Duńska firma w ogniu krytyki - Listeria wędrowała z rybami przez Europę

Trwające od 2018 roku dochodzenie ujawnia poważne uchybienia w zakresie bezpieczeństwa żywności w duńskiej firmie Polar Salmon Hjerting Laks. Produkty tej firmy powiązano z dwoma ogniskami zakażeń Listeria monocytogenes, które doprowadziły do 27 zachorowań i trzech zgonów w Danii oraz pięciu przypadków choroby w innych krajach Europy.

Lata zaniedbań i utrzymująca się kontaminacja

Pierwsze przypadki zakażeń pojawiły się już w 2018 roku, jednak dopiero w ostatnich miesiącach sprawa nabrała rozgłosu. Badania przeprowadzone przez Statens Serum Institut, duńską Agencję ds. Weterynarii i Żywności (Fødevarestyrelsen) oraz Instytut Żywności na Uniwersytecie Technicznym Danii (DTU) wykazały, że dwa typy Listeria monocytogenes – ST1607 i ST8 – były obecne zarówno w środowisku zakładu, jak i w samych produktach rybnych. Łącznie zidentyfikowano 27 przypadków zakażeń w Danii, a potwierdzenia zakażeń tymi samymi szczepami bakterii napłynęły także z Włoch, Niemiec, Francji i Szwecji.

Ofiary to głównie osoby starsze i z obniżoną odpornością – 20 kobiet i 7 mężczyzn w wieku od 28 do 88 lat. Wszyscy pacjenci wymagali hospitalizacji, a trzech zmarło w ciągu 30 dni od potwierdzenia zakażenia.

Uchybienia producenta i działania służb

W wyniku inspekcji przeprowadzonej w zakładzie firmy w Esbjerg ujawniono poważne nieprawidłowości. Zewnętrzne laboratorium, z którym współpracowała firma, wykryło dziewięć pozytywnych wyników badań na obecność Listerii, które nie zostały uwzględnione w dokumentacji wewnętrznej przedsiębiorstwa ani zgłoszone do duńskich władz. Część skażonych partii została wycofana, jednak bez podania przyczyny ich usunięcia. W związku z tym przedsiębiorstwo zostało zgłoszone do prokuratury za sprzedaż niebezpiecznej żywności gotowej do spożycia oraz niewywiązywanie się z obowiązków informacyjnych.

Odpowiedzialność i konieczność wzmocnienia kontroli

Eksperci wskazują, że Listeria monocytogenes to trudna do zwalczenia bakteria środowiskowa, która może przetrwać w zakładach przetwórczych przez lata. Jej obecność stwierdzono w produktach przeznaczonych do spożycia na zimno, takich jak wędzony i marynowany łosoś. Jeśli produkt nie zawiera barier wzrostu bakterii (np. odpowiedniego pH lub soli), a warunki przechowywania są niewłaściwe, ryzyko zakażenia wzrasta, zwłaszcza w przypadku długich terminów przydatności do spożycia.

Profesor Lisbeth Truelstrup Hansen z DTU podkreśla: „Listeria jest wyjątkowo trudnym przeciwnikiem. Aby ją skutecznie wyeliminować, zakłady muszą wykazywać się bardzo rygorystyczną kontrolą wewnętrzną i nieustannym monitorowaniem higieny produkcji.”

Produkty RTE pod lupą – safety4future odpowiedzią na wyzwania branży

Ognisko zakażeń Listerią monocytogenes w Danii uwidacznia, jak istotne są skuteczne systemy nadzoru i procedury zapobiegania skażeniom w produkcji żywności, zwłaszcza w kontekście produktów gotowych do spożycia (RTE). W obliczu zaostrzenia przepisów dotyczących Listerii – wymagających całkowitej jej nieobecności w produktach RTE – branża musi zmierzyć się z nowymi obowiązkami i ryzykiem operacyjnym.

W odpowiedzi na te wyzwania FoodFakty organizują wydarzenie safety4future 2025, które odbędzie się w dniach 9–10 września w Warszawie. Forum i warsztaty będą poświęcone najważniejszym zagadnieniom związanym z bezpieczeństwem mikrobiologicznym, w tym monitoringowi środowiskowemu, badaniom zanieczyszczeń biologicznych oraz zarządzaniu ryzykiem i alergenami. Wydarzenie skierowane jest do profesjonalistów z branży, a jego formuła obejmuje zarówno sesje wykładowe, jak i praktyczne warsztaty prowadzone przez krajowych i europejskich ekspertów. Uczestnicy będą mieli okazję wymienić się doświadczeniami, zapoznać z aktualnymi wymaganiami i poznać kierunki dalszego rozwoju systemów bezpieczeństwa żywności w kontekście zmieniających się regulacji.

Podsumowanie

Ogniska zakażeń Listerią w Danii po raz kolejny dowodzą, jak groźna może być kontaminacja środowiskowa w zakładach produkujących żywność gotową do spożycia. Długoletnia obecność bakterii w jednym zakładzie i opóźnione działania w zakresie wycofywania produktów pokazują, że systemy kontroli i nadzoru muszą być nie tylko rygorystyczne, ale również przejrzyste i skutecznie egzekwowane.

Sprawa podkreśla także konieczność międzynarodowej współpracy i szybkiego przekazywania informacji między krajami w przypadku transgranicznych zagrożeń zdrowia publicznego.

Źródło: (1) SSI, (2) SS1