowego dziennie.[1]

Jak pokazują wyniki badań, aż 75% respondentów zgadza się, że szklanka soku może stanowić jedną z dziennych porcji warzyw lub owoców, myśląc jednak, że może nią być jedynie sok świeżo wyciskany.[2] Skąd taka opinia wśród ekspertów i jaka jest prawda wyjaśnia dr inż. Katarzyna Stoś prof. nadzw. IŻŻ – Konsumenci chcą kupować i soki świeże, jak najmniej przetworzone. Mylna opinia na temat soków może wynikać z wielu mitów, które przez lata narastały wokół tej kategorii produktów. Ważne są jednak fakty i wyniki badań naukowych, a te wykazują, że każdy rodzaj soku spożywany zgodnie z rekomendacjami w zbilansowanej diecie może mieć korzystny wpływ na funkcjonowanie organizmu ze względu na zawartość witamin i składników mineralnych i wielu innych składników bioaktywnych. Sokom dostępnym w sklepach również ich nie brakuje. Badania pokazują, że soki w kartonach czy butelkach też zawierają dużo ważnych składników. Na przykład zarówno pomidory, jak i soki pomidorowe są produktami bogatymi w cenny dla zdrowia karetonoid – likopen, który jest jednym z najsilniejszych przeciwutleniaczy. Warto wspomnieć, że pod wpływem obróbki termicznej 2-3-krotnie zwiększa się także jego biodostępność. Oznacza to, że likopen z produktów przetworzonych jest lepiej wchłaniany i wykorzystywany przez organizm.

Soki dostępne w sklepach a cukier i konserwanty

Zgodnie z obowiązującym prawem[3] do soków owocowych nie wolno dodawać żadnych cukrów (np. glukoza, fruktoza, syrop glukozowo-fruktozowy) oraz substancji słodzących (słodzików). W sokach tych znajduje się więc tylko i wyłącznie cukier, który pochodzi z owoców, z których sok został wyprodukowany. Producent, gdyby dosłodził taki sok w jakikolwiek sposób, złamałby prawo. Czyli w sokach świeżo wyciskanych czy sokach w kartonach czy butelkach jest tyle samo cukru.

– Prawdą jest, że soki owocowe zawierają cukry, ale są to wyłącznie cukry naturalne, te same, które występują w owocu, z którego sok został wyciśnięty i w takiej samej ilości co w owocach. Należy podkreślić, że większość produktów spożywczych zawieraja naturalny cukier, wyjątek stanowią tłuszcze czy woda – komentuje dr inż. Katarzyna Stoś prof. nadzw. IŻŻ.

Zgodnie z powyższym prawem do wszystkich rodzajów soków (w tym soków w butelce lub kartonie, soków 100%, soków owocowych, soków warzywnych, soków z dłuższym terminem przydatności oraz jednodniowych) zabronione jest dodawanie konserwantów, sztucznych barwników czy sztucznych aromatów. Barwa i smak soków pochodzą zawsze z owoców i warzyw, z których sok został wyprodukowany.

– Warto także dodać, że dzięki zastosowaniu technologii aseptycznego pakowania żywności, polegającej głównie na pakowaniu pasteryzowanej i schłodzonej żywności do sterylnych opakowań kartonowych, możliwe jest oraz właściwości odżywczych żywności przez okres kilku miesięcy bez konieczności dodawania konserwantów. Taki sposób produkcji soków w kartonowych opakowaniach daje możliwości zachowania wielu wartościowych składników takich jak w sokach świeżo wyciskanych – dodaje dr inż. Katarzyna Stoś prof. nadzw. IŻŻ.

Spożywanie 100% soków to jeden ze sposobów dostarczenia do organizmu wielu substancji biologicznie czynnych. Wybrane witaminy obecne w sokach mają właściwości przeciwutleniające, a ich działanie wzmacniane jest dodatkowo przez związki polifenowe. Między innymi dlatego w zaleceniach żywieniowych i opisach do Piramid Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób dorosłych i starszych, a także Piramidy Zdrowego Żywienia i Stylu Życia Dzieci i Młodzieży, opracowanych przez Instytut Żywności i Żywienia, możemy przeczytać w części zalecającej codzienne spożywanie wielu porcji warzyw i owoców, że 1 porcję tych produktów w ciągu dnia można zastąpić szklanką soku (ok. 200 ml).

Źródła:

[1] Piramida Zdrowego Żywienia i Stylu Życia Dzieci i Młodzieży, opracowana w Instytucie Żywności i Żywienia przez zespół ekspertów pod kierunkiem prof. dr med. Mirosława Jarosza, Warszawa 2019.

[2] Raport z badania ilościowego IQS dla KUPS, grudzień 2018 r. Badanie wiedzy specjalistów na temat zasad prawidłowego odżywiania. Badanie metodą CATI, próba ogólnopolska = 180.

[3] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/12/WE z dnia 19 kwietnia 2012 odnosząca się do soków owocowych oraz Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 lutego 2013 r. – Dz.U. 2013 poz. 327.