Naukowcy z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie dokonali badania oceny parametrów antropometrycznych i stanu nawodnienia dzieci w wieku szkolnym[1]. Odwodnienie dla ogółu badanych określono u 48,2% dzieci.[2] Co ciekawe, nadal wśród spożywanych przez dzieci płynów dominuje herbata słodzona cukrem. Wynika to z uwarunkowań kulturowych, jednak słodzona herbata nie wpisuje się w aktualne rekomendacje w zakresie zdrowego żywienia. W dobowej strukturze spożycia płynów w badanej grupie dzieci zbyt niskie jest spożycie soków 100%, szczególnie soku pomarańczowego, który ze względu na profil wodno-elektrolitowy mógłby korzystnie wypłynąć na stan nawodniania.

Naukowy z CM UJ wskazują, jak istotne jest prowadzenie bieżącego monitoringu ilości i struktury spożycia płynów przez dzieci i młodzież w wieku szkolnym oraz analiza zmian jakie w nim zachodzą. Przeprowadzone badanie wykazało bowiem, że pobranie wody wraz z płynami i żywnością w godzinach porannych przez badaną grupę dzieci jest niewystarczające dla odpowiedniego ich nawodnienia w czasie pobytu w szkole.

Szczególny rodzaj płynu, który został objęty przedmiotowym badaniem stanowi 100% sok owocowy. Wbrew powszechnej opinii dzieci nie piją soków za dużo. Co więcej, nie piją ich nawet codziennie, a najczęściej kilka razy w tygodniu. W badanej grupie soki owocowe 100% codziennie piło jedynie 22% dzieci. Średnie spożycie na dobę wyniosło pół szklanki, przy czym sok pomarańczowy stanowił zaledwie 22 ml. Zbadano również spożycie produktów z grupy warzyw i owoców.

Ryc. 1. Częstotliwość spożycia soków owocowych przez dzieci.

– Ponad połowa dzieci objętych badaniem nie realizuje zaleceń dotyczących spożywania 5 porcji warzyw i owoców dziennie (3 porcje warzyw i 2 owoców). W badaniu zaobserwowano jednak, iż dzieci, które piją soki 100% jedzą również więcej owoców i warzyw, co potwierdzają również badania innych autorów[1]– komentuje dr Agnieszka Kozioł-Kozakowska dietetyk, Adiunkt w Klinice Pediatrii, Gastroenterologii i Żywienia UJ Collegium Medicum, autorka badania.

– Na uwagę zasługuje fakt, iż w badanej grupie ponad połowa dzieci otyłych nie piła soku pomarańczowego wcale lub piła go bardzo rzadko (1-3 razy w miesiącu), co w odniesieniu do właściwości soku pomarańczowego jako źródła składników o charakterze przeciwzapalnym m.in. hesperydyny[2] jest niezadowalająca – dodaje ekspert.

Jedna szklanka soku pomarańczowego pokrywa bowiem dobowe zapotrzebowanie na witaminę C u dzieci i młodzieży oraz 20% dziennego zapotrzebowania na kwas foliowy, który jest szczególnie ważny w okresie dojrzewania dziewcząt[3]. Owoce cytrusowe są wyjątkowo bogate w związki fenolowe jak np. hesperydyna czy naringina, a ponieważ większość związków fenolowych znajduje się w skórce owocu, przemysłowe tłoczenie pozwala na przedostanie się większej ilości tych fitozwiązków do soku[4],[5].

Zarówno w przedmiotowym badaniu, jak i w innych pracach naukowych zaobserwowano, że w diecie dzieci pijących soki owocowe jest mniej niezdrowych przekąsek dostarczających pustych kalorii[6],[7]. Wbrew niektórym opiniom soki owocowe nie zwiększają też ryzyka otyłości u dzieci. Przegląd badań dotyczący soków owocowych i ich wpływu na masę ciała u dzieci nie potwierdza związku pomiędzy spożywaniem 100% soków owocowych a otyłością. Sok jest ujęty w rekomendacjach Instytutu Żywności i Żywienia jako produkt mogący zastąpić 1 z 5 rekomendowanych porcji warzyw i owoców dziennie[8]. American Academy of Pediatrics rekomenduje zaś do spożycia przez dzieci w wieku szkolnym 230 ml/ dzień 100% soków owocowych[9].

Źródła

[1] Badanie wykonane w jednostce organizacyjnej Kliniki Pediatrii Gastroenterologii i Żywienia UJCM, pod nadzorem merytorycznym Dr A. Kozioł- Kozakowskiej, dane niepublikowane, wrzesień 2018; Badanie częściowo finansowe ze środków projektu Fruit Juice Matters
[2] Ibidem
[3] Matthieu Maillot at al.Beverage consumption patterns among 4–19 y old children in 2009–14 NHANES show that the milk and 100% juice pattern is associated with better diets. Nutr J. 2018; 17: 54. doi: 10.1186/s12937-018-0363-9
[4] Rangel-Huerta et al. Normal or high polyphenol concentration in orange juice affects antioxidant activity, blood pressure, and body weight in obese or overweight adults. Journal of Nutrition. 2015;145(8):1808-1816. https://academic.oup.com/jn/article/145/8/1808/4644403
[5] EFSA Dietary Reference Values (DRVs) for vitamin C https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.2903/j.efsa.2013.3418
[6] Peleg H et al. Distribution of bound and free phenolic acids in oranges (Citrus sinensis) and grapefruits (Citrus paradisi). J Sci Food Agric.1991, 57:417–426.
[7] Pereira M, Fulgoni V. Consumption of 100 percent Fruit Juice and Risk of Obesity and Metabolic Syndrome: Findings from the National Health and Nutrition Examination Survey 1999–2004. J Am Coll Nutr.2011, 29(6), 625-9
[8] Nicklas TA, O’Neil CA, and Fulgoni V Consumption of 100% fruit juice is associated with better nutrient intake and diet quality but not with weight status in children: NHANES 2007-2010;\International Journal of Child Health and Nutrition. 2015,4: 112-121.
[9] Nicklas TA, O'Neil CE, Kleinman R.Association Between 100% Juices Consumption and Nutrient Intake and Weight of Children aged 2 to 11 Years. Arch Pediatr Adolesc Med. 200,162(6),557-65. doi: 10.1001/archpedi.162.6.557)
[10] Piramida zdrowego żywienia dostępne na: http://www.izz.waw.pl/pl/zasady-prawidowego-ywienia
[11] Heyman MB, Abrams SA Fruit Juice in Infants, Children, and Adolescents: Current Recommendations. Pediatrics. 2017,139(6). doi: 10.1542/peds.2017-0967.