Nowy raport Komisji Europejskiej Food 2030

W listopadzie 2023 r. Komisja Europejska (KE) opublikowała raport dotyczący przyszłości unijnych systemów żywnościowych pt. „Food 2030 Research and Innovation – Pathways for action 2.0”. Dokument zaprezentowano na początku grudnia podczas konferencji w Brukseli.

„Decydujący moment”

„Europejskie systemy żywnościowe znajdują się obecnie w decydującym momencie swojej historii. Stoimy na rozdrożu – z jednej strony piętrzą się przed nami złożone wyzwania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa żywnościowego, z drugiej natomiast musimy zagwarantować zrównoważony rozwój i postęp gospodarczy. Dla dobrostanu naszego i przyszłych pokoleń trzeba dążyć do stworzenia przyjaznych dla środowiska i zdrowia systemów żywnościowych, które będą cechowały się potencjałem regeneratywnym i poszanowaniem dla zasobów planety”, mówi Iliana Ivanova, europejska komisarz ds. innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży.

Zmiany klimatu, pandemia, wojna w Ukrainie

Nowy raport stanowi aktualizację powołanej przez KE inicjatywy Food 2030, której celem jest wyznaczenie kierunku przyszłych badań i innowacji związanych z Horyzontem Europa, strategią „od pola do stołu” oraz Europejskim Zielonym Ładem. Istniejące obecnie systemy żywnościowe muszą bowiem stawiać czoła jednocześnie zmianom klimatu, zanieczyszczeniu środowiska czy wyczerpującym się zasobom naturalnym. Dodatkową presję wywarła na nie również pandemia COVID-19 i rosyjska agresja na Ukrainę.

Elastyczność i adaptacja

Czynniki te dobitnie pokazują jak ściśle powiązane są ze sobą poszczególne ogniwa łańcuchów dostaw i jak istotne jest zapewnienie ich prawidłowego funkcjonowania. Z tego powodu europejskie systemy żywnościowe muszą być odpowiednio elastyczne, by adaptować się do nowych warunków, niesprzyjających okoliczności i kryzysów, zapewniając jednocześnie bezpieczeństwo żywnościowe i pozostawać w zgodzie z założeniami zrównoważonego rozwoju.

Konieczność transformacji

Transformacja systemów żywnościowych jest niezbędna, by rosnąca globalna populacja mogła bezpiecznie się rozwijać, zarówno obecnie, jak i w najbliższej przyszłości. Zmiany te wymagają jednak lepszego zrozumienia złożonych zależności pomiędzy różnymi komponentami tworzącymi te systemy, a także innowacji, które pozwolą w szybki i skuteczny sposób opracowywać rozwiązania konieczne z punktu widzenia gospodarki żywnościowej.

11 ścieżek działania

Mając na uwadze wszystkie te wyzwania główny nacisk w nowym raporcie położony został na działania związane z badaniami i innowacyjnością, które stanowią siłę napędową dla stworzenia zrównoważonych, prozdrowotnych, odpornych na zmiany klimatyczne oraz inkluzywnych systemów żywnościowych. KE wyznaczyła w raporcie 11 ścieżek działania, w ramach których badania naukowe i innowacje będą mogły przynieść pożądane korzyści związane z dietą, klimatem i gospodarką cyrkularną zarówno dla społeczności lokalnych, jak i dla społeczności międzynarodowej. Obejmują one:

• politykę na rzecz zmiany systemów żywnościowych,
• transformację miejskich systemów żywnościowych,
• żywność z mórz i oceanów oraz zasoby słodkowodne,
• alternatywne źródła białka dla zmian w sposobie żywienia,
• ograniczenie marnotrawstwa żywności i zużycia zasobów,
• świat mikrobiomu,
• żywienie i zrównoważone, zdrowe diety,
• przyszłe systemy zapewnienia bezpieczeństwa żywności,
• systemy żywnościowe w Afryce,
• dane i transformację cyfrową,
• zeroemisyjne systemy żywnościowe.

KE podkreśla znaczenie interdyscyplinarnego podejścia do badań i rozwoju, które jest niezbędną składową skuteczności i sukcesu tych działań. Zmiany nie powinny być bowiem wyłącznie techniczne i akademickie, ale muszą uwzględniać również wymiar społeczny, prawny, ekonomiczny, finansowy, etyczny i filozoficzny.

Badania i innowacje

„Wiele z [przedstawionych] ścieżek jest ze sobą mocno powiązanych i to właśnie na styku różnych elementów tworzących systemy żywnościowe mają szanse powstać holistyczne rozwiązania, przynoszące oczekiwane rezultaty i najbliższe koncepcji «od pola do stołu». Oprócz opracowania założeń polityki wspierającej badania i innowacje, wpisującej się w długofalowe cele programu Horyzont Europa, Food 2030 przyniesie również korzyści w zakresie priorytetów ustanowionych w ramach Europejskiej Przestrzeni Badawczej, a także unijnej strategii dotyczącej zrównoważonej gospodarki cyrkularnej i bioekonomii. Inwestycje w badania i innowacje obejmujące przemysł spożywczy otwierają ponadto obiecujące perspektywy w związku z europejskim funduszem odbudowy NextGenerationEU, który ma na celu zapewnienie wsparcia społeczno-gospodarczego w zakresie szkód spowodowanych pandemią COVID-19, przyspieszyć procesy naprawcze i położyć podwaliny pod lepszą przyszłość”, podsumowują autorzy raportu.

Źródła:

1. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/abbb2634-9001-11ee-8aa6-01aa75ed71a1/language-en
2. https://research-and-innovation.ec.europa.eu/news/all-research-and-innovation-news/new-report-food-2030-research-and-innovation-pathways-action-20-2023-12-04_en
3. https://www.healthydietforhealthylife.eu/news/food2030-pathways-action-20